Alper Demirezen
İçindekiler
Tanım
Akciğer kanseri akciğerde yer alan hücrelerin anormal proliferasyonuyla beraber normal olmayan büyüme ve gelişmeyle ya akciğerlerden birisinde ya da ikisinde de oluşarak meydana gelmektedir.
Bilindiği üzere kanser ilk etapta primer kanser bir şekilde meydana gelir. Lenf düğümleri, beyin, böbreküstü bezleri, karaciğer ve kemikler gibi doku ve organlara yayılabilir ve bu yayılmaya da kanserin sekonder fazı denmektedir bu da kanseri kötü huylu yaparak metastatik kanser olarak da isimlendirilmektedir.
Akciğerler Nedir?
Akciğer solunum sisteminin esas organıdır ve akciğerler burun, ağız, nefes borusu ve solunum yollarıyla beraber bu sistemin bir parçasıdır. Büyük hava yolları bronşlar ile küçük hava yolları bronşiyolleri içermektedir.
Akciğerler loblardan oluşmaktadır. Sol akciğerde iki sağ akciğerde ise üç lob bulunmaktadır. Akciğerler solunum sisteminde yardımcı rol oynayan ince bir kas olan diyafram bölümüne dayanmaktadır. İki akciğer arasında bir boşluk bulunmaktadır ve bu boşluğa mediasten denmektedir.
Akciğerler plevra olarak isimlendirilen ince bir doku tabakası ile iki defa kaplanmıştır.
Nefes Alış-Veriş Sistemi Nasıl İşler?
Nefes alma olayında solunan hava ağızdan ya da burundan girerek nefes borusuna uğrayıp oradan bronş ve bronşiyollere geçmektedir. Bronşiyollerden sonra hava alveoller isimli hava keselerine geçerek O2’i kana verir ve atık gaz olan CO2’i dışarıya geri vererek atmosfere salınmış olur.
Akciğer Kanseri’nin Çeşitleri Nelerdir?
Etkilenen hücrenin tipine göre esas olan iki tane akciğer kanser çeşidi vardır.
Diğer kanser tipleri de akciğer bölgesini etkilemektedir fakat akciğer kanseri olarak kabul görmez. Bunlar akciğerler arasındaki mediasten veya göğüs duvarında başlayan tümörleri içermektedir.
Küçük Olmayan Hücreli Akciğer Kanseri (NSCLC)
NSCLC akciğer kanserinin %85’ini oluşturmaktadır:
- Adenokarsinoma: Akciğerlerin dış kısmında mukus üreten hücrelerinden başlamaktadır.
- Skuamöz Hücreli Karsinoma: Daha çok düz, ince ve geniş hava-yollarından başlamaktadır.
- Farklılaşmamış Geniş Hücreli Karsinoma: Ne adenokarsinoma ne de skuamöz hücreli karsinoma gibidir. Açıkçası ikisinin de özelliğini taşımayan kanser hücreleridir.
Küçük Hücreli Akciğer Kanseri (SCLC)
SCLC akciğer kanserlerinin % 15’ini oluşturmaktadır. Akciğerlerin ortalarında oluşma eğiliminde olmakla beraber NSCLC’den daha hızlı yayılmaktadırlar.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Akciğer kanserlerinin spesifik nedenleri anlaşılamamıştır hatta bazı akciğer kanseri olan bireyler nedeni tam olarak bilinmeyen faktörlerden dolayı bu kanser tipine yakalanmaktadır.
Akciğer kanseri riskini arttıracak risk faktörleri şöyle sıralanmıştır:
- Tütün Kullanımı: Avustralya’da, erkeklerde akciğer kanseri vakalarının yaklaşık %90’ının ve kadınlarda %65’inin tütün kullanımı ile ilişkilendirilmiştir. Pasif içici olarak da isimlendirilen kişiler sigara dumanından daha çok etkilenerek onların da akciğer kanseri riski artmaktadır. Akciğer kanseri teşhisi konulmuş yaklaşık %21 kişiler daha önce hiç tütün kullanmamıştır.
- Asbeste Maruz Kalmak: Asbeste maruz kalan bireylerin akciğer kanseri veya plevral mezotelyoma gelişme ihtimali daha yüksek olmaktadır. Yapı malzemelerinde asbest kullanımı 2004’ten beri Avustralya genelinde yasaklanmış olsa da, bazı eski binalarda ve çitlerde hala asbest kullanımı söz konusudur.
- Diğer Elementlere Maruz Kalmak: Uranyum maden işçileri ve radona maruz kalan kişilerin akciğer kanser riski artmaktadır. Hava kirliliği, arsenik, kadmiyum, çelik ve nikelin işlenmesi de akciğer kanseri risk faktörleri arasındadır.
- Aile Öyküsü: Aileden birisine akciğer kanseri teşhisi konmuşsa ailedeki diğer bireylerin akciğer kanseri olma ihtimali yüksek olmaktadır.
- Kişisel Öykü: Başka bir akciğer hastalığına örnek olarak akciğer fibrozu, kronik bronşit, akciğer tüberkülozu, amfizem veya başka bir durum söz konusu olan HIV’e sahip olmak da akciğer kanserini tetikleyebilmektedir.
- Yaşlılık: Akciğer kanseri genç insanlara kıyasla 60 yaş ve üstü yaşlılarda görülme ihtimali daha yüksektir.
Semptomlar Nelerdir?
Akciğer kanserinin ana semptomları şöyledir:
- Üç haftadır şiddetli ve kalıcı bir öksürük ya da önceden var olan bir öksürükte meydana gelen değişiklik,
- Nefes darlığı,
- Göğüs ya da omuz ağrısı,
- Göğüs enfeksiyonları,
- Öksürük sonucunda kan gelmesi ya da kan tükürülmesi gibi semptomlar sayılmaktadır.
Bu semptomlar dışındaki diğer semptomlar kilo kaybı, kısık ses, hırıltı, yutma güçlüğü, karın ya da eklem ağrısı, parmak çarpması gibi semptomlar da vardır. Ancak bu semptomlar her zaman akciğer kanseri olunduğunu işaret etmeyebilir. Birey bu semptomları tütün tüketimi sonucunda ya da başka bir hastalık sonucunda da göstermiş olabilir. Bu gibi durumlarda vakit kaybetmeden muayene için bir hekime başvurulmalı, gözükülmelidir.
Akciğer kanseri olan birey ilk etapta bu hastalığı fark etmeyebilir hatta hekimlerin de gözünden kaçabilir. Nitekim semptomlar belirsiz olmakla beraber hastalığın ilerleyen evrelerinde ve vücudun diğer bölgelerine yayıldıktan sonra fark edilebilir. Bazı zamanlar da bile semptom görülmez. Bunun içi kanserin teşhisi röntgen ya da BT taraması sonucunda konulabilmektedir.
Profesyonel Sağlıkçılar
Genel pratisyen doktor akciğer kanseri durumunu değerlendirmek için ilk testleri yapmaktadır. Ardından pratisyen hekim daha uzman bir hekime yönlendirir. Eğer akciğer kanseri teşhisi konulursa uzman hekimler tarafından bir terapötik strateji belirlenir. Bu terapötik stratejiyi farklı alanlarda uzmanlaşmış bir göğüs cerrahı, tıbbi onkolog, diyetisyen ve psikolog içerebilecek bir dizi multidisipliner takımdan oluşan ekip karar verecektir.
Görsel Kaynak: https://www.medicalnewstoday.com/articles/321749
Editör: Meryem Melisa KAR