Primeri Bilinmeyen Tümör’ün (CUP) Semptomları ile Nasıl Başa Çıkılır?

Giriş

Primeri Bilinmeyen Tümör yazı serimizin son yazısı olan “Primeri Bilinmeyen Tümör’ün Semptomları ile Nasıl Başa Çıkılır?” isimli yazımız yayında! Serinin ilk yazısına buradan, ikinci yazısına buradan ve üçüncü yazısına buradan ulaşabilirsiniz.

Primeri Bilinmeyen Tümör serimiz uzun ve bilgi dolu bir seri oldu. Umuyoruz ki bu yazılar merakınızı giderebilir.

Yorumlarınız ve tepkilerinizi belirtmeyi lütfen unutmayın. İyi okumalar.

Tanım

Tedavi süresince oluşabilecek yan etkiler kişiden kişiye değişmektedir. Hiçbir yan etki gözlemlenmezken bazıları gözlemlenebilir. Yazı serisinin bu bölümünde, CUP tedavisi süresince deneyimlenebilecek en yaygın semptomları ve yan etkileri açıklanacaktır. Burada bahsi geçmeyen yan etkileri de gözlemlemek muhtemeldir. Çoğu semptom ve yan etki hafifletilebilir ve hatta bazıları tamamen engellenebilir.

CUP Semptomları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Ağrı

CUP tanısı konuluşmuş birçok hasta, kaçınılmaz bir şekilde ağrı ile mücadele etmek zorunda kalacaklardır. Her hasta ağrı deneyimlemetebilir ve ağrılar gelip geçici olabilirler. Kanserin konumuna ve büyüklüğüne göre ağrı hissi de farklılık gösterir.

Ağrıdan kurtulmanın yolları arasında:

• Parasetamol ve opioid gibi ağrı kesici ilaçlar
• Ağrı giderici ilaçların spinal kolona enjeksiyonu (epidural veya spinal blok)
• Masaj, meditasyon, farkındalık meditasyonu veya hipnoz gibi rahatlatıcı terapiler
• Ağrıya sebebiyet veren bölgenin kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi yöntem ile tedavi edilmesi bulunur.

Ağrıyı hafifletmek için birden fazla yönteme ihtiyaç olabilir. Hasta için doğru olan ağrı kontrol mekanizmasını bulmak zaman alabilirken eğer bir yöntem yanıt vermezse diğer yöntemler denenmelidir.

Ağrıyı Hafifletmek için Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi müdahale kanser tedavisinde kullanılan en yaygın yöntemlerdir. CUP teşhisi konulmuş hastaların karşılaştığı bazı durumlarda bu yöntemler kesin tedavi oluşturmayabilir ancak uygulanan tedaviler palyatif tedavi olarak ağrıyı düşürmek amaçlı kullanılabilir.

Kemoterapi

Bu tedavi, sinirlere veya organlara baskı yapan ve ağrıya neden olan bir tümörün boyutunu küçültebilir.

Radyoterapi

Bu, bazı ağrı türlerini hafifletebilir. Farklı radyasyon tedavisi türleri kullanılabilir. Bazı zamanlarda metal stronsiyumun radyoaktif formu kanser kemikte birçok yere yayıldığında kullanılır.  İlaç enjekte edildikten sonra kanserin yakınındaki kemiklere yerleşir.

Cerrahi Müdahale

Bu yöntem izole tümörleri çıkarmak için kullanılabilir, bağırsaklarda şiddetli ağrılara neden olan ciddi tıkanmaların tedavisinde veya var olan kanserli doku kütlesini azaltmada  diğer tedavi yöntemlerine yardımcı olabilir.

Ağrı Yönetimi Uzmanları Kimlerdir?

Aile hekimi veya onkologlar ağrınız için etkili ilaç önerebilir, ancak yine de bu durumdan rahatsızlık duyulursa bir palyatif bakım uzmanına başvurulabilir. Ağrısını yönetmek zor olan biri için iyi bir ağrı kontrolü, uzman bir palyatif bakım ekibinin yapabileceği en önemli katkılardan biridir. Ağrının nasıl ve nerede hissedildiği ve hayatınızı nasıl etkilediği değişebilir. Ağrı yönetimi uzmanlarıyla yapılan düzenli kontroller ağrının kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir. Ağrının oluşmasını beklemek yerine ağrı kesici ilacınızı düzenli olarak almak daha iyidir.

Mide Bulantısı

Mide bulantısı direkt kanserin kendi varlığından kaynaklanabilen istenmeyen bir durumdur. Mide bulantısına aynı zamanda aşağıdaki nedenler sebebiyet verebilir.

• Kemoterapi veya radyoterapi ile müdahale
• Stres ve endişe durumu
• Kan plazmasında çok fazla veya çok az mineral varlığı, örneğin “kalsiyum”
• Diğer semptomları hafifletmek için kullanılan ilaçlar, örneğin “ağrı için morfin”
• Böbreklerde fonksiyon kaybı
• Kemoterapiye bağlı olarak ağızda oluşan pamukçuk enfeksiyonu
• Bağırsak tıkanıklığı
• Beyin çevresinde kansere bağlı olarak artan basınç
• Beyin-Omurilik sıvısını etkileyen kanser

Mide Bulantısını Hafifletmek İçin İpuçları Nelerdir?

• Mümkün oldukça küçük parçalar yiyin.
• Sıcak yiyeceklerden uzak durmaya ve sandviç, salata, meyve gibi soğuk gıdalara yönelin.
• Meditasyon ve rahatlama gibi stres azaltıcı yöntemler kullanın.
• Sağlık danışmanınızdan bulantı önleyici ilaçlar isteyin.
• Kuvvetli kokulardan ve yemek kokularından uzak durun.
• Yemeklerinize ve içeceklerinize zencefil eklentisi yapın.

İştah Kaybı

CUP tanısına sahip olan insanların birçoğunda iştah kaybı görmek çok muhtemeldir. Bazı insanlar teşhis ve tedaviden kaynaklanan stres nedeniyle yemek tüketmek istemezler. Tedavi aynı zamanda koku ve tat alma duygularını da etkileyebilir. Ayrıca mide bulantısından ve ağızdaki ağrılardan kaynaklı iştah kaybı olabilir. Bu problemler genellikle çözülebilir sorunlardır, bundan dolayı sağlık ekibinize durumdan bahsedin.

Canınız Yemek İstemiyorsa Yapılabilecek Yöntemler Nelerdir?

• Sık sık küçük gıdalar tüketin.
• Yemek ölçünüze uygun kaplar seçin.
• Az yağlı, hafif veya diyet versiyonları yerine tam yağlı yiyecekleri seçin.
• Tatsız yemekleri tatlandırmak için limon suyu, taze yeşillikler, zencefil, sarımsak ve bal gibi gıdalar kullanın.
• Gün boyunda içecek tüketin. Enerji miktarını arttırmak için içeceklere yumurta, dondurma, yoğurt ve meyve gibi gıdalar ekleyin.
• Eğer ağzınızda ağrı varsa yumuşak gıdalar tüketmeye yönelin.
• Kilo kaybını önlemek ve kas gücünü korumak için takviye gıdalar kullanıp kullanılmayacağını öğrenmek adına diyetisyeninize başvurun.

Nefes Darlığı

CUP tanısı konulmuş hastalarda çeşitli sebeplerden dolayı nefes almada güçlük ve nefes darlığı görülebilir. Bu sebepler aşağıdaki gibi olabilir.

• Akciğerlerin sıvı ile kaplanması (plevral efüzyon)
• Akciğerlerde enfeksiyon
• Kanserin varlığı
• Anemi
• Karındaki şişkinlikten dolayı akciğerlere baskı
• Kronik nefes hastalıkları, örneğin “Astım veya amfizem”

Nefes darlığının nedenine göre tedavi değişiklik gösterebilir. Akciğerlerinizde sıvı birikimi varsa plevral musluk ile drenaj veya enfeksiyon varsa ilaç tedavisine ihtiyaç duyabilirsiniz. Bazen düşük dozlu bir opioid ilacı (aynı zamanda şiddetli ağrı için de kullanılır) reçete edilir.

Nefesinizi Rahatlatmak İçin İpuçları Nelerdir?

• Yüzünüzün yakınında hareket eden bir hava akımı elde etmek için bir vantilatör kullanın veya bir pencere açın.
• Nefesinizi rahatlatmak için oturun veya bir masaya yaslanmak için öne doğru eğilin. Ayrıca daha dik bir pozisyonda uyumayı deneyin.
• Bir başkasından sizinle zamanında nefes almasını isteyin, böylece nefesinizi onun hızına göre yavaşlatmaya odaklanabilirsiniz.
• Yardım edip etmediklerini görmek için gevşeme veya nefes alma tekniklerini deneyin. Bir fizyoterapist size bunları öğretebilir veya bir meditasyon veya rahatlama CD’si dinleyebilirsiniz.

Yorgunluk

Birçok insan için ekstrem ve sürekli olan yorgunluk hissi büyük bir sorun olabilir. Bunu yaşayanlar ve çevresindeki insanlar için bu durum çok üzücü olabilir. Bazı hastalara göre yorgunluk hissi ile başa çıkmak, ağrılar ve mide bulantısı ile başa çıkmaktan çok daha zordur. Yorgunluğa aşağıdaki olaylar neden olabilir.

• Kanserin varlığı
• Kemoterapi veya radyoterapi
• Yetersiz beslenmeden dolayı kilo kaybı ve kas dokunuşunun güçsüzleşmesi
• Endişe
• Yetersiz uyku
• Ağrı kesiciler, antidepresanlar ve yatıştırıcı ilaçlar
• Anemi
• Enkfeksiyon

Yorgunluk ile Başa Çıkmak İçin İpuçları Nelerdir?

• Kendinizi toparlamaya çalışın ve aktivitelerinizi gün boyunca aralarda dinlenme periyotları ile yayın.
• Hafif egzersizler yapın. Araştırmalar bunun yorgunluğu azalttığını ve kas gücünü koruduğunu gösteriyor. En küçük bir yürüme bile buna yardımcı olabilir.
• 30 dakikayı geçmeyecek şeklide şekerlemeler yapın. Bu gece uykusuna yatmanızı zorlaştırmadan enerjinizi yenilemeye yardımcı olacaktır.
• Enerjiyi korumanın yolları hakkında bir ergoterapist ile konuşun.

Önemli Noktalar Nelerdir?

• Kanser ve tedavi yolları vücudu farklı yönlerden etkileyebilir bunun sonucunda çeşitli semptomlar ve yan etkiler oluşur.
• Sahip olduğunuz kansere ve tedavilere göre, yazımızda bahsi geçmeyen semptomlar ve yan etkileri de gözlemleyebilirsiniz. Sağlık ekibinize bu konu hakkında danışın.
• Eğer semptom veya yan etki deneyimliyorsanız bunlarla başa çıkmak için çeşitli yöntemler vardır.
• İştah kaybı CUP ile yaşayan insanlarda çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durum günler veya haftalar içinde son bulabilirken tüm süreç boyunca da gözlemlenebilir. Kalori alımını yükseltmek için yüksek yağ içeren gıdalar tüketebilir, içeceklerinize eklemeler yapabilir ve isteklerinize göre hareket edebilirsiniz.
• Nefes darlığı çeşitli nedenlerden olabilir. Eğer nefes darlığınız varsa sürekli hava akımının olduğu yerlerde zaman geçirmeye çalışın. Rahatlama ve nefes teknikleri de yardımcı olabilir.
• CUP teşhisi konulmuş birçok hastada, ağrı sık görülen bir semptomdur. Genellikle ilaçlar ile kontrol altına alınabildiği için sağlık ekibinize danışmanız gerekir.
• Mide bulantısı birçok nedenden olabilir. Küçük yiyecekler yiyebilirsiniz. Ayrıca sağlık ekibiniz ve diyetisyeninizle konuşup bu durum hakkında önlemler alabilirsiniz.
• Yorgunluk büyük bir sorun oluşturabilir. Bu durum anemi kaynaklı olabilir. Yorgunluk ile başa çıkmanın yolları arasında günlük planlama, hafif egzersizler ve kısa şekerlemeler yer alabilir.
• Herhangi bir semptom veya yan etki deneyimlerseniz, lütfen sağlık ekibinize danışınız.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/unknown-primary/managing-symptoms.html

Görsel Kaynak: https://debuglies.com/2020/04/16/glioma-brain-tumors-disrupt-neural-synchrony-between-bilateral-cortical-regions/

Editör: Züleyha DEMİRCİ