McCune-Albright Sendromu

İçindekiler

Tanım

McCune-Albright sendromu; kemikleri, cildi ve çeşitli hormonları üreten dokuları (endokrin sistemi) etkileyen hastalıktır.

McCune-Albright sendromlu insanlar kemiklerinde anormal skar benzeri (fibröz) doku bölgeleri gelişir. Poliostotik fibröz displazi olarakta isimlendirilmektedir. Poliostotik, birçok kemikte anormal alanların yani lezyonların ortaya çıkabileceği anlamına gelir ve genellikle vücudun tek tarafı ile sınırlanmıştır.

Kemikte fibröz doku gelişimi, kırıklara, düzensiz büyümeye ve deformiteye neden olabilir. Şöyle ki lezyonlar kafatası ve çene kemiklerinde meydana gelmişse, yüzün asimetrik büyümesi söz konusu olabilir. Bir başka şekilde kemikteki fibröz, uzun kemiklerde meydana gelmesiyle asimetri de ortaya çıkabilir. Böylelikle uzun kemiklerin bulunduğu bacak kemiklerinin düzensiz büyümesi, topallığa neden olabilir. Bunların yanında ayrıca omurganın anormal eğriliği (skolyoz) oluşabilir. Tüm bu semptomlara ek olarak kemik lezyonları, kansere dönüşebilir. Fakat bu kanserleşme, McCune-Albright sendromlu kişilerin istatiksel ifade etmek istersek %1’inden daha azında görülmüştür.

Kemik anormalliklerine ek olarak, etkilenmiş kişiler genellikle doğumdan itibaren var olan “café-au-lait lekeleri” olarak isimlendirilen açık kahverengi cilt lekelerine sahiptir. McCune-Albright sendromundaki café-au-lait lekelerinin ayırt edici özelliği düzensiz sınırları olmasıdır ve benzetme olarak genellikle Maine sahilinin bir haritasıyla karşılaştırılır. Buna karşılık, diğer bozukluklar sebebiyle oluşan café-au-lait lekeleri ise Kaliforniya kıyılarının şeklinden daha pürüzsüz sınırlara sahiptir. Ayrıca kemik lezyonları gibi, McCune-Albright sendromundaki café-au-lait lekeleri vücudun sadece tek bir tarafında görünebilir.

McCune-Albright sendromlu kızlar ergenliğe erken girerler ve çoğunlukla 2 yaşına basana kadar adet kanaması geçirmektedir. Kadın seks hormonu östrojendir. Araştırmacılar bu erken menstrüasyon başlangıcının, yumurtalıklardan birinde gelişen kistler tarafından üretilen aşırı östrojenden kaynaklandığına inanmaktadır. McCune-Albright sendromlu erkekler ise daha nadir erken ergenlik yaşamaktadır.

McCune-Albright sendromlu kişilerde diğer endokrin problemler de ortaya çıkmaktadır. Boyunda kelebek şeklinde bir organ olan tiroid bezi genişleyebilir veya nodüller olarak isimlendirilen kitleler gelişebilir. Etkilenmiş kişilerin istatiksel olarak yaklaşık yüzde 50’si aşırı miktarda tiroid hormonu (hipertiroidizm) üretir. Hipertiroidizm görülmesi kalp atış hızının hızlı olması, yüksek tansiyon, kilo kaybı, titreme, terleme ve diğer semptomlarına neden olur.

Beynin tabanında birkaç hormonu üreten bir yapı olan hipofiz bezi, ihtiyaçtan fazla büyüme hormonu üretebilir. Aşırı üretilen büyüme hormonu, büyük eller ve ayaklar, artrit ve genellikle “kaba” olarak tanımlanan ayırt edici yüz özellikleri ile nitelendirilmiş bir hastalık olan “akromegali” ile sonuçlanabilir. “Aşırı büyüme hormonu salgılanması, kemiklerde, en belirgin şekilde kafatasında fibröz displazinin genişlemesine de yol açabilir.

Nadiren, etkilenmiş kişilerde adrenal bezler tarafından üretilen kortizol hormonunun fazlalığı olan “Cushing sendromu” görülür. Adrenal bezler her böbreğin üstünde bulunan küçük bezlerdir. Cushing sendromu, yüz ve üst vücutta kilo alımına, kırılgan cilt, yorgunluk, çocuklarda yavaş büyüme ve diğer sağlık sorunlarına neden olur. McCune-Albright sendromlu kişilerde, Cushing sendromu sadece 2 yaşından önce ortaya çıkar.

McCune-Albright sendromunda polipler ve diğer anormallikler olarak isimlendirilen iyi huylu gastrointestinal büyümeler gibi diğer organ ve sistemlerdeki sorunlar da ortaya çıkabilir.

Sıklık

Dünya çapında McCune-Albright sendromu, 100.000’den kişiden 1’i ile 1.000.000 kişiden 1’i aralığında görülebilir.

Nedenler

GNAS geninde oluşan bir mutasyon McCune-Albright sendromuna neden olur. GNAS geni, guanin nükleotid bağlayıcı protein veya G proteini olarak isimlendirilen protein kompleksinin bir kısmının sentezi için emir verir.

G proteini, hormonların aktivitesini düzenleyerek, sinyal iletimi sürecinde birçok hücre fonksiyonunu etkileyen karmaşık bir sinyal yolları ağını tetikler. GNAS geninden üretilen protein, “adenilat siklaz” olarak isimlendirilen enzimin aktivitesini düzenlemeye yardımcı olmaktadır. McCune-Albright sendromuna neden olan GNAS gen mutasyonları adenilat siklaz enziminin sürekli olarak aktifleşmesine sebep olan G proteini ile yapısal olarak aktive edilir. Adenilat siklaz enziminin yapısal aktivasyonu, çeşitli hormonların aşırı üretilmesinin yolunu açar, bu aşırı üretim anormal kemik büyümesi ve McCune-Albright sendromunun diğer belirti ve semptomlarının görülmesine neden olur.

Kalıtım Modeli

McCune-Albright sendromu kalıtsal olmamakla birlikte gelişimde çok erken ortaya çıkan GNAS genindeki rastgele oluşan mutasyondan kaynaklanır. Dolayısıyla, vücudun bazı hücreleri GNAS geninin normal bir varyasyonu bulunurken, diğer hücreler mutasyona uğramış varyasyona sahiptir. Bu fenomene “mozaikçilik” denir. Bu bozukluğun ciddi ve spesifik özellikleri, mutasyona uğramış GNAS genine sahip hücrelerin sayısına ve konumuna bağlıdır. Etkilenen insanlar mutasyona uğramış üreme hücrelerine (yumurta veya sperm) sahip olabilir. Ancak ortaya çıkan bir embriyo, her hücrede yaşamla uyumsuz olduğu düşünülen mutasyona sahip olacağı için hastalık bir sonraki nesle geçmez.