Primeri Bilinmeyen Tümör Nedir?

Tanım

Primeri Bilinmeyen Tümör (Primeri Bilinmeyen Kanser, ENG; “Cancer of Unknow Primary” (CUP)), vücudun herhangi bir yerinden başka yerine yayılan ikincil kanser türüdür. Vücutta nerede başlangıç gösterdiği tam olarak belli olmadığı için kanserin birincil kökeni bilinmez.

Kanser tanısı konulmuş çoğu insanda birincil kanser kökenini tanımlamak kolaydır. Doktorlar tarafından yapılan testlerle kanserin nereden büyümeye başladığı ve yayılıp yayılmadığı anlaşılmaktadır.

Yapılan testler sonucunda, kanser bir veya birden fazla yerde bulunmuşsa ancak nereden başladığı belirlenememişse bu kanserler, primeri bilinmeyen tümör (CUP) olarak bilinir. Sağlık çalışanları bu durumu orijini bilinmeyen metastaz (MUO), bilinmeyen primerin metastatik malignitesi ya da gizli birincil kanser olarak da adlandırırlar.

CUP, bir tür sekonder kanser olduğu için ileri evre kanser olarak değerlendirilir. Bu bazı vakalarda tedavinin sadece semptomları kontrol etmeye odaklandığı anlamına gelir. Diğer durumlarda ise kanser aktif olarak tedavi edilirken, aynı zamanda semptomlarında kontrol altında tutulduğundan emin olunur. Doktorunuz en iyi yaklaşımı sizin için tartışacaktır.

Doktorlar Sekonder Kanser Tanısına Nasıl Varır?

Sekonder kanserleri teşhis etmek için alanında uzmanlaşmış doktorlar olan patologlar, kanser hücrelerini mikroskop altında incelerler. Patologlar, kanser hücrelerinin orijinal dokuya ait olup olmadığını ya da kanserin bu dokulardan başlayıp başlamadığını anlayabilirler ve bu durum başka laboratuvar testleriyle de doğrulanabilir. Primeri bilinmeyen kanserlerde kanser hücreleri birkaç yerden gelmiş olabilir ama primer kanser bulunamaz.

Primer Kanser Neden Bulunamaz?

Primer kanserin bulunmamasına birçok faktör neden olabilir:

• Sekonder kanser çok hızlı bir şekilde büyümüş ve yayılmışken, birincil kanser bulunabilecek büyüklükte değildir,
• Bağışıklık sisteminiz birincil kanseri yok etmiştir ama sekonder kansere etki edememiştir,
• Primer kanser çok yakınında gelişen sekonder kanser tarafından gizlenmiş bundan dolayı x-ray, tarama yöntemleri ya da endoskopide gözlemlenmemiştir,
• Primer kanser farkında olunulmadan başka bir tedavi için doktorlar tarafından alınmış olabilir ama geride hâlâ kanserli hücreler kalmış olabilir,
• Hiçbir zaman tespit edilebilir primer kanser kütlesi oluşmazken, tek bir hücre hızlı bir şekilde kanserleşmiş ve vücudun diğer yerlerine sıçramış olabilir.

Primer Kanserin Bulunamaması Önemli mi?

Birincil kanserin bulunması doktorlara hangi tedaviyi önereceklerine dair yardımcı olmaktadır. Eğer primer kanser bulunamazsa tedavi süreci net olmayabilir ama tedavi aynen devam edilebilir. Tedavinin planlanması için doktorunuz, kanserde yer alan hücreler, semptomlarınız ve sağlık geçmişiniz hakkında olabildiğince bilgi toplamaya çalışacaktır.

Çok Fazla Teste İhtiyaç Olur mu?

Pek çok insan kanserin nerede başladığını öğrenmek için birkaç teste ihtiyaç olduğunun farkındadır. Testler, özellikle iyi hissetmiyorsanız, zaman alıcı ve yorucu olabilir. Ayrıca, primer kanserin bulunmaması durumunda kendinizi hayal kırıklığına uğramış halde bulabilirsiniz.

Doktorlarınız yalnız gerekli olduğu zaman test önereceklerdir. Doktorlarınızdan testlerin ve sonuçların tedavi sürecinizde ne gibi farklılıklar oluşturacaklarını öğrenmenizde hiçbir sakınca yoktur. Öğreneceğiniz bilgiler ışığında testlerin faydalarını anlayabilir ve yaptırıp yaptırmayacağınıza dair bilinçli bir karar verebilirsiniz. Belli bir yerden sonra, doktorunuz primer kanseri bulmak için daha fazla teste ihtiyaç olmadığına karar verebilir ve bunun yerine tedavinize odaklanmanın daha yararlı olacağını düşünebilir.

Eğer daha fazla test olmak istemezseniz, ailenizden ve arkadaşlarınızdan devam etmenize yönelik ısrarlar gelebilir. Bu, zorlayıcı bir durum oluşturabilir, onlara nedenlerinizi anlatmak ilgili ısrarların daha fazla gelmesini engelleyebilir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Farklı CUP vakaları farklı nedenlere sahiptir. Ancak kanserin nereden başladığının bilmeden spesifik olmak zordur. Kanser 200’den fazla farklı hastalıktan oluşan bir hastalık grubudur. Her bir kanser türü, yaşlanma, sağlıksız beslenme, sigara tüketimi, fazla alkol kullanımı, aşırı kilo ve belirli enfeksiyonlar gibi farklı risk faktörlerine sahiptir. Bu faktörler bazı CUP vakaları için neden oluşturmaktadır.

Semptomlar Nelerdir?

Semptomlar, kişiden kişiye değiştiği gibi sekonder kanserin nerede oluştuğuna bağlı olarak da farklılık gösterir. CUP’a sahip bazı insanlar az veya hiç semptoma sahip olmazken bazıları aşağıdaki içerebilecek gibi bir dizi semptomu vardır:

• Nefes darlığı ve öksürük,
• Kemik ve/veya sırt ağrısı,
• Karın bölgesinde şişlik ve ağrı, hastalık hissi (mide bulantısı) veya karında sıvı birikimi (assit), sarılık,
• Boyun, koltuk altı, göğüs ve kasık lenf nodüllerinde şişme
• Anemiden kaynaklı soluk renk, yorgunluk hissi ve nefessizlik.

Kilo kaybı, iştahsızlık, gece terlemesi ya da yorgunluk gibi genel semptomlar da gösterebilirsiniz. Bu semptomları gösteren herkes CUP’a sahip olmasa bile endişe ettiğiniz takdirde doktorunuza danışınız.

Primeri Bilinmeyen Tümör Ne Kadar Yaygındır?

CUP, Avustralyalı kadınlarda on birinci ve Avustralyalı erkeklerde on ikinci en yaygın kanser türüdür. Her yıl Avustralya’da 2500 yeni CUP tanısı teşhis edilmektedir. Kadınlar ve erkekler için CUP genel olarak 60’lı yaşlardan sonra ortaya çıkmaktadır.

Primeri Bilinmeyen Tümör’ün Türleri Nelerdir?

Kanserin nereden başladığı testler sonucunda belirlenemezse bile, doktorunuz hangi tür kanser hücrelerinin geliştiğini anlamaya çalışacaktır. Hücre türünü bilmek hangi tedavi yolunun daha olası yardımcı olabileceği hakkında doktorlara yol gösterir.

Çoğu kanserler epitel hücre kanserleridir. Bu hücreler, deri ve iç organların yüzeyinde bulunurlar. Epitel hücrelerden orijin alan kanserler karsinom olarak adlandırılır. Primeri bilinmeyen tümör tanısı konulmuş çoğu kişiye, doktorlar bir tür karsinoma sahip olduklarını söyleyebilir. Etkilenen epitel hücreye bağlı olarak farklı karsinomlar mevcuttur.

Primeri Bilinmeyen Tümör Türleri

• Adenokarsinom: Adenokarsinomlar, birçok organın yüzeyinde bulunan salgı hücrelerinden gelişir. Bu tip birincil olarak göğüs, kolon, prostat, mide, pankreas, karaciğer ve akciğerlerde görülür. Adenokarsinomlar tüm CUP vakalarının %50’sini oluşturur.
• Zayıf Farklılaşmış Karsinom: Bu karsinoma sahip hücrelere karsinom teşhisi konulabilir fakat hangi tür karsinom olduğu bulunamaz. CUP hastalarının %30’u zayıf farklılaşmış karsinoma sahiptir.
• Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC): Yassı hücreli karsinom olarak da bilinir. Bu karsinom, deri yüzeyünde ve bazı organların iç yüzeyinde bulunan ince ve düz skuamöz hücrelerinden orijin alır. Bu tip birincil olarak kafa ve boyun bölgesi, deri, yemek borusu, akciğerler, vajina ve servikste görülür. Toplam CUP vakalarının %10-15’ini SCC’ler oluşturur.
• Farklılaşmamış Neoplazmi: Neoplazma, tümor için kullanılan bir diğer kelimedir. Farklılaşmamış neoplazmada, hücrelerin kanserli olduğu anlaşılabilir fakat kanser hücrelerini sarkom, karsinom, melanom ya da diğer kanser formları olarak ayırmak mümkün değildir. CUP vakalarının %5’ini farklılaşmamış neoplazmi oluşturmaktadır.
• Nöroendokrin Karsinomu: Bu karsinom, bazı zamanlar horman üretebilen özelleşmiş sinir hücrelerinden gelişir. Birincil olarak pankreas ve gastrointestinal sistemde gözükür. Primeri bilinmeyen tümör vakalarının yaklaşık %3’ü nöroendokrin karsinomu olarak tanımlanmıştır.

Önemli Noktalar

• Primeri bilinmeyen tümör, ya da primeri bilinmeyen tümör, vücudun tanımlanamayan bir yerinden yayılmış sekonder kanserlerdir. Sekonder kanser tanımlanabilirken, primeri tanımlanamaz.
• Aynı zamanda orijini bilinmeyen metastaz (MUO), bilinmeyen primerin metastatik malignitesi ya da gizli birincil kanser olarak da adlandırırlar.
• Bu kanserin primerinin bulunamaması ardında birden fazla neden sıralanabilir. Örnek olarak, primer tümör tarayıcı yöntemlerde çıkmak için aşırı küçük olabilir, yakınında büyüyen sekonder tümör tarafından saklanmış olabilir ya da bağışıklık sistemi tarafından yok edilmiş olabilir.
• Doktorlar, tedaviye yardımcı olacağı için, primer kanseri bulmaya çalışacaklardır.
• Doktorunuz, primer kanseri bulmak için birkaç test isteyebilir.
• Eğer testler ile kanserin primerini bulamazlarsa, doktorunuz bunun yerine kanserin hangi tip hücreden geliştiğini anlamaya çalışacaktır. Bu, doktorunuza kanserin nerede başladığına dair fikir verecektir.
• CUP tanısı konulmuş bazı insanlar çok fazla test yaptırmayı istemeyebilirler.
• Sekonder kanserin yerine göre CUP’un semptomları çeşitlilik gösterebilir. Bunlar arasında; nefes darlığı, kemik ağrısı, sırt ağrısı, karında şişkinlik ve rahatsızlık ek olarak da lenf nodüllerinde şişkinlik olabilir.
• Primeri bilinmeyen tümör Avustralya’da yaygın görülen kanserler arasında, erkeklerde on ikinci kadınlarda ise on birinci sıradadır.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/unknown-primary/cancer-of-unknown-primary.html

Görsel Kaynak: https://www.dietdoctor.com/us-researchers-explore-link-between-sugar-insulin-keto-and-cancer

Editör: Züleyha DEMİRCİ