Muhammet Fatih Polat İçindekiler
Giriş
Primeri Bilinmeyen Tümör yazı serimizin üçüncü yazısı olan “Primeri Bilinmeyen Tümör Tedavisi Nasıldır?” isimli yazımız yayında! Serinin ilk yazısına buradan, ikinci yazısına ise buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yorumlarınız ve tepkileriniz bizim için değerlidir. İyi okumalar.
Tanım
Yapılan testler primer kanseri belirleyemezlerse, hastaya CUP tanısı konulur. Bu genelde hasta için zor zamanlar olurken primer kanserin bulunamaması kabul edilmesi zor bir süreçtir. Bazı insanlar teşhis testlerinin sona ermesinden dolayı bir rahatlama yaşayabilir ve tedavi seçeneklerine odaklanabilir.
Doktorlarınız aşağıda verilen durumlara göre size bazı tedaviler önerecektir.
- En iyi sonucu neyin vereceği
- Sekonder kanserin konumu
- Test sonuçları
- Primer kanserin başlamış olabileceği yer
- Genel sağlık durumunuz ve tercihleriniz.
Primeri bilinmeyen tümör (CUP) için en yaygın tedavi kemoterapidir. Aynı zamanda radyoterapi, hormon terapisi, cerrahi müdahale ve hedeflenmiş tedavi seçenekleri de tercih edilebilir. Farklı tedavi çeşitleri eş zamanlı olarak uygulanabilir.
Birçok insan için CUP, geç safhada teşhis edilir ve tedaviler hastalığı tam olarak iyileştirmekte yetersizdir, ama uygulanacak tedaviler kanserin kontrol altına alınmasına ve semptomların hafifletilmesine yardımcı olur. Tedaviler hastanın kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olur ve yaşam süresini uzatır. Buna palyatif (hafifletici) tedavi denir.
CUP Tedavileri Nelerdir?
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerin büyümesini engelleyen ve öldüren ilaçların kullanılmasıdır. Medikal onkologlar ve bazı uzmanlar, kanser nedeniyle görünen semptomların hafifletmesi için hastalara önerilir. Kemoterapi aynı zamanda radyoterapi ve cerrahi müdahale ile, bölgesel olarak toplanmış kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Farklı kanser hücreleri farklı kemoterapi ilaçlarına tepki gösterdikleri için, farklı ilaç kombinasyonları tedavinizde olabilir.
Kemoterapi ilaçları genellikle damar yolu ile verilse de bazı tür ilaçları oral tablet olarak almanız da söz konusu olabilir. İlaçlar, kan dolaşımı boyunca vücutta yayılır ve kanserli hücreleri öldürür (sistematik tedavi).
Kemoterapi, belirli aralıklara verilen kürler halinde uygulanır. Tipik olarak, kemoterapiyi ayakta alacak olsanız bile bazı zamanlarda kısa süreli hastane yatışları gerekli olabilir. Her kür sonrası iyileşme süreci için belirli bir ara verilir. Uygulanacak kürlerin sayısı, sağlık durumunuza göre değişiklik gösterir. CUP hastalarında, genellikle iki veya üç kür sonrasında doktorlar kanserin kemoterapiye nasıl cevap verdiğini anlamak için testler yaparlar. Bu, yaşam kalitesi üzerindeki etkilere karşı devam etmenin yararlarını tartmanızı sağlayacaktır.
Çoğu kemoterapi ilacı yan etkilere sebep olacaktır. Bu yan etkiler genellikle geçici olmakla birlikte kaçınılabilir veya zayıflatılabilir. En yaygın yan etkiler arasında hastalık hissi, kusma, ağız kuruluğu, yorgunluk, iştah kaybı, ishal veya kabızlık ve kıl köklerinin zayıflaması, dökülmesi yer almaktadır.
Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan kemoterapi tedavisi hastaları birçok enfeksiyon için açık hedef haline getirmektedir. Bağışıklık sisteminizi ölçmek üzere düzenli aralıklarla kan testlerine tabi tutulan kemoterapi hastaları, eğer 38oC üzeri ateş gösterirlerse hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekir.
Radyoterapi
Radyasyon tedavisi olarak da bilinen radyoterapide, X-ray gibi hedefli radyasyon bombardımanları ile kanser hücrelerinin ölümü hedeflenmektedir. CUP tanısı konulmuş çoğu hasta, kanama, yutma güçlüğü, nefes darlığı, bağırsaktaki tıkanmalar, kan damarlarına veya sinirlere baskı yapan tümörler ve kanserin kemiklere yayılmasının neden olduğu ağrı gibi semptomları hafifletmek için radyasyon tedavisi görür.
Tedavi planını kolaylaştırmak için tedavinin uygulanacak alanın her seferinde x-ray görüntüsü alınır. Sürekli aynı alanın görüntüsünün alındığından emin olmak için, radyoterapist tarafından geçici veya kalıcı noktalar uygulanabilir. Radyoterapi, eksternal (dışsal) veya internal (içsel) olarak uygulanabilir. Eksternal beam radyoterapi (EBRT) dışarıdan bir makine yardımı ile istenilen bölgenin radyasyona maruz bırakılmasıdır. Radyasyon kaynağının vücut içerisinde kansere yakın konumlandırılması ile internal radyoterapi uygulaması yapılır. Radyoterapiler acısızdır ve toplam tedavi sayısı ile bunların aralıkları hastanın sağlık durumuna göre ayarlanır. Az sayıda tedavi uygulanabileceği gibi haftalar boyunca süren tedaviler de söz konusu olabilmektedir.
Boyundaki lenf düğümlerinde lokalize skuamöz hücreli karsinomu olan bazı kişilerde kemoterapi ve radyasyon tedavisinin (kemoradyoterapi) bir kombinasyonu olabilir.
Radyoterapi’nin Yan Etkileri Nelerdir?
Tedavinin yapıldığı alana göre radyoterapinin yan etkileri değişiklik gösterir. Genel yan etkiler arasında yorgunluk, iştah kaybı, ishal ve nefes darlığı vardır. Uygulama yapılan bölgede derinin kuruması ve kaşınması gibi bir durum söz konusu olabilir. Ayrıca deride kızarıklık ve güneş yanığı izleri olabilir.
Yan etkiler tedavi süresi boyunca kendini gösterirken birçoğu tedaviden sonra hafifler veya kaybolur. Yan etkileri kontrol altında tutabilmek için sağlık çalışanlarına başvurabilirsiniz.
Hormon Tedavisi
Vücutta doğal olarak olan hormonlar bazı kanserleri uyarma özelliklerine sahiptir. Örnek olarak östrojen hormonu meme kanserini uyarıcı bir etkiye sahiptir. Hormon tedavisinde sentetik hormonlar, kanserin büyümesine yardımcı olan doğal hormonların etkisini bloke etmek için kullanılır.
Yapılan testler CUP’un hormona bağlı olarak başladığını gösterirse, doktorunuz hormon tedavisi önerebilir. Tedavi tablet veya enjeksiyon halinde verilebilir ve diğer tedavilerle kullanılabilir.
Hormon Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Yan etkiler, verilen hormonlara bağlı olarak değişir. Genel yan etkiler yorgunluk, mide bulantısı, iştah değişiklikleri, kilo alımı, ruh hali değişiklikleri, eklemlerde ağrı, kemiklerin incelmesi, sıcak basması ve erkeklerde sertleşme sorunlarıdır.
Cerrahi Müdahale
Genellikle kanserin erken aşamada bulunması ile uygulanan cerrahi işlem, kanserin vücuttan çıkartılmasıdır. Söz konusu CUP olunca, kanser çoktan vücuda yayıldığı için ameliyat en iyi tedavi seçeneği olmayabilir. Kullanılırsa bile kanserin bir kısmını çıkartabilir. Cerrahi müdahaleyi, kalan kanserli hücreleri öldürmek için kemoterapi veya radyoterapi takip eder. Boyun, koltuk altı veya kasıktaki lenf bezlerinde kanser bulunursa ameliyatla alınması mümkün olabilir. Buna boyun diseksiyonu veya lenfadenektomi denir.
Bazı durumlarda ameliyat semptomların hafifletilmesi için kullanılabilir. Örneğin, herhangi bir sinire veya organa baskı yapan tümör, ağrıyı azaltmak için alınabilir.
Cerrahi Müdahalenin Yan Etkileri Nelerdir?
Bazı hastalar ameliyattan sonra ağrı hissedebilir ve bu çoğunlukla geçicidir. Durumla başa çıkabilmek için ağrı kesiciler talep edebilirsiniz.
Lenf nodüllerinin çıkarılması sonucunda lenfödem denilen durum oluşabilir. Bu, vücudun bir bölümünde, genellikle bir kol veya bacakta lenf sıvısının birikmesinin neden olduğu şişliktir.
Hedefe Yönelik Tedavi
Kanser hücrelerinin yayılmasını ve büyümesini engellemek üzere kullanılan ve spesifik özellikleri olan ilaçların kullanıldığı tedaviye “Hedefe Yönelik Tedavi” denir. Klinik deneyler, CUP için işe yarayıp yaramadığını görmek için kemoterapi ve hedefe yönelik tedavi ilaçlarının kombinasyonlarını test ediyor.
Hedefe yönelik tedavi ilaçlarının çoğu damara enjekte edilir, ancak bazıları ağızdan tablet olarak verilir.
Hedefe Yönelik Tedavinin Yan Etkileri Nelerdir?
Hedefe yönelik tedavi, sağlıklı hücrelere verilen hasarı minimize etse bile hâlâ yan etkileri görmek muhtemeldir. Kullanılan ilacın çeşitliliğine göre yan etkileri değişse de genel olarak yorgunluk, ağız ülseri, iştah değişikliği, ateş, alerjik reaksiyonlar, deri hasarı ve ishal yan görülebilir.
Geliştirilmekte Olan Tedaviler Nelerdir?
Vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanarak tedavi etmeyi amaçlayan immünoterapide, FDA tarafından başka kanser türleri için onaylanmış ilaçlar bulunsa da CUP için test edilen herhangi bir ilaç henüz yoktur.
Gen terapisi ise küçük DNA parçacıklarının (gen) kanser hücreleri içerisine gönderilmesidir. Bu genler kanserin büyümesini kontrol edebilir ve kanserin yok olmasını sağlayabilir. Bu çalışmalar halen deneysel aşamalardadır ve CUP için standart bir tedavi yoktur.
Palyatif (Hafifletici) Tedavi
CUP tanısı konulmuş birçok hasta, ilerlemiş kanserin herhangi bir düzeyinde yaşam kalitesini arttırmak için palyatif tedavi görebilir. Palyatif tedavi kanserin yayılmasını ve semptomların azaltılmasını hedeflerken kanseri iyileştirmeyi hedeflemez.
Palyatif tedavi, sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekibin fiziksel, pratik, duygusal, ruhsal ve sosyal ihtiyaçlarınızı karşılamayı amaçladığı palyatif bakımın bir yönüdür. Ekip ayrıca ailelere ve bakıcılara destek sağlar.
Uzman palyatif bakım hizmetleri, karmaşık ihtiyaçları olan kişileri görür ve diğer sağlık uzmanlarına da tavsiyelerde bulunabilir. Tanı konulduktan hemen sonra uzman bir palyatif bakım servisine başvurmak, onlara sizi, ailenizi ve koşullarınızı tanıma fırsatı verir. Tedavi eden doktorunuzdan sevk isteyebilirsiniz.
Önemli Noktalar Nelerdir?
- Tedaviler semptomların kontrol edilmesini sağlar ama kesin iyileşme sunmaz.
- CUP’un olası tedavileri arasında kemoterapi, radyoterapi, hormon tedavisi, ameliyat ve hedefe yönelik tedavi vardır. En iyi tedavi seçeneği kanser hücresinin türüne, primer ce sekonder kanserin muhtemel yeri ve genel sağlık durumuna göre çeşitlilik gösterir.
- Kemoterapi, kanserin ilaçlar ile tedavi edilmesidir. Genel yan etkileri arasında mide bulantısı, kusma, ağız yaraları, yorgunluk, iştahsızlık, ishal veya kabızlık ve saç dökülmesi sıralanabilir. Ayrıca verilen ilacın türüne göre enfeksiyon kapma riski de görülebilir.
- Radyoterapi, kanserin x-ray bombardımanı ile yok edilme işlemidir. Muhtemel yan etkileri arasında deride hasar ve nefes darlığı olabilirken, iştah kaybı, ishal ve yorgunluk da gözlemlenebilir.
- Hormon tedavisi bazı durumlarda CUP’un yavaşlatılması ve tümörün küçültülmesi için kullanılır.
- Cerrahi işlem, boyun, koltuk altı veya kasıktaki tümörleri veya lenf düğümlerini çıkarmak için kullanılabilir. CUP için her zaman en iyi tedavi seçeneği olmayan ameliyat ile kanserin bir kısmı çıkartılabilir.
- Hedefe yönelik tedavi, yeni bir kanser ilacı grubudur. Klinik deneyler, CUP için kullanılabilirliklerini test ediyor.
- Palyatif tedavinin amacı, yaşam kalitesini iyileştirmek için semptomları yönetmektir. Mümkünse palyatif bakım ekibiyle erkenden iletişime geçin.
Görsel Kaynak: https://wiki2.org/en/File:Goblet_cell_carcinoid_-2-_high_mag_jpg
Editör: Meryem Melisa KAR
