Alper Demirezen
İçindekiler
Tanım
Mezotelyoma, mezotelyal hücrelerin kontrolsüz çoğalması durumunda (anlamsız proliferasyon) meydana gelen bir kanser türüdür. Mezotelyal hücreler, vücuttaki birçok organın dış yüzeyini kaplayarak mezotelyum adında bir koruyucu membran oluşturmaktadırlar.
Bazı mezotelyomalar, kötü huylu tümör oluştururken bazıları mezotel boyunca büyüyüp gelişerek bir örtü oluşturur. Daha sonraki basamaklarda mezotelyoma sekonder kanser oluşturarak yani başka doku ya da organlara sıçrayarak metastatik özellik kazanmaktadırlar.
Plevral Mezotelyoma Nedir?
Akciğerleri kaplayan bir membran çeşidi olan yapıya plevral denmektedir. Plevral mezotelyoma ise akciğerleri kaplayan plevralden gelişmektedir. Akciğer organı solunum sisteminin çekirdek organıdır. Tüm mezotelyomaların %90’ı akciğerlerden meydana gelmektedir.
Plevral mezotelyoma, akciğer organının aslını oluşturmasına rağmen, akciğer kanseri değildir ve akabinde tanı ve teşhis yöntemi farklı olmakla birlikte terapötik stratejileri de farklıdır.
Plevra
Plevra, iç tabaka ve dış tabaka olmak üzere iki tabakadan oluşmaktadır. İç tabaka akciğerlerin yüzeyini örter ve visseral plevra olarak isimlendirilir. Dış tabaka göğüs duvarını ve diyaframı kaplar ve parietal plevra olarak isimlendirilir.
İki tabaka arasında plevral boşluk olarak isimlendirilen normalinden daha az sıvı içeren bir yapı vardır. Bu sıvı iki plevra tabakası üzerinde kaymasını sağlamaktadır. Bu kayma, nefes alındığı zaman akciğerlerden göğüs duvarına alınan havanın doğru bir şekilde iletilmesi sağlanmaktadır.
Plevrada mezotelyoma geliştiği zaman iç ve dış katmanlar kalınlaşmaktadır. Kalınlaşan bu hassas katmanlar akciğere baskı yapmaktadır. Baskı sırasında soluk alış-verişi durumunda akciğerler genişlemektedir. Plevral boşluktaki sıvı bundan dolayı birikir ve plevral efüzyon meydana gelir.
Peritoneal Mezotelyoma Nedir?
Peritoneal mezotelyoma, duvarları kaplayan ve karın ve pelvis organlarını kaplayan periton zarı olarak isimlendirilen bir yapıdan meydana gelmektedir. Bu organlar arasında mide, bağırsak, karaciğer, böbrekler ve kadınlarda rahim ve yumurtalıklar içermektedir.
Tüm mezotelyomaların %10’dan azı karın bölgesindedir.
Periton
Peritona ait iki adet katman vardır. İç katman, bağırsak, karaciğer ve yumurtalıklar gibi organların yüzeyini örtmektedir ve viseral periton olarak isimlendirilmektedir. Dış katman karın ve pelvisin duvarlarını örtmektedir ve parietal periton olarak isimlendirilmektedir.
İki katman arasında az miktarda sıvı içeren periton boşluğu vardır.. Bu sıvı, hareket edildikçe iki tabakanın birbiri üzerinde kaymasını sağlamaktadır.
Peritoneal mezotelyoma olan bireylerde, fazla sıvı genellikle iki tabaka arasında birikmektedir. Bu birikime peritoneal efüzyon denmektedir.
Nedenler
Asbest lifleri ya da tozlarına maruz kalmak mezotelyomanın esas nedeni olarak görülmektedir fakat bazı koşullarda asbestin mezotelyoma ile ilişkisi net değildir.
Asbest, yüksek sıcaklıklara ve neme dayanıklı, doğal olarak meydana gelen bir mineral grubudur. 1940’lardan 1987 senesine kadar Avustralya’da birçok yapının üretiminde kullanılmıştır. 2004 yılında Avustralya Hükümeti asbestin satılmasını, kullanılmasını ve ithal edilmesini yasak etmiştir.
Getirilen bu yasağa rağmen ithal edilen bazı deniz ürünlerinde asbest çıkmıştır. Yine bazı eski binaların tadilatında da asbest kullanımı görülmektedir. Asbest kullanımı sırasında dikkat göstermek, oldukça önem ihtiva eder.
Herhangi birisi asbeste maruz kaldı ise mezotelyoma geliştirmesi uzun yıllar alabilir. Bu duruma gecikme süresi denmektedir ve gecikme süresi 20-60 yıl arasında sürebilmektedir.
Semptomlar
Mezotelyomanın ilk semptomları belli olmamaktadır. Bu yüzden teşhis etmek oldukça zordur.
Plevral mezotelyomaya neden olan etmenler:
- Genellikle aktivite sırasında ya da uzanırken daha da kötüleşen nefes darlığı
- Derin nefes alındığı zamanlarda kaburgalarda ve omuzlarda meydana gelen ağrılar
- Cildin hassaslaşması
- Kilo kaybı ve iştah kaybı
- Kas kütlesi kaybı
- Kalıcı öksürükler ya da öksürük düzeninde değişiklikler
- Gece terlemeleri gibi belirtiler plevral mezotelyoma olan bireylerde gözlenmektedir.
Peritoneal mezotelyomaya neden olan etmenler:
- Karın ağrıları
- Şişmiş ya da kabarık karınlar
- İştahsızlık
- Bulantı
- Kusma
- Gece terlemeleri
- Ateş
- Bağırsak sorunları
- İdrar sorunları gibi belirtiler de peritoneal mezotelyoma olan bireylerde gözlemlenmektedir.
Geçmişte herhangi bir sebepten dolayı asbeste maruz kalındıysa muhakkak bir doktora gidilmelidir.
Mezotelyomaya erken teşhis daha hızlı bir tedavi ve daha fazla alternatif içeren bir tedavi stratejisi sunabilir.
Sağlık Profesyonelleri Kimlerdir?
Mezotelyoma teşhisi konmuş bir hastaya uzman sağlık personelleri tarafından oluşturulmuş bir ekip tedavi için çalışacaklardır. Bu ekip astroenterolog, solunum doktoru, göğüs cerrahı ve diyetisyen gibi multidisipliner alanlardan oluşmaktadır.
Görsel Kaynak: https://www.aviseanalytics.com/tag/glpg/
Editör: Selin Su GÜNDÜZ