Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi (CBF-AML)

İçindekiler

Tanım

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi (CBF-AML), Akut Miyeloid Lösemi olarak adlandırılan kan oluşturan Doku Kanseri (kemik iliği)’nin bir tipidir.

Normal kemik iliğinde, Hematopoietik Kök Hücreleri olarak adlandırılan erken kan hücreleri birkaç kan hücresine dönüşür: Vücudu enfeksiyona karşı koruyan beyaz kan hücreleri (lökositler), oksijeni taşıyan kırmızı kan hücreleri (eritrositler), kanın pıhtılaşmasında görev alan platelet (trombositler). Akut Miyeloid Lösemi Hastalığı’nda kemik iliği, Miyeloid Patlamalar olarak adlandırılan çok sayıda normal olmayan, olgunlaşmamış beyaz kan hücresi üretir. Miyeloid Patlamalar, normal beyaz kan hücreleri üretmek yerine kanser hücreleri (Kan Kanseri- Lösemi) üretir. Kemik iliğindeki çok sayıda bulunan normal olmayan hücre, fonksiyonel beyaz kan hücrelerini, kırmızı kan hücrelerini ve trombositlerin üretilmesini engeller.

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi sahibi olan bireylerde, olgun kan hücrelerinin tüm formlarının eksikliği vardır: Beyaz kan hücrelerinin artması (Lökopeni), enfeksiyonlara karşı duyarlılığı azaltır, kırmızı kan hücrelerinin düşüklüğü (Anemi), yorgunluk ve halsizliğe neden olur ve trombositlerin sayısındaki azalma (Trombositopeni) ise kolay yaralanma ve anormal bir şekilde kanamaya neden olur. Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi’ nin diğer semptomları arasında kilo kaybı ve ateş de vardır.

Akut Miyeloid Lösemi, genel olarak yaşlı yetişkinlerde görülmesine rağmen bu hastalık sıklıkla erken yetişkinlikte başlar hatta çocukluk döneminde de görülebilir. Akut Miyeloid Lösemi’yi diğer formlarla karşılaştırdığımızda, Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi nispeten de olsa daha iyi bir prognoza sahip; bu hastalığa sahip kişilerin yaklaşık yüzde 90’ı, diğer formu olanların yüzde 25 ila 40 ile karşılaştırıldığında tedaviden sonra iyileşir. Yine de hastalık, hastaların yarısında ilk oluşumdan sonraki başarılı tedavi sonrasında yeniden oluşur yani nüks eder.

Sıklık

Akut Miyeloid Lösemi, her yıl 100.00 kişide yaklaşık 3,5 oranında görülür. Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi, yetişkinlerde Akut Miyeloid Lösemi vakalarının yüzde 12 ila 15’ini oluşturur.

Nedenleri

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi, kromozom 8 ile kromozom 21 arasındaki ve kromozom 16 içindeki düzenlemelerle ilişkilidir. Düzenlemeler RUNX1, RUNX1T1, CBFB ve MYH11 genlerini içerir.

Bu genlerin ikisi, RUNX1 ve CBFB, Çekirdek Bağlama Faktörü (CBF) olarak bilinen kompleks proteinin iki parçasının üretiminden sorumludur. CBF, DNA’nın belirli bölgelerine tutunur ve kan hücrelerinin (hematopoez) gelişimini kontrol etmeye yardımcı olan genleri aktif hale getirir. Özellikle, Hematopoietik Kök Hücreleri’nin gelişiminde önemli bir yeri vardır. RUNX1 ve CBFB genini içeren kromozomal değişiklikler, CBF’yi değişime uğratarak Lösemi oluşumuna sebep olurlar.

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi’de RUNX1 geni, translokasyon olarak bilinen bir çeşit genetik düzenlemeden etkilenir. Bu çeşit değişimde, iki kromozomdaki DNA parçaları kopar ve yer değiştirirler. Bu durumda en yaygın translokasyon çeşidi olan t(8;21), kromozom 21’deki RUNX1 geni ile kromozom 8 ‘deki RUNX1T1 geninin bir parçasını kaynaştırır. Bu genlerin kombinasyonu, RUNX1-ETO füzyon proteinin üretilmesine neden olur. Füzyon proteini, normal bir RUNX1 proteini gibi CBF oluşturabilir ve DNA’ ya tutunabilir. Ancak normal RUNX1T1 geninden üretilen proteinin işlevi, gen aktivitesini engellemek olduğu için normal olmayan CBF genlerini açmak yerine kapatır.

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi ile ilişkili diğer genetik düzenlemeler, CBFB genini değiştirir. İnversiyon olarak adlandırılan yeni düzenleme, iki yerde bir kromozomun kırılmasını içerir. Ortaya çıkan DNA parçası, ters çevrilir ve kromozoma yeniden yerleştirilir. Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi’de yer alan inversiyon (inv(16) olarak yazılır) kromozom 16 CBFB ve MYH11 üzerindeki iki genin birleşmesine sebep olur.

Daha az yaygın olarak, t (16;16) olarak yazılan kromozom 16’yı içeren bir translokasyon, iki genin birleşmesine sebep olur. Bu genetik yeni düzenlemelerden üretilen, CBFβ-MYH11 olarak adlandırılan protein üretilir. Füzyon proteini CBF oluşturabilir, ancak füzyon proteininin MYH11 kısmının varlığının CBF’nin DNA’ya bağlanmasını önlediği ve gen aktivitesini kontrol etme yeteneğini bozduğu düşünülmektedir. Alternatif olarak MYH11 kısmı, gen aktivitesini kontrol eden CBF’yi engelleyen diğer proteinlerle etkileşime girer.

CBF’nin değişiminin neden olduğu gen aktivitesindeki değişiklik, kan hücresinin olgunlaşmasını engeller ve normal olmayan Miyeloid Patlamalara neden olur. Ancak tek başına kromozomal yeni düzenleme, Lösemi oluşumu için yeterli değildir yani bir veya birden daha fazla genetik değişiklik ile kanser gelişebilir. Bu tür ek değişiklikler, muhtemel olarak olgunlaşmamış hücrelerin gelişimine ve kontrolsüz bölünmesine yol açar. Ayrıca, Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi’nin spesifik olarak Miyeloid Patlamaları’nın fazlalığına neden olur.

Kalıtım Modeli

Çekirdek Bağlayıcı Faktör Akut Miyeloid Lösemi, kalıtılmaz fakat vücut hücrelerinde hamile kaldıktan sonra meydana gelen genetik düzenlemelerden kaynaklanır.