Alper Demirezen İçindekiler
Tanım
Vajinada başlayan herhangi bir kanser birincil vajinal kanser olarak adlandırılır. Çeşitli türleri vardır. Bazı vajinal kanserler vücudun başka yerlerinden kaynaklanan kanserlerden metastaz yapmıştır. Bunlar ikincil vajinal kanserlerdir.
Birincil Vajina Kanser Türleri
Skuamöz Hücreli Karsinoma (SCC)
- Vajinayı kaplayan ince, düz (skuamöz) hücrelerde başlar.
- Büyük olasılıkla üst vajinada ortaya çıkar.
- Genellikle yıllarca yavaş büyüme gösterirler.
- Vajinal kanserlerinin % 85’ini oluşturmaktadırlar.
Adenokarsinoma
- Vajinanın mukus üreten glandüler hücrelerinden kaynaklanır.
- Çoğu zaman akciğerlere ve lenf nodüllerine yayılırlar.
- Vajinal kanserlerin % 5-10’unu oluşturmaktadır.
- Berrak hücreli karsinoma içermektedir.
Vajinal (Mukozal) Karsinoma
- Vajina duvarının derinliklerindeki kas, yağ ve diğer dokulardan gelişir.
- Vajinal kanserinin nadir bir türüdür.
Sarkoma
- Vajinal duvar kası, yağ ve diğer dokuların derinliklerinden kaynaklanır.
- Vajinal kanserinin nadir bir türüdür.
Sekonder Vajina Kanseri
Birincil vajinal kanser, ikincil vajinal kansere göre daha az sıklıkta görülür. Bu, kanserin çevre organlara veya vücudun serviks, uterus, vulva, mesane veya kolon gibi başka bir bölgesinden yayıldığını gösterir. Birincil vajinal kanserle karşılaştırıldığında, ikincil vajinal kanser farklı şekilde tedavi edilir.
Semptomları
Vajinal kanserin sıklıkla fark edilebilir bir belirtisi yoktur. Nadiren, rutin bir servikal tarama testi kanseri tespit edecektir.
Belirtiler ortaya çıkarsa, aşağıdakilerden birini veya daha fazlasını içerebilir:
- Regl dönemiyle ilgisi olmayan ve kötü veya garip kokabilen kanlı vajinal akıntı
- Cinsel ilişki esnasında ağrı
- Cinsel ilişki sonrasında kanama
- Pelvik bölgelerinde ya da rektumda ağrılar
- Vajinada yumru
- Sık veya gece idrara çıkma veya idrarda kan gibi mesane sorunları.
Bu belirtiler her zaman vajinal kansere işaret etmeyebilir. Bu değişikliklere başka hastalıklar da neden olabilir, ancak herhangi bir belirti yaşanılırsa hemen doktora başvurmak gerekmektedir.
Ne Kadar Yaygındır?
Kadın üreme sistemini etkileyen jinekolojik kanserlerin en az görülen türlerinden biri vajinal kanserdir. Avustralya’da her yıl yaklaşık 80 kadına vajinal kanser teşhisi konulmaktadır ve 60 yaşın üzerindeki kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir. Ancak daha genç kadınlarda da zaman zaman vajinal kanser, özellikle de adenokarsinom gelişebilmektedir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Vajinal kanserin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak gelişme riskini artırdığı bilinen faktörler şunlardır:
Vajinal İntraepitelyal Neoplazi (VAIN)
Sıklıkla belirti vermeyen kanser öncesi bir durumdur. Vajinal astar hücrelerinin anormal olduğu ve bir gün kansere dönüşebileceği anlamına gelir. Bu arada VAIN hastalarının çoğunda vajinal kanser gelişmez.
İnsan Papilloma Virüsü (HPV)
Siğil virüsü olarak da adlandırılan HPV, kadınlarda VAIN’e yol açabilen ve cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. İlk HPV enfeksiyonu ile VAIN veya vajinal kanserin ilk belirtileri arasında uzun yıllar geçebilir. HPV virüsü taşıyan kadınların çoğunda vajinal veya diğer kanser türleri gelişmez.
Sigara
Vajina kanserine yakalanma riski sigara içildiğinde iki katına çıkmaktadır. Bu durum, sigaranın bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkilerinin bir sonucu olabilir.
Jinekolojik Kanser Öyküsü
Rahim ağzı kanseri veya kanser öncesi olduğu düşünülen erken rahim ağzı hücresi değişiklikleri geçiren kadınlara vajinal kanser teşhisi konma olasılığı daha yüksektir.
Pelvise Radyoterapi
Başka bir nedenle pelvik radyasyon tedavisi almış bir hasta vajinal kanser gelişme riski biraz artar. Bu sorun son derece nadirdir.
Dietilstilboestrol (DES)
Bu sentetik hormon ilacı, bir tür vajinal adenokarsinom olan berrak hücreli karsinom ile ilişkilendirilmiştir.
DES, 1938 ile 1971 yılları arasında ve zaman zaman daha sonra düşükleri durdurmak için hamile kadınlara verilmiştir. Avustralya’da artık anne adaylarına tavsiye edilmemektedir.
DES kullanan annelerin bazen DES kızları olarak da bilinen kadın çocuklarında çeşitli sağlık sorunlarının görülme olasılığı daha yüksektir. Her 1000 DES kızından birinde vajinal veya serviks açık hücre kanseri gelişecektir. Bu risk konusunda endişeleri olan bireylerin doktor ile görüşmeleri tavsiye edilmektedir.
Cinsel etkileşim vajinal kanseri bulaştıramaz çünkü vajinal kanser cinsel yolla bulaşmaz. Kalıtsal kötü bir genden kaynaklanmaz.
Teşhis
Fiziksel muayene, servikal tarama testi, kolposkopi ve doku örneği alınması (biyopsi) vajinal kanseri tanımlamak için kullanılan başlıca yöntemlerdir.
Fiziksel Muayene
Doktor pelvik, kasık ve vajinal bölgelerinizi fiziksel olarak muayene etmek isteyecektir. Hasta beline kadar soyunacak ve ardından bacaklarını açıp dizlerini bükerek bir masaya uzanacaktır. Bulunduğu yer aşırı derecede ağrılıysa, doktor muayene sırasında genel anestezi almasını sağlayabilir.
Muayene konusunda gergin veya utangaç olunduğu zaman doktoru bilgilendirmek gerekmektedir. Muayene sırasında hastanın yanında bulunabilecek hemşireye ek olarak bir aile üyesinin veya arkadaşının da odada kalmasını hasta birey isteyebilir.
Servikal Tarama Testi
Fiziksel muayene sırasında vajina ve serviks içindeki hücrelere bakmak için servikal tarama testi yaptırılmaktadır. Testin açıklamasına bakılması tavsiye edilmektedir. Bulgular erken vajinal astar hücre değişikliklerine işaret edebilir. Vajinal intraepitelyal neoplazi veya VAIN, bu bozukluk için kullanılan tıbbi terimdir.
Kolposkopi ve Biyopsi
Doktor fiziksel muayene sırasında bir kolposkop, yani büyütücü bir cihaz kullanarak hasta bireyin vajinasına, rahim ağzına ve vulvaya incelemeler yapabilir. Kolposkopi veya bazen vajinoskopi, bu ameliyat için kullanılan tıbbi terimdir. Kolposkopi sırasında doktor doku örneği (biyopsi) alabilir. Bu testlerin açıklamasına göz atmak gerekmektedir.
Doku örneği bir laboratuvara gönderilecek ve patolog adı verilen uzman bir doktor hücreleri mikroskop altında inceleyecektir. Patolog, hücrelerin kanserli olup olmadığını doğrulayabilecektir.
Diğer Testler
Daha önce bahsedilen testler hasta birey ya da bireylerin vajina kanseri olduğunu ortaya çıkarırsa, kanser hücrelerinin yayılıp yayılmadığını belirlemek için ek testler gerekebilir. Kan testi, göğüs röntgeni, sistoskopi, proktoskopi, CT ve MRI taramaları bunlara birkaç örnektir. Bu testlerin açıklamalarına göz atmak gerekmektedir.
Vajinal Kanserin Evreleri
I.Evre: Kanser sadece vajinada bulunmaktadır.
II.Evre: Kanser vajinal duvar boyunca yayılmaya başlamış, ancak pelvis duvarına yayılmamıştır.
III.Evre: Pelvis kanserden etkilenmiştir. Ayrıca, vajina yakınındaki lenf düğümlerinde de olabilir.
IV.Evre: Pelvisin ötesinde, kanser mesane veya bağırsak astarına girmiştir. Kanserin vücudun uzak bölgelerine yayılmış olması da mümkündür.
Kanser hücrelerinin derecesi de doktor tarafından hasta bireye ya da bireylere açıklanabilir. Buradan kanserin ne kadar hızlı yayılabileceğini hastalar görebilir. Düşük dereceli (1. derece) bir kanser, yayılmaya daha az eğilimli olan ve yavaş büyüyen hücrelere sahiptir. Yüksek dereceli (derece 3) hücreler daha atipik görünümlere sahiptir ve hızlı büyüme ve yayılma eğilimleri daha yüksektir.
Sağlık personeli, malignitenin evresini ve derecesini kullanarak en iyi tedavi yöntemini belirleyebilir.
Prognoz
Prognoz, bir hastalığın beklenen seyrini ifade eder. Kadından kadına farklılık gösterdiği için hastalığın kesin seyrini tahmin etmek mümkün olsa da, prognoz ve tedavi seçenekleri doktor ile görüşme sağlanarak belirlenebilir. Bunun yerine, doktor hasta bireylere olası sonuçlar ve vajinal kanserli kadınların yaşadığı tipik sorunlar hakkında bilgilendirme yapabilir.
Vajina kanseri olan bazı kadınlar benzer durumdaki kadınlar için istatistikleri bilmeyi faydalı bulabilirken, diğerleri bulmayabilir.
Başarılı bir tedavi olasılığı genellikle vajinal kanser ne kadar erken tespit edilirse o kadar iyidir. Prognoz test sonuçlarına, vajinal kanser türüne, tümör büyümesinin hızına ve derinliğine, tedaviye ne kadar iyi yanıt verildiğine ve diğer faktörlere (yaş, zindelik seviyesi ve tıbbi geçmiş gibi) dayanmaktadır. Kanserin tedaviye yanıt verip vermediğini belirlemek için rutin kontrollerden geçmek gerekmektedir.
Tedavi
Test sonuçları, kanserin türü, yeri, yayılıp yayılmadığı ve genel sağlık durumu doktorun önereceği tedavi şeklini etkileyecektir. Radyasyon tedavisi, cerrahi ve/veya kemoterapi olası tedavi şekilleridir. Üretra, mesane ve rektuma yakın olan vajinal kanserin ameliyatla tamamen çıkarılması genellikle zor olduğundan, vajinal kanserli kadınların çoğu radyasyon tedavisi alacaktır. Üst vajinada teşhis edilen küçük maligniteler cerrahi olarak tedavi edilebilir.
Radyasyon Tedavisi (Radyoterapi)
Radyoterapi olarak da adlandırılan bu terapi, kanser hücrelerini yok etmek veya zarar vermek için x-ışınları gibi düzenlenmiş bir radyasyon dozu kullanır. Vajinal kanser için radyasyon tedavisi sıklıkla kullanılır. Bazı vajinal kanser hastalarını tedavi etmek için radyasyon tedavisi ve kemoterapi birlikte kullanılır. Kemoradyasyon veya kemoradyoterapi bunun için kullanılan terimdir. Radyasyon tedavisi ile palyatif bakım, ilerlemiş kanser semptomlarını yönetmek için de kullanılabilir.
Radyasyon tedavisi dahili ya da harici olarak uygulanabilir. Vajinal kanser hastalarının çoğunluğu her iki tür radyasyon tedavisini de almaktadır. Hasta birey için en iyi olan tedavi şekli radyasyon onkoloğu tarafından önerilecektir.
Kanser Topluluğu kemoterapi, cerrahi ve radyasyon tedavisi hakkında materyaller yayınlamaktadır.
Harici Işın Radyasyon Tedavisi
Bu, vücudun dışından gelen radyasyonu tümöre dikkatlice hedefler. Radyasyon etkilenen bölgelere verilirken, lineer hızlandırıcı olarak bilinen bir cihazın altındaki bir tedavi masasında hasta yatıyor olacaktır.
EBRT genellikle 4-6 haftalık bir süre boyunca Pazartesi’den Cuma’ya kadar bir dizi günlük tedavi olarak uygulanır. Kanserin türüne, boyutuna ve kapsamına ve lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığına bağlı olarak, belirli sayıda seansa gerek olabilir. Her seans yaklaşık 20 dakika sürer.
Kasık ve vajinaya radyasyon tedavisi ağrısız olsa da, potansiyel yan etkileri vardır.
Dahili Işın Radyasyon Tedavisi
Brakiterapi olarak da bilinen dahili radyasyon tedavisi, vücudun içinden doğrudan tümöre radyasyon tedavisi sağlamaya yönelik bir tekniktir. Bir dış radyasyon tedavisi kürünü tamamladıktan sonra bu tedavi geliştirilmektedir.
Yüksek doz oranlı (HDR) brakiterapi, vajinal kanser için kullanılan birincil dahili radyasyon tedavisidir. HDR ile yapılan birkaç tedavide, daha büyük dozlar tipik olarak ayakta tedavi olarak uygulanır.
HDR terapi seansından önce ve sonra hasta bireye ağrı kesici ilaçlar verilecektir. Bazı kadınlar radyasyonu kanserin yakınına yerleştirilen küçük problar aracılığıyla alırken, HDR brakiterapi tipik olarak vajinaya yerleştirilen bir aplikatör aracılığıyla uygulanır. Aplikatörün içi boş bir gövdesi ve küçük, silindir benzeri bir formu vardır. İçinde radyoaktif bir tohum bulunan bir cihaza bağlıdır. Tohum aplikatöre yerleştirilirken ve tedavi uygulanırken hastanın hareketsiz kalması gerekir. Bu işlem on ila on beş dakika sürer. Doz uygulandıktan sonra aplikatör çıkarılır. Ek seanslar gerekirse aplikatörün yeniden takılması gerekecektir, ancak doktor aplikatörü doğru şekilde konumlandırmayı kolaylaştıran yöntemler kullanabilir.
Brakiterapi seansı sırasında aplikatörün yakınındaki doku anlık olarak şişecek ve alevlenecektir. Tedavi edilen bölge tedaviden sonra ağrıyacaktır, ancak aplikatör çıkarıldığında bu azalacaktır. Birkaç haftalık bir süre içinde ağrı azalacaktır. Rahatsızlığa yardımcı olması için doktor tarafından ağrı kesiciler önerilebilir.
HDR brakiterapi veya harici ışın radyasyon tedavisi ile hasta radyoaktif yüklü olmaz. Tedavi seansları bittikten ve evde olduktan sonra, hem yetişkinlerin hem de çocukların yanında olması güvenlidir.
Radyasyon Tedavisinin Yan Etkileri
Yan etkilerle ilgili deneyim radyasyon dozuna ve tedavi edilen bölgelere bağlı olarak değişir. Yan etkilerin çoğu geçici olacaktır. Bunlar sıklıkla tedavi sırasında ve tedavinin bitiminden hemen sonra düzelmeye başlamadan önce kötüleşir. Bazı öncü reaksiyonların geç etkileri olabilir, tedaviden aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir.
Vajinal bölgeye yönelik radyasyon tedavisinin olumsuz etkileri vulvar bölgeye yönelik radyasyon tedavisinin olumsuz etkileriyle karşılaştırılabilir. Tedavi başlamadan önce radyasyon onkoloğu ile olası yan etkiler hakkında konuşmak gerekmektedir. Tipik yan etkilerin bir listesini istemek gerekmektedir.
Cerrahi
Bazı vajinal kanserlerin çıkarılması için ameliyat gerekebilir. Cerrah, tüm maligniteyi etrafındaki sağlıklı doku marjı ile birlikte çıkarmaya çalışacaktır. Bu, kanserin geri dönme olasılığını azaltır. Pelvik bölgesindeki bazı lenf düğümleri de alınabilir.
Vajinal kanser çeşitli cerrahi prosedürlerle tedavi edilebilir. Malignitenin boyutu ve yeri, tavsiye edilen ameliyat türünü belirler. Prosedürün riskleri, yansımaları ve potansiyel yan etkileri ile alakalı jinekolojik onkolog ile görüşme sağlanarak bilgi edinilecektir.
Vajinanın Bir Kısmının Çıkarılması (Kısmi Vajinektomi)
Etkilenmiş vajinal doku çıkarılır.
Tüm Vajinanın Çıkarılması (Radikal Vajinektomi)
Vajina tamamen yok olmuştur. Bir rekonstrüktif (plastik) cerrah, bazı durumlarda vücudun diğer bölgelerinden deri ve kas kullanarak yeni bir vajina oluşturabilir. Vajinoplasti olarak da bilinen vajinal rekonstrüksiyon, cinsel organın görünümünü iyileştirmek için kullanılabilecek bir prosedürdür.
Histerektomi
Bazı kadınlarda hem rahmin hem de rahim ağzının alınmasını içeren total histerektomi de gerekebilir. Jinekolojik onkoloğu salpingo-ooforektominin (yumurtalıkların ve fallop tüplerinin alınması) de gerekli olup olmadığı konusunda hasta bireye bilgi verecektir. Menopoz öncesi dönemdeyse hasta bireyin yumurtalıkların alınması, menopoza neden olacaktır.
Cerrahiden Sonra İyileşme
Yapılan cerrahi operasyon türü, hastanede hasta bireyin ne kadar kalması gerektiğini ve ne kadar yan etki yaşayacağını belirleyecektir. Çoğu kadın hastanede birkaç gün ila bir hafta geçirir. Vulva ameliyatından sonra olduğu gibi vajinal ameliyattan sonra da iyileşme süreci devam eder. Ek olarak, iki hafta içinde duracak olan bazı küçük vajinal kanamalara hazırlıklı olmak gerekmektedir.
Kemoterapi
Kemoterapide kanser hücrelerini öldürmek ya da büyümelerini yavaşlatmak için sitotoksik kimyasallar kullanılır. Vajinal kanser ilerlemişse veya tedaviden sonra geri dönerse cerrahi veya radyasyon tedavisi ile desteklenebilir.
İlaçlar sıklıkla intravenöz (damar içine enjeksiyon yoluyla) ve nadiren hap olarak uygulanır. Tipik olarak, aralarında molalar olan birkaç seans boyunca tedavi verilir. Seans ve mola birlikte bir döngü olarak adlandırılır. Genellikle bir hastaneye veya kliniğe günübirlik ziyaretler sırasında ayakta tedavi verilir, ancak bazen orada birkaç gece geçirmek gerekebilir.
Kemoterapinin Yan Etkileri
Çoğu kemoterapi hastası bazı olumsuz etkilerle karşılaşır. Kemoterapi ilaçları çok çeşitlidir ve her birinin kendine özgü bir dizi yan etkisi vardır. Tıbbi onkolog veya hemşire ile potansiyel yan etkiler ve bunların nasıl önlenebileceği veya ilaçla nasıl yönetilebileceği hakkında görüşme yapılacaktır.
Vajinal kanser için kemoterapiyi takiben yaygın yan etkiler arasında mide bulantısı, yorgunluk, saç dökülmesi ve enfeksiyonlara karşı direncin azalması yer alır. Ayrıca kemoterapi, radyasyon tedavisinin neden olduğu cilt tahrişini daha da kötüleştirebilir. Tedavi görürken, bazı insanlar nispeten normal yaşayabileceklerini keşfederken, diğerleri aşırı derecede tükenir ve daha yavaş ilerlemeleri gerekir.
Palyatif Tedavi
Palyatif bakım, asıl hastalıktan ziyade kanser semptomlarını tedavi ederek hastaların daha iyi bir yaşam sürmelerine yardımcı olur. Bunu tanımlamanın en iyi yolu destekleyici bakımdır.
Palyatif bakımın, yalnızca yaşamlarının sonuna yaklaşanlar için olduğuna dair yaygın inanışın aksine, ilerlemiş vajinal kanserin herhangi bir aşamasında yardımcı olabilir. Bu, olabildiğince uzun bir süre boyunca mümkün olan en iyi yaşamı sürdürmekle ilgilidir.
Palyatif tedaviler kemoterapi, radyasyon tedavisi veya diğer farmakolojik tedavileri içerebilir. Kanserin büyümesini azaltarak veya durdurarak, ağrı veya kanama gibi semptomların hafifletilmesine yardımcı olmak amaçlanmaktadır.
Fiziksel, duygusal, pratik ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan palyatif bakımın bir bileşeni de palyatif tedavidir.
Vajinal Kanser Hakkında Önemli Noktalar Nedir?
- Vajinanın herhangi bir bölgesinde birincil vajinal kanser gelişebilir. Skuamöz hücreli karsinom en yaygın türdür.
- Vücudun başka bir bölgesinden vajinaya yayılmış olan kanser, ikincil vajinal kanser olarak adlandırılır.
Testler
Fizik muayene, servikal tarama testi, kolposkopi ve doku örneği alınması (biyopsi) ana muayenelerdir. Kan testleri, görüntüleme testleri, sistoskopi veya proktoskopi gibi diğer testler de yapılabilir, ancak her zaman gerekli değildir.
Esas Tedavi
Vajinal kanser için ana tedavi şekli radyasyon tedavisidir. Radyasyon kanser hücrelerini öldürmek ya da zarar vermek için kullanılır. Hem dahili radyasyon tedavisi (brakiterapi) hem de harici ışın radyasyon tedavisi kadınlar üzerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yan etkiler ani veya gecikmeli, kısa vadeli veya uzun vadeli olabilir.
Diğer Tedaviler
- Vajinanın hasarlı kısmı cerrahi olarak çıkarılabilir. Lenf düğümlerinin ve diğer organların çıkarılması da mümkündür.
- Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek ya da zarar vermek için ilaç kullanır. Genellikle kanser ilerlemişse veya tedaviden sonra geri gelirse kullanılır.
- Palyatif bakım, ilerlemiş vajinal kanser vakalarında semptomların yönetilmesine ve yaşam kalitesinin artırılmasına yardımcı olabilir.
Görsel Kaynak: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginal-cancer/symptoms-causes/syc-20352447
Editör: Selin Su GÜNDÜZ
