in

ÇalışkanÇalışkan

Vitamin Nedir?

Vitamin: Tanımı, Genel Özellikleri, Sınıflandırılması ve daha fazlası…

İçindekiler

Tanım

Hücresel metabolik reaksiyonlar için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde bazı sorunlara neden olan organik bileşiklere “vitamin” adı verilir. Kelime anlamı olarak Vitamin,  hayat amini anlamına gelmektedir. Bugün vitamin sınıfına giren maddelerin birçoğu amin yapısında öğrenmiş olmamıza karşın bu isim kullanılmaya devam edilmektedir.

Vitaminlerin Genel Özellikleri

  • Yapı maddesi veya enerji kaynağı olarak kullanılmaz.
  • Düzenleyici ve direnç artırıcı olarak kullanılırlar.
  • Enzimlerin yapısına katılarak katalizör olarak görev yapar.
  • Bitkilerde fotosentez reaksiyonları ile doğrudan üretilebildikleri gibi, hayvanlarda öncül maddelerden dönüşüm reaksiyonlarıyla da üretilir.
  • Bir kısım vitaminler besinlerde aktif şekilde, bazıları ise provitamin olarak bulunur. Provitaminler daha sonra organizmada aktif hale dönüştürülür.

Vitaminler sağlıklı büyüme ve yaşam için mutlaka belirli miktarlarda alınması gereken moleküllerdir. Uzun süre vitamin alınmaması çeşitli hastalıklara neden olabilir. Vitaminler yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler olmak üzere iki temel grupta incelenir.

Yağda Çözünen Vitaminler

A Vitamini

Görsel 1

A vitamini; karaciğer, balık yağı, tereyağı ve yumurta sarısında bulunur. Görme pigmentlerinin yapısına katılır. Kemiklerin gelişimi ve üreme için gereklidir. A vitamini eksikliğinde önemli hastalıklar ortaya çıkar. Örneğin; gece körlüğü, kalp ve böbrek hastalıkları, halsizlik, deride kuruma ve pullanma.

D Vitamini

Görsel 2

D vitamininin ön maddesi, karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı,  balık yağı ve süt gibi besinlerle vücuda alınır. Bu ön madde, güneşin ultraviyole ışınları ile D vitaminine dönüşür. D vitamini kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depo edilmesini sağlar. Eksikliğinde vücuttaki fosfor ve kalsiyum dengesi bozulmaktadır. Bu durum diş ve kemik sağlığını olumsuz etkiler. D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizme sebep görülürken büyüklerde kemik erimesi ortaya çıkar.

E Vitamini

Görsel 3

Hücre zarının korunması ve damar tıkanıklığının önlenmesi için E vitamini tüketimi önemlidir. Ayrıca E vitamini vücutta kontrolsüz hücre bölünmesini önleyerek tümör oluşumunu engeller. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatması sebebiyle oldukça önemli bir vitamindir. Bitkisel yağlarda, tahıl tanelerinde, yeşil yapraklı sebzelerde çok miktarda bulunmaktadır. E vitamini eksikliğinde, karaciğer hastalıkları, kaslarda yorgunluk, kısırlık, kırmızı kan hücrelerinin kolayca parçalanması gibi sorunlar görülmektedir.

K Vitamini

Görsel 4

K vitamini, kanın pıhtılaşmasında ve yaraların iyileşmesinde etkili olduğu bilinmektedir. Ispanak, karnıbahar, lahana, domates, soya fasulyesi, pirinç kepeği ve yulaf filizlerinde bol miktarda bulunur. Ayrıca kalın bağırsakta bulunan bakteriler tarafından da sentezlenir. Bilinçsiz antibiyotik kullanımının verdiği zararlar sonucu bağırsaktaki faydalı olan bu bakteriler zarar görür. Bu da K vitamini eksikliğine neden olur. K vitamini eksikliğinde vücudun bağışıklık sistemi zayıf düştüğü için hastalıklara yakalanma riski artar. Yaralar daha geç iyileşir ve kanın pıhtılaşmasında sorunlar ortaya çıkar.

Suda Çözünen Vitaminler

C vitamini ile B grubu vitaminler bu gruba girer. Suda çözünen vitaminler, B12 vitamini hariç vücutta depo edilmediği için fazlası idrarla beraber vücuttan dışarı atılır. Bu yüzden günlük olarak tüketilmeleri gerekmektedir. Uzun süre vitamince fakir gıdalarla beslenen insanlarda ilk önce suda çözünen vitaminlerin eksikliği görülür.

B Grubu Vitaminler

Görsel 5

B grubu vitaminlerin çoğu, enzimlerin yapısına katılarak keonzim olarak görev yapmaktadır. Örneğin; solunum enzimlerinin yapısına katılan koenzimlerin çoğu B grubu vitaminlerden oluşur. B grubu vitaminler genellikle et, süt, yumurta, hububat, karaciğer, yeşil sebzeler, yer fıstığı ve soya fasulyesinde bulunur. Ayrıca B grubu vitaminlerin bazı çeşitleri bağırsaklarda yaşayan bakteriler tarafından da üretilmektedir. B grubu vitaminlerinin eksikliğinde beriberi, pellegra ve anemi (kansızlık) gibi hastalıklar baş gösterir. Pellegra hastalarında başta psikolojik sorunlar olmak üzere ishal, kansızlık, ağız içinde yaralar ve cilt enfeksiyonları görülür. Beriberi ise bir sinir sistemi hastalığıdır.

C Vitamini

Görsel 6

C vitamini vücut direncini artırır. Taze sebze ve meyvelerde bulunur. Sıcaklığın etkisiyle çok çabuk bozulur. Bu yüzden pişirilen sebze ve meyvelerde C vitamini kaybı olur.

C vitaminin kısa süreli eksikliğinde enerji metabolizması bozulduğu için can sıkıntısı, tembellik, çabuk heyecanlanma, eklem ağrısı gibi durumlar; uzun süreli eksikliğinde ise kılcal damar çatlamaları ve buna bağlı deri altı kanamaları, deride tahribatlar, eklemlerde şişme ve ağrı görülür. Ayrıca C vitamini eksikliği; diş eti kanamaları ve diş etlerinin çekilmesi ile başlayan ve diş kayıpları ile sonuçlanan skorbüt hastalığına neden olur.

Kaynaklar: 

  1. https://www.nhs.uk/conditions/vitamins-and-minerals/
  2. https://medlineplus.gov/vitamins.html
  3. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/listing_of_vitamins
  4. https://www.healthlinkbc.ca/health-topics/ta3868
  5. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/4317/mod_resource/content/0/13.%20hafta.pdf

Görsel Kaynaklar:

  1. https://www.eliteworldhotels.com.tr/blog/saglikli-yasam/yaz-aylarinda-almamiz-gereken-vitaminler.6.3334.aspx
  2. https://www.ncl.ac.uk/media/wwwnclacuk/pressoffice/images/news/Vitamin-A-social-media.jpg
  3. https://www.ameliyat.com/static/606b21960349f23be7fd32e7fdcb4e21/f3a63/d-vitamini-eksikligi-QkcugizWT1WRGAr4NR57.jpg
  4. https://i.wpimg.pl/0/1218×861/d.wpimg.pl/10650318–1927793713/witamina-e.jpg
  5. https://nrcerm.ru/files/vitamin_k.jpg
  6. https://picturess.cc/wp-content/uploads/2019/02/2307.gif
  7. https://www.foodpower.info/sites/default/files/upload/2019.12.17%20Does%20Too%20Much%20Vitamin%20C%20Cause%20Side%20Effects%201.jpg

Editör: Meryem GÖKOĞLU

Ne düşünüyorsunuz?

3 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

1 Yorum