Mert Yalçıntaş
İçindekiler
Tanım
İkincil karaciğer kanseri tedavisinin hedefi, birincil karaciğer kanserinin karaciğerdeki yayılma oranına bağlı olarak değişir. Bazı insanlar için hedef, kanseri ameliyat veya kemoterapi aracılığıyla çıkarmak ya da yok etmek olabilir. Bazı durumlarda ise hedefler kanseri küçültmek, semptomları azaltıp yöneterek hayat kalitesini arttırmak olabilir.
Vücudun genel sağlığına, yaşa, tümörün boyutu ve sayısına bağlı olarak tedavinin türü değişebilir. Ancak ana tedavi, kemoterapi ve kemoterapiyle birlikte yapılacak olan ameliyattır.
Tedavi Seçenekleri
Kemoterapi
Kemoterapi, ilaçlar aracılığıyla kanser hücrelerini öldürmeyi, küçültmeyi ya da büyümesini yavaşlatmayı hedefler. Kullanılan ilaç, kanserin vücutta ilk başladığı noktaya bağlı olarak değişecektir.
Tedavinin amacına göre, kemoterapi birkaç aya yayılarak seyrek verilebilir ya da aylar/yıllara bölünerek daha sık verilebilir. İlaçlar damardan veya tablet olarak verilebilir.
Kemoterapi farklı zamanlarda tercih edilebilir:
- Ameliyat öncesinde, sekonder karaciğer kanserini küçültmek ve çıkartılmasını kolaylaştırmak için (neoadjuvan kemoterapi)
- Ameliyattan sonra kalan küçük kanserli hücreleri yok etmek için (adjuvan kemoterapi)
- Kanserin büyümesini azaltmak ve semptomları azaltmak için (acı vb.)
Bazı kişilerde kemoterapi yan etkilere sebep olabilir. Yan etkiler genelde en çok tedavi esnasında sürer ve bunlar yönetilebilir.
Hedeflenmiş Terapi
Bu tedavi türü, kanserin büyümesini ve yayılmasını önlemek için kanser hücrelerinin belirli özelliklerini hedef alıp saldırarak çalışır. Diğer tedavi ilaçları ile birleştirilebilir.
Yan etkiler kullanılan ilaçlara göre değişir ancak genelde yüksek kan basıncı, ishal, el ve ayak hassasiyetinin artması ve ciltte döküntüye sebep olur. Doktorunuzla bu konuyu konuşabilirsiniz.
İmmünoterapi
Bu tedavi, vücudun kendi bağışıklığını tedavi amacıyla kullanmasını hedefler. Kullanılan ilacın türü kanserin başladığı bölgeye göre değişecektir.
İmmünoterapi ilaçlarının farklı yan etkileri olabilir ve bu etkilerin bazıları hafifken bazıları nispeten daha zorlayıcı olabilir. Yan etkileri doktorunuza bildirmeniz gerekmektedir.
Hormon Terapisi
Bazı kanser türlerinin (prostat kanseri ve meme kanserinin bazı türleri) varlığını sürdürebilmesi için hormonlara ihtiyacı vardır. Bu türlerden biri karaciğerde yayılmışsa hormon tedavisi bir seçenek olarak belirebilir. Bu tedavi, kanseri kontrol etmek amacıyla belirli hormonların seviyesini düşürebilir. Hormon tedavisi genelde diğer tedavilere eklenerek kullanılır.
Yan etkiler, ilaç türüne göre değişecektir. Böyle bir durumda doktorunuzu bilgilendirin.
Seçici Dahili Radyasyon Tedavisi (SIRT)
SIRT, ikincil karaciğer kanserinin tedavisinde en yaygın kullanılan radyasyon terapisidir. Radyoembolizasyon da denir ve ameliyatla alınamayan fazla sayıdaki küçük tümörleri yok etmeye yarar. Sadece bir kez kullanılması yeterlidir. SIRT, genelde embolizasyon (tümöre kan akışını engeller) ile birleştirilir.
SIRT, yüksek doz iç radyasyon kullanarak karaciğerdeki kanserleri hedefler. Küçük radyoaktif boncuklar (cam veya reçineden yapılmış) kan damarları kullanılarak kanser hücrelerine iletilir. Bu boncukların radyasyonu kanser hücrelerine ve o bölgeye gelen kan akışına zarar verirken normal hücrelere çok az derece zarar verir.
Bulantı, acı ve grip gibi semptomlar açığa çıkabilir ve bunlar ilaçlarla yönetilebilir. Etrafınızdaki insanlarla temastan kaçınmanız gerekebilir (özellikle kadın ve çocuklardan).
Ameliyat
Çok az sayıda ikincil karaciğer kanserine sahip insana kanseri çıkarmak (karaciğer rezeksiyonu) için ameliyat önerilir. Karaciğer rezeksiyonu, karaciğeri yeniden sağlıklı bir biçimde büyüyebilecek insanlara verilen bir seçenektir. Ameliyat, kanser oluşumu kemikler gibi çıkarılamayan bölgelerde ve yayılma gözlemlenmediğinde mümkündür.
Karaciğer rezeksiyonu büyük bir operasyondur. Genel anestezi uygulanır ve cerrah, sağlıklı doku etrafındaki kanseri çıkarır. Operasyon, açık şekilde (karından büyük bir kesikle) ya da küçük bir delikle veya laparoskopi (çoklu küçük kesikler) uygulanarak gerçekleştirilebilir.
Karaciğerin büyük kısmı alınması gerektiğinde, ameliyattan yaklaşık 4-8 hafta önce portal ven embolizasyonu (PVE) adı verilen bir prosedür uygulanabilir. PEV, kan akışını karaciğerin sağlıklı bölgesine yönlendirir. Karaciğerin iki lobunda da tümörü olan kişiler bazen aralarında biraz bekleme süresi olan iki ayrı ameliyata girmek durumunda kalabilirler.
Hastanede 5 ila 10 gün kalabilirsiniz. Enfeksiyon veya kanama kontrolü yapılacaktır. Bazı insanlarda sarılık (göz beyazlarında ve ciltte sararma) görülebilir ama bu çoğunlukla karaciğer tekrar büyüdüğünde iyileşmektedir. Karaciğer, birkaç haftada büyüyerek normal boyutuna ulaşır.
Tümör Ablasyonu
Tümörü çıkarmadan, direkt ısı veya alkol uygulanmasına tümör ablasyonu denmektedir. Termal ablasyon, mikrodalgaları ve radyo dalgalarını ısıtmak için kullanır ve en yaygın metottur. İkincil karaciğer kanserinde, tümör ablasyonu ameliyatla veya kemoterapiyle ortak kullanılabilir.
Transarteryal Kemombolizasyon (TACE)
TACE, ablasyon veya ameliyat uygulanmayan ikincil karaciğer kanseri hastalarına bazı zamanlarda uygulanır.
TACE, hepatik arter kullanılarak kemoterapi ilaçlarının direkt olarak tümöre yollanmasıdır. Kemoterapi yağlı bir madde ile karıştırılarak ya da küçük plastik boncuklara yüklenir. Tümörü besleyen kan damarlarını da tıkayabilir (embolizasyon).
İşlemden sonraki gün ateş gözlemlenebilir ancak bu geçicidir. Bulantı, kusma ya da ağrı olabilir ve bunlar da ilaçlarla hafifletilebilir. Bazı durumlarda kişiler, işlemden sonra bir hafta kadar bitkin hissedebilir ya da grip benzeri semptomlara sahip olabilir.
Klinik Çalışmalar
Gün geçtikçe yeni tedavilerin ortaya çıkması devam etmektedir. Klinik deneyler, mevcut yöntemlerden daha iyisini bulmak için yeni tedaviler denerler. Yeni tedavileri takip etmek size bu durumda yardımcı olabilir. Bu tarz klinik deneyler için aday olmak istiyorsanız doktorunuzla görüşün.
Semptomları Yönetmek
İkincil karaciğer kanseri, farklı tür semptomlara sebep olabilir ancak bunları yönetmek için bazı yollar vardır. Bu ileri seviye bir kanser olduğu için palyatif bakım ekibi yardımcı olacaktır.
Semptomları yönetmek için tıbbi tedavilerin yanında ek tedaviler de kullanılabilir. Masaj, akupunktur ve rahatlama gibi terapiler kontrol yeteneğinizi serbest bırakarak stres ve kaygıyı yönetmenizi sağlar. Bazı ek tedaviler güvenli ve kanıtlı olmadığı için önce doktorunuza danışmayı unutmayın.
Sarılık
Bilirubin, kırmızı kan hücreleri parçalandığında ortaya çıkan sarı bir pigmenttir. İkincil karaciğer kanserinde bilirubin bazı durumlarda kanda birikir. Bu, kanserin bir safra kanalını tıkaması veya karaciğerin çalışma şekline etki etmesi sebebiyle olabilir. Kanda bilirubin birikmesine sarılık denir. Ciltte ve gözdeki beyaz kısımların sararmasına sebep olabilir. Sarılık, yorgunluk ve iştahsızlığa sebebiyet verebilir.
Sarılık aynı zamanda genelde gece daha da kötüleşen soluk dışkı, koyu idrar ve kaşıntılı cilde sebebiyet verebilir. Kaşıntıyı alkol, baharatlı yiyecekler, sıcak banyolar ve doğrudan güneş ışığı daha çok artırabilir. Cildi nemli tutmak biraz daha rahatlatabilir ancak doktorunuzla görüşüp ilaçlar alabilirsiniz.
Sarılık, bazen safra kanalına plastik veya metal (stent) küçük bir tüp yerleştirilerek giderilebilir. Genelde stent yerleştirildikten 2-3 hafta sonra iyileşme görülür. İlerlemiş kanserde stentleme çoğunlukla önerilmez ya da mümkün olmaz.
İştahsızlık ve Kilo Kaybı
Karaciğerler sindirim sisteminde önemli bir rol oynadığı için, ikincil karaciğer kanseri kişinin iştahını etkileyebilir ve kilo kaybına sebebiyet verebilir. Özellikle kusma, ağız ülseri, bulantı ve tat-koku duyularında değişim varsa; kemoterapi, radyasyon terapisi ve diğer kanser tedavileri de bu duruma sebebiyet verebilir.
Acı-Ağrı
Bazı insanlarda, ikincil karaciğer kanseri ağrıya sebebiyet verebilir ve spesifik olarak karnın üst sağ köşesinde belirebilir. Doktorunuz reçeteli ilaçlarla bu duruma yardımcı olabilir ancak reçetesiz ilaçları almadan önce kontrol edin çünkü bazı ilaçlar karaciğer kanseri için uygun değildir.
Radyasyon terapisi, kemoterapi ve ameliyat karaciğerdeki tümörün boyutunu küçülterek sizi rahatlatabilir. Bazı insanlara ağrı sinyallerini gönderen siniri uyuşturma işlemi uygulanabilir.
Bitkinlik
İkincil karaciğer kanseri olan insanlarda bitkinlik görülür. Bu yorgun hissetmekten farklıdır ve çoğu zaman uyuyup dinlenmekle geçmez. Bitkinlik, tedavilerin ya da kanserin kendisinden kaynaklı olabilir.
Sıvı Birikmesi
Kanserin sebep olduğu fazladan sıvı birikmesi, lenf damarlarını tıkayarak şişkinlik yapar. Bu sıvı birikmesinin yarattığı şişkinlik rahatsızlık verici olabilir ve nefes darlığına sebebiyet verebilir. Sıvı, parasentez veya asit musluğu denilen bir prosedürle boşaltılabilir ayrıca diüretikler (su tabletleri) de doktorunuz tarafından reçetelenebilir.
Sersemlik
İkincil karaciğer kanseri, kanda toksik madde oluşumunu sağlayarak beyin fonksiyonlarını etkileyebilir. Hepatik ensefalopati denilen bu olay kafa karışıklığına, yönelim bozukluğuna ve hatta daha ileri vakalarda komaya yol açabilir. Ancak bu durum ilaçlarla kontrol edilebilir.
İkincil Karaciğer Kanseriyle Yaşamak
Bu hastalığa sahip bazı insanlar, semptomların kendini göstermediği zamanlarda daha iyi hissedebilir. Ancak tedavi edilemeyen insanlarda bu durumun belirsizliği mental çöküntü yaşatabilir. Zamanla bu çöküntüyü aştığınızı da hissedebilirsiniz.
Doktorlar, hemşireler, sosyal hizmet uzmanları veya danışmanlar size ve ailenize hislerinizle başa çıkmanız adına yardımlarda bulunabilir.
Görsel Kaynak: https://mavink.com/explore/Liver-Cancer-Diagnosis
Editör: Ecem BOLAT