Karbondioksit Kan Testi Nedir?

Tanım

Karbondioksit (CO2) vücut tarafından üretilen, kokusu ve rengi olmayan bir atık gazdır. Vücuttaki kan, karbondioksiti akciğerlere taşır. Her gün, hiç farkında olmadan oksijen alırız ve karbondioksit veririz. Karbondioksit kan testi ise kandaki karbondioksit seviyesini ölçer. Kanda bulunan çok fazla veya çok düşük karbondioksit seviyeleri bir sağlık sorununun habercisi olabilir.

Karbondioksit kan testi aynı zamanda ”Karbondioksit (CO2) İçeriği”, ”Bikarbonat Kan Testi”, ”Bikarbonat (HCO3) Testi”, ”Toplam CO2; TCO2” ve ”Karbondioksit (CO2) İçeriği” olarak da bilinmektedir.

Karbondioksit Kan Testi Ne İçin Kullanılır?

Karbondioksit kan testi genelde elektrolit paneli olarak bilinen bir seri testin parçasıdır. Elektrolitlerin görevi vücuttaki asit ve baz düzeylerinin dengede kalmasını sağlamaktır. Vücudumuzda yer alan karbondioksit çoğunlukla bir çeşit elektrolit olan bikarbonat şeklinde bulunur. Elektrolit panelleri genellikle rutin kontrollerde istenebilir. Karbondioksit kan testinin kullanım amaçlarından biri de elektrolit dengesizliklerini içeren hastalıkların teşhisinin konulabilmesi ve hastalık sürecinin izlenebilmesidir. Bu hastalıklardan bazıları ise böbrek hastalıkları, akciğer hastalıkları ve yüksek kan basıncıdır.

Neden Bir Karbondioksit Kan Testine İhtiyaç Duyulur?

Eğer elektrolit dengesizliğine dair şüpheler varsa veya yalnızca rutin kontrolün bir parçası olarak da bir karbondioksit kan testi yapılması gerekebilir. Elektrolit dengesizliğini işaret eden bazı belirtiler ise şunlardır:

• Nefes almada zorluk
• Zayıflık
• Yorgunluk
• Uzun süreyi kapsayan kusma veya ishal

Karbondioksit Kan Testi Esnasında Ne olur?

Sağlık çalışanı küçük bir iğne yardımıyla koldaki damardan bir kan örneği alır. İğne yerleştirildiği zaman kan örneği küçük bir tüp içerisinde toplanır. İğne kola batırıldığı veya çıkarıldığı anda ufak bir acı hissedilebilir. Bu süreç genelde beş dakikadan daha kısa sürmektedir.

Test İçin Yapılması Gereken Bir Hazırlık Var mıdır?

Karbondioksit kan testi veya elektrolit paneli için herhangi bir hazırlık yapılmasına gerek yoktur. Eğer alınan kan örneği üzerinden birden fazla test yapılması gerekirse test yapılmadan birkaç saat öncesine kadar bir şey yenip içilmemesi gerekebilir. Ekstra bir hazırlık yapılması istenirse sağlık uzmanı bu konuda bilgilendirme yapar.

Testin Herhangi Bir Riski Var mıdır?

Kan testi çok az bir risk taşımaktadır. İğnenin batırıldığı alanda ufak bir acı ve morarma görülmesi normaldir ve bu semptomlar kısa sürede ortadan kaybolur.

Sonuçlar Ne Anlama Gelmektedir?

Anormal sonuçlar, karbondioksitin akciğerlerden atımında bir problem olduğunu veya vücutta bir elektrolit dengesizliği olduğunu gösterebilir.

Kanda bulunan çok yüksek karbondioksit düzeyleri aşağıda belirtilen bazı hastalıkların habercisi olabilir:

• Akciğer hastalıkları
• Adrenal bezlerdeki bozukluk sonucu meydana gelen Cushing Sendromu. Böbreklerin üzerinde yer alan adrenal bezler, kalp atış hızının, kan basıncının ve diğer birçok vücut fonksiyonunun kontrolünü sağlar. Cushing Sendromunda ise bu adrenal bezlerden çok fazla kortizol hormonu salgılanır. Bu anormalliğin sonucunda ise kaslarda zayıflık, görme bozuklukları ve yüksek kan basıncı gibi semptomlar ortaya çıkmaktadır.
• Hormon bozuklukları
• Böbrek hastalıkları
• Kanda yüksek oranda baz bulunması rahatsızlığı olarak bilinen alkaloz

Kanda bulunan çok düşük karbondioksit düzeyleri aşağıda belirtilen bazı hastalıklara sebebiyet verebilir:

• Adrenal bezlerde meydana gelen bir bozukluk sebebiyle oluşan bir diğer hastalık: Addison Hastalığı. Bu hastalıkta, adrenal bezler kortizol hormonu da dahil olmak üzere bazı hormon türlerini yeterince salgılayamazlar. Bunun sonucunda ise zayıflık, baş dönmesi, kilo kaybı ve dehidrasyon gibi semptopmlar ortaya çıkar.
• Kanda yüksek oranda asit bulunması rahatsızlığı olarak bilinen asidoz
• Tip 1  ve tip 2 diyabetin bir komplikasyonu olan ketoasidoz rahatsızlığı
• Şok
• Böbrek hastalıkları

Sonuçların normal seviyelerde çıkmaması, daima tedavi edilmesi gereken bir hastalığa sahip olunduğu anlamına gelmez. Bazı ilaçlar ve diğer birçok faktör de kandaki karbondioksit seviyesini etkileyebilmektedir.

Karbondioksit Kan Testi Hakkında Bilinmesi Gereken Başka Bir Şey Var mıdır?

Bazı reçeteli ilaçlar kandaki karbondioksit seviyesinin değişiminde rol oynayabilir. Doğru tedavinin uygulanabilmesi için, sağlık uzmanına kullanılan tüm ilaçlar hakkında gerekli bilgi verilmelidir.

Kaynak: https://medlineplus.gov/lab-tests/carbon-dioxide-co2-in-blood/

Görsel Kaynak: https://labs.selfdecode.com/blog/carbon-dioxide-co2/

Editör: Selin Su GÜNDÜZ