Alper Demirezen
İçindekiler
Tanım
Özofagus ve mide kanseri tedavilerinin olumsuz etkileri olabilir. Bu olumsuz etkilerin bazıları uzun sürelidir ve yemek seçimleri, sindirim düzeni ve besinleri emme kapasitesini değiştirebilir.
Tedavi Yemek Yemeyi Nasıl Etkiler?
Susuz kalmamak, ihtiyaç olan besini almak ve kilonun korunması için hem tedavi sırasında hem de sonrasında yeterli miktarda yiyecek ve sıvı tüketilmesi gerekmektedir. Bir beslenme tüpü gerekli olabilir. Daha fazla bilgi almak için doktordan kanser tedavisi konusunda bilgi sahibi bir beslenme uzmanı önermesinin istenmesi tavsiye edilmektedir.
Bazı yiyecekleri terapiden sonra yemek hoş olmayabilir ve mide sorunlarına neden olabilir. Yeni yiyecekler denemek ve gün içinde daha sık ve daha küçük porsiyonlarda yemek gibi uygulamalarla yeme düzeninin değiştirilmesi gerekecektir.
Yeni yeme alışkanlıklarının yerleşmesi için biraz zaman ve yardım gerekebilir. Başkalarının önünde veya arkadaşlar ile yemek yerken bireylerin garip veya endişeli hissetmeleri normaldir. Bir danışmanla veya benzer bir durumdan geçmiş biriyle konuşmanın yanı sıra bireylerin duygularını aileleri ve arkadaşları ile paylaşmaları yararlı olabilir. Bireylere nasıl başa çıkabileceği konusunda önerilerde bulunabilirler.
İştahsızlık ve Kilo Kaybı
Ameliyattan sonra mide küçülmesinden (veya tamamen ortadan kalkmasından) ötürü yemekten sonra daha çabuk doygunluk hissi meydana gelecektir. Yemek yeme isteksizliği veya tat alma duyusunun kaybolması mümkündür. Yetersiz beslenmeyi önlemek için kilonun korunması çok önemlidir. Özellikle kısa bir süre içinde hafif bir kilo kaybı (3-4 kg gibi) bile iyileşmenin daha yavaş olmasına neden olabilir.
Kemoterapi ve radyasyon tedavisi mide bulantısı, yemek borusu rahatsızlığı veya ağız yaralarına neden olabilir. Bu yan etkiler nedeniyle yemek yemek rahatsız edici olabilir.
Plansız Kilo Kaybını Önleyecek İpuçları
- İştah kaybı gibi durumlarda ve bununla birlikte açlık hissinin oluşmaması gibi durumlarda iki ya da üç saatte bir atıştırmalık ya da küçük bir öğün yenmesi önerilmektedir.
- El altında çeşitli atıştırmalıkların bulundurulması tavsiye edilir.
- Açlık hissi başladığında muhakkak bir şeyler tüketilmesi gerekmektedir. Yavaş yenmesi ve doygunluk başladığında mola verilmesi tavsiye edilir.
- Doyurucu bir çorba olmadığı sürece sıvı tüketiminden uzak durulması önerilmektedir çünkü yemek yemek için midede yer kalması önemlidir.
- Süt, milkshake, smoothie veya diyetisyen tarafından önerilen besin takviyesi içecekler gibi enerji (kilojul) veren sıvılar içilmeye çalışılması tavsiye edilir.
- Yemeklerden önce veya sonra dehidrasyonu önlemek için sıvı tüketilmesi tavsiye edilir.
- Damak tadının değişikliği ve toleransını sınamak için farklı besinler tüketilmesi tavsiye edilir.
- Diyetisyenle enerji ve protein alımı için görüşmeler tavsiye edilir.
- Yatmadan birkaç saat önce yemek yenmesi tavsiye edilmez nitekim yemek yenmesi rahatsız edici olabilir, reflüye neden olabilir ve uykuyu bozabilir.
Yutkunma Güçlükleri
Disfaji veya yutma güçlüğü, tedavi öncesinde, sırasında veya sonrasında ortaya çıkabilir. Bu, tümörün konumu veya ameliyat sonrası özofagus şişmesinin bir sonucu olabilir. Yutma güçlüğü belirtileri şunları içerir:
- Çiğnemek ve yutmak daha uzun sürüyor
- Yemek yerken veya içerken öksürme veya boğulma
- Yiyeceklerin ağza veya boğaza top gibi yapışması.
10 ila 12 hafta sonra bu semptomların ortadan kalkması gerekir. Bazı kişiler yiyecek ve sıvıların yemek borusu yerine nefes borusuna girdiğini fark eder. Aspirasyon, solunum yollarını tıkayabilen ve nefes almayı zorlaştırabilen bir durumdur.
Yutkunma Zorlukları İçin Yemek Yemek İpuçları:
- Yemekleri kıyarak ya da püre haline getirerek yutmak için daha kolay hale gelmesi önerilir.
- Yemeklerin nemli tutulması önerilir.
- Öğün aralarında avokado, yoğurt, dondurma, doğranmış konserve meyve gibi yumuşak yiyecekler atıştırılması ve milkshake gibi sıvı besinler tüketilmesi önerilir.
- Dikkatli ve yavaş çiğnenmesi, dik oturulması, hareket edilmemesi ve konuşulmaması önerilir.
- Kuru gıdalardan uzak durulması ve yemeklere ekstra sos ve et suyu katılması önerilir.
- Besinleri küçük sıvı yudumları ile yıkanması önerilir.
- Kilo kayıpları yaşanıyorsa bir doktor ya da diyetisyen ile görüşme önerilir. Onlar yeterli beslenme ve kilonun korunması için besin takviyesi ve önerisinde bulunacaklardır.
- Dahil edilecek yiyecek türleri ve güvenli yeme ve içme yolları hakkında öneriler için bir konuşma patoloğu ile görüşülmesi önerilir.
- Besin takviyesi içecekler önerilir.
Reflü Ve Boğulma Tehlikesi
Özofagus kanseri ameliyatının ardından reflü (mide asidinin yemek borusuna geri dönmesi) yaygındır. Bu durum özellikle düz bir şekilde dinlenirken veya eğilirken rahatsız edici olabilir ve mide ekşimesi, göğüs ağrısı veya mide içeriğinin yemek borusuna akmasıyla sonuçlanabilir. Genel olarak, mide asidini düşürmek için ilaç kullanmak faydalıdır.
Özofagus kanseri ameliyatı veya radyasyon tedavisinden kaynaklanan yara dokusu, yiyecek veya sıvı tüketirken yutmayı veya boğulmayı bozabilir. Bu durum devam ederse bir doktora danışılması gerekmektedir. Özofajektomiden sonra midenin boşalması daha uzun sürebilir. Yemek yedikten sonra daha çabuk doygunluk hissedilebilir veya kusmaya ya da daha sonra yemeye daha eğilimli olunabilir.
Reflü Ve Boğulmayı Azaltmaya Yönelik İpuçları
- Reflüyü önlemek için baharatlı ve yağlı yiyeceklerin, gazlı içeceklerin, alkolün ve turunçgillerin sınırlanması tavsiye edilir.
- Öksürme veya boğulmayı azaltmak için küçük sıvı yudum takviyeleri tavsiye edilir.
- Yiyeceklerin iyi çiğnenmesi, yavaş çiğnenmesi ve yemek yerken konuşulmaması tavsiye edilir.
- Yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olmak için yemek yerken ve sonrasında en az 30 dakika dik oturulması tavsiye edilir.
- Ana yemeğin günün erken saatlerinde yenilmesi ve akşamları küçük bir atıştırmalık tüketilmesi tavsiye edilir.
- Özofajektomiden işleminin ardından, yemek yedikten sonra 2-4 saat boyunca dik durulması ve akşam yemeğinin yatmadan en fazla dört saat önce yenilmesi tavsiye edilir.
- Çok fazla eğilmekten uzak durulması tavsiye edilir.
- Yatağın tamamının hafifçe eğik durması tavsiye edilir.
- Doktordan fiziksel aktivite için bilgi alınır nitekim reflü ile ilişkisi olabilir.
Dumping Sendromu
Ameliyat midenin anatomisini değiştirmişse, tam olarak sindirilmemiş yiyecekler ince bağırsağa çok hızlı bir şekilde girebilir. Alkolsüz içecekler, meyve suları ve basit şeker içeren likörler gibi sıvılar bu sorunu daha da kötüleştirebilir.
Baş dönmesi, kramplar, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, terleme, şişkinlik veya kramplar olabilir. Dumping sendromu, genellikle yemekten 15 ila 30 dakika sonra başlayan bir grup semptomdur.
Bazen belirtiler yemekten 1-2 saat sonra başlar. Bunlar geç belirtiler olarak bilinir ve genellikle şeker oranı yüksek gıdalar tükettikten sonra daha da kötüleşir. Bireylerin kendilerini halsiz hissetmelerine, baş dönmesi yaşamalarına ve terlemelerine neden olabilir.
Dumping Sendromunu Yönetmek İçin İpuçları
- Küçük öğünler yenmesi ve besinlerin iyi çiğnenmesi gerekmektedir.
- Besinlerin yavaş çiğnenmesi gerekmektedir.
- Ameliyat belirli gıdaları tolere etme şeklini etkileyebilir. Sorunlara neden olan yiyeceklerin kaydının tutulması ve semptomları azaltmak için ne yenmesi gerektiğine dair öneriler için bir diyetisyenle konuşulması gerekmektedir.
- Yüksek oranda işlenmiş gıdalardan kaçınılması gerekmektedir.
- Şeker oranı yüksek yiyeceklerden kaçınılması gerekmektedir nitekim bu gıdaların tüketilmesi ishale ve ağrıya neden olmaktadır.
- Protein içeriği yüksek besinler tüketilmesi gerekmektedir.
- Nişastalı besinler tüketilmesi gerekmektedir.
- Sıvı tüketiminin öğün aralarında yapılması gerekmektedir.
- Semptomlar zaman içerisinde düzelmektedir. Eğer düzelmezse doktor ile görüşülmesi ve gerekli olan ilaçların temin edilmesi gerekmektedir.
Anemi ve Osteoporoz
Midenin alınması ameliyatı, yiyeceklerden bazı vitamin ve minerallerin emiliminin gerçekleşemeyeceği anlamına gelecektir. Bu durum düşük seviyelerde:
Kalsiyum – Kalsiyum seviyelerinde düşüş meydana geldiği zaman kemikler daha kırılgan, dolaylı olarak da yapısal ve işlevsel olarak daha zayıf hale gelir. Bunun sonucunda osteoporoz meydana gelir. Bu durum da ağrılara sebebiyet verir.
B12 Vitamini – Düşük B12 seviyeleri pernisiyöz anemiye neden olmaktadır. En yaygın belirtisi yorgunluktur. Diğer belirtiler arasında soluk cilt, nefes darlığı, baş ağrısı, kalp çarpıntısı ve iştah kaybı yer alır. Total gastrektomiden sonra düzenli B12 vitamini enjeksiyonlarına gerek duyulmaktadır.
Demir – Düşük demir seviyeleri demir eksikliği anemisine neden olmaktadır. Ağız yoluyla alınan demir kolayca emilemediği için genellikle intravenöz (IV) infüzyon olarak verilen demir takviyelerine gerek duyulmaktadır.
Anemiyi Yönetmek İçin İpuçları
- Anemi ve osteoporoz belirtileri var ise doktor ile görüşülmesi gerekmektedir.
- Ne tür anemi olduğu ve nasıl tedavi edileceği ile ilgili bilgi edinilmesi gerekmektedir.
- Bolca dinlenilmesi gerekmektedir.
- Demir açısından zengin besinlerin tüketilmesi gerekmektedir.
- C vitamini açısından zengin gıdaların tüketilmesi gerekmektedir.
- Çay ve kahve tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- Sigara tüketimi durumunda doktordan destek alınabilir nitekim tütün tüketimi semptomları daha da kötüye götürebilir.
Tedaviden Sonra Yaşam
Tedavinin ardından, sağlık kontrolü, devam eden yan etkileri yönetmek ve kanserin geri dönmediğinden veya yayılmadığından emin olmak için rutin muayeneler planlanacaktır. Ayrıca hasta bireylerin kendilerini nasıl hissedecekleri ve endişeleri hakkında da konuşma gerçekleşebilir. Gerekirse endoskopi, görüntüleme taramaları veya kan testlerinden geçirilebilirler.
Kanserin türü ve evresi için gerekli olan gözetim derecesi, doktorun ne sıklıkta görmesi gerektiğini belirleyecektir. Sağlıklı beslenme konusunda rehberlik için bir diyetisyene danışılmalıdır. Herhangi bir yeni sorun yaşanmazsa, kontroller daha az düzenli hale gelecektir.
Nüks, mide veya özofagus kanserinin belirli kişilerde tedaviden sonra geri dönmesi için kullanılan tıbbi terimdir. Kanser tekrarlarsa kemoterapi, radyasyon tedavisi veya ameliyat gibi daha fazla tedaviye ihtiyaç olabilir.
Görsel Kaynak: https://pixels.com/featured/stomach-cancer-artwork-sciepro.html
Editör: Ecem BOLAT