Doğa Karaköylü
İçindekiler
Tanım
Hamilelik döneminde bebeğin büyüdüğü yere rahim, diğer adıyla döl yatağı denir. Rahim; boyutuyla ve şekliyle ters dönmüş, içi boş bir armuta benzer.
Rahim adını verdiğimiz bu organ, dişi üreme sisteminin bir parçasıdır. Karın bölgesinin alt kısmında, mesane ile kalın bağırsak arasında yer alır ve rahim ağzı aracılığıyla vajinaya bağlanır. Rahmin her iki tarafında yumurta bulunduran yumurtalıklar yer alır. Fallopi tüpleriyse rahmi ve yumurtalıkları birbirine bağlar.
Rahim iki katmandan oluşur. Rahmin büyük bir kısmını oluşturan myometrium (rahim duvarının orta katmanı), kas dokunun dış katmanıdır; endometrium ise rahmin iç epitel tabakası veya astarıdır.
Rahim Kanseri Tipleri Nelerdir?
Rahmin herhangi bir bölgesindeki hücreler normal dışı davranmaya başlayıp kontrolden çıktığında ve tümör adı verilen bir yumru formunu aldığında rahim kanseri oluşur. Rahim kanseri, tüm döl yatağı kanserlerinin yüzde doksan beşini oluşturan ve rahim iç zarındaki (endometrium) hücrelerin anormalleşmesiyle ortaya çıkan endomatrial kanser veya ondan daha az yaygın olan ve rahmin orta katmanında (miyometrium) görülen rahim sarkomu olarak karşımıza çıkabilir.
Bu kanserlerin iki ana tipi vardır:
- Tip-1: Tip-1 kanserleri, östrojen hormonu fazlalığıyla ilişkili olan kanser çeşitleri, en sık rastlanan endometrial kanserlerdir. Bu tip kanserler yavaş çoğalır, yayılma olasılıkları daha düşüktür ve bu kanserlerin çoğu, glandüler hücrelerde (hem rahmi hem de rahim ağzı kanalını kaplayan hücreler) başlayan adenokarsinomlarından oluşur.
- Tip-2: Tip-2 kanserleri, östrojen hormonuyla ilişkisi olmayan kanser çeşitleri, çok daha az yaygın olsa da bu tip kanserler hızlı çoğalır ve yayılma ihtimalleri daha yüksektir. Bu kanser tipi; rahim kanserlerinin yaklaşık yüzde beşini oluşturan rahim karsinosarkomları, seröz karsinomlar ve berrak hücreli karsinomları da içerir.
Bu kanserler rahim kasında (miyometrium) veya endometriumu destekleyen bağ dokuda (stroma) bulunan hücrelerde gelişen nadir yumuşak doku sarkomlarıdır. Bu sarkomlardan üç tipi vardır:
- Endometrial Stromal Sarkom – çoğunlukla düşük dereceli, yavaş büyüyen tümörlerdir.
- Leiomyosarkom – hızlı büyüyen ve yayılmaya yatkın tümörlerdir.
- Başkalaşım Göstermeyen Sarkom – hızlı büyüyen ve yayılmaya yatkın tümörlerdir.
Rahmi Etkileyen Diğer Durumlar Nelerdir?
Rahim kanserinin tespitinde kullanılan testler sırasında ortaya çıkan, sıradışı vajinal kanama ve ağrıya sebep olabilen ve rahmi olumsuz etkileyebilen bazı durumlar:
- Polipler: Rahmin iç duvarına bağlı küçük, yumuşak tümörlerdir. Polipler genellikle iyi huylu tümörler olup kanser değillerdir, ancak bir kısmı zamanla kansere dönüşebilir.
- Fibroidler: Rahmin ortasında bulunan kas tabakasında (myometrium) başlayan iyi huylu tümörlerdir. Miyomlar olarak da bilinirler.
- Endometrial Hiperplazi: Vücutta fazla östrojen salgılanmasına bağlı olarak oluşan rahim (endometrium) zarının normalden fazla kalınlaşması durumudur. Genellikle iyi huyludur, ancak bazı durumlarda kansere sebep olabilir.
- Endometriozis: Normalde rahmin iç kısmını oluşturan endometrium tabakasının rahim dışındaki başka bir bölgede (örn. karın içinde) büyümesi olarak tanımlanabilir. Kansere yol açmasa da endometriozis bulunan birçok insanda endometriyal hiperplazi de vardır.
Rahmi olumsuz etkileyebilen bu durumlar ameliyat ve hormonal tedavi de dahil olmak üzere farklı şekillerde iyileştirilebilir.
Ne Kadar Yaygın?
Çoğu elli yaşın üzerinde olmak üzere, her yıl aşağı yukarı 3,200 Avusturalyalı kadına rahim kanseri tehşihi koyuluyor. Kadınlarda en sık karşılaşılan beşinci kanser ve Avusturalya’da en sık teşhis konan jinekolojik kanser, rahim kanseridir.
Yaşça küçük kadınlar da dahil olmak üzere, son yıllarda rahim kanseri tehşihi koyulan kadın sayılarında bir artış gözlenmiştir. Görülen bu artış, son yıllarda artan obezite ve şeker hastalığı oranlarının artışıyla ilişkilendirilebilir. Rahmi olan herkesin (kadınlar, transseksüel erkekler ve interseks kişiler) bu kansere yakalanma riski bulunmaktadır.
Semptomlar Nelerdir?
Rahim kanserinin en çok görülen semptomu olağan dışı vajinal kanamadır. Vajinal kanama şunları içerebilir:
- Regl olunan tarihlerde değişiklik
- Normalden daha ağır geçen regl dönemleri
- Regl dönemleri arasında görülen kanamalar
- Durmadan devam eden kanamalar (adet döneminin bitmeden devam etmesi)
- Menapoz döneminden sonra görülen kanamalar veya lekelenmeler
O kadar yaygın olmayan bir başka semptom da hastanın kokulu ve sulu bir vajinal akıntıya sahip olmasıdır. Nadiren, görülen semptomlar arasında karın ağrısı, nedeni açıklanamayan kilo kaybı, idrar yapma zorluğu veya bağırsak alışkanlığında değişiklik de gözlenebilir.
Risk Etmenleri Nelerdir?
Rahim kanserinin kesin sebebi bilinmemekle birlikte, kanser riskini yükseltebilecek bazı etmenler aşağıda verilmiştir:
- Yaş: Rahim kanseri özellikle elli yaş üzeri olan kadınlarda ve menapoza girmiş, yani adeti kesilmiş, kadınlarda daha sık görülür.
- Vücut Ağırlığı: Aşırı kilolu ve obez olmak önemli bir risk etmeni.
- Tıbbi Etmenler: Şeker (diyabet) hastalığına sahip olmak dahil olmak üzere, daha önceden kanser hastalığına yönelik pelvik radyoterapi görmüş ve endometrial hiperplaziye [rahim duvarının (endometrium) normalden fazla kalınlaşması durumu] sahip olmak.
- Aile Geçmişi: Rahim, yumurtalık veya bağırsak kanserine sahip olduğu tespit edilen bir ya da daha fazla yakın akrabaya sahip olunması, veya Cowden sendromu ya da Lynch sendromu gibi genetik bir hastalığa kalıtsal olarak sahip olmak.
- Üreme Geçmişi: Çocuk sahibi olmamak.
- Hormonal Etmenler: 12 yaşından önce regl dönemlerinin başlaması da dahil olmak üzere, 55 yaşından sonra menopoz dönemini deneyimlemek, yalnızca östrojen içeren Menapoz Hormon Tedavisinin (MHT) bazı tipleriyle tedavi edilir olmak veya tamoksifen (meme kanserinde kullanılan bir anti-östrojen ilacı) kullanıyor olmak.
Risk etmenlerine sahip olmayan bazı kadınlarda rahim kanseri görülürken, risk etmenleri bulunan ama rahim kanserine yakalanmayan birçok kadın bulunmaktadır. Fiziksel olarak aktif olmak ve sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olmak rahim kanserine yakalanma riskini azaltmak için en iyi iki yöntemdir.
Görsel Kaynak: https://www.cancercenter.com/cancer-types/uterine-cancer/symptoms
Editör: Ecem Bolat