Kordoma

İçindekiler

Tanım

Kordoma, kafatası tabanından kuyruk kemiğine kadar omurga boyunca uzanan herhangi bir bölgede oluşabilen nadir kanserli tümör çeşitidir. Kordomalar yavaş yavaş gelişir, yavaşça etrafındaki yumuşak doku ve kemiğe uzanır. Genel olarak tedavi sonrası tekrarlanır, vakaların yaklaşık %40’ında akciğer, kanser gibi vücudun diğer bölgelerine yayılarak metastaz yaparlar.

Kordomaların yaklaşık olarak yarısı omurganın tabanından (sakrum), yaklaşık 1/3’ü kafatasının tabanında (oksiput) geri de kalan servikal (boyun), torasik (üst sırt) ya da lomberde oluşur. Kordoma büyüdükçe, beynin ya da omuriliğin bitişik bölgelerine baskı yaparak bozukluğun belirti ve semptomlarına yol açar. Omurganın herhangi bir bölgesindeki kordoma sırtta, kollarda ya da bacaklarda güçsüzlük, ağrı ya da uyuşukluğa sebep olur. Kafatası tabanındaki bir kordoma (oksipital kordoma) çift görmeye (diplopi) ve baş ağrılarına sebep olabilir. Kuyruk kemiğinde oluşan bir kordoma (koksigeal kordoma), deriden hissedilecek kadar büyük bir yumru ile sonuçlanmaktadır. Mesane ya da bağırsak fonksiyonuyla ilgili sorunlara sebep olur.

Tipik olarak kordomalar 40 – 70 yaş aralığındaki yetişkin bireylerde görülür. Kordomaların yaklaşık olarak %5’i çocuklarda teşhis edilmektedir. Belirsiz sebeplerden dolayı, erkekler kadınlardan yaklaşık 2 kat daha sık etkilenmektedir.

Sıklık

Kordomalar nadirdir ve her yıl yaklaşık olarak 1 milyon bireyde görülür. Kordomalar, omurilik ve beyni etkileyen tümörlerin %1’inden daha azını oluşturmaktadır.

Nedenler

TBXT genindeki değişiklikler kordomayla ilişkilendirilmiştir. Birkaç ailede tanımlanan TBXT geninin kalıtsal olarak kopyası, kordoma geliştirme riskinin artmasıyla alakalıdır. TBXT geninin ifadesinde tekrarlamalar ya da artışlar, ailelerinde hastalık öyküsü olmayan kordomalı kişilerde de tanımlanmıştır. Bu bireylerdeki değişiklikler sadece tümör hücrelerinde meydana gelir ve kalıtsal değildir.

TBXT geni, brachury adlı bir proteinin yapılmasını sağlar. Brachyury, embriyonik gelişimleri esnasında kritik görevleri olan T-box proteinleri ailesinin üyesidir. T-box proteinleri, DNA’nın belirli bölgelerine bağlanarak diğer genlerin ifadesini düzenler. Bu etkiye göre, T-box proteinlerine transkripsiyon faktörü denir. Brakiury proteini, omurganın erken dönemde gelişmesi için oldukça önemlidir. İnsan embriyolarında, notokord yapısı, omurganın öncüsüdür. Notokord doğumdan önce kaybolur, ancak bireylerin oldukça küçük bir kısmında, hücrelerin bir kısmı kafatasının tabanında ya da omurgada kalır. İnsan embriyolarında, notokord adlı yapı ve omurganın öncüsüdür. Notokord doğumdan önce kaybolur ancak bireylerin küçük bir kısmında, hücrelerin belirli bölümü kafatasının tabanında ya da omurgada kalır. Nadir durumlarda hücreler kontrolsüz olarak büyümeye ve bölünmeye başlar, yakınlardaki yumuşak doku ve kemiklere ulaşarak kordoma gelişmesine sebep olur.

TBXT geninin ekspresyonunda kopya ve artışlar, aşırı brakiury proteini üretimiyle sonuçlanır. Fazla miktardaki brakiury proteininin kordoma gelişimine katkıda bulunduğu özel mekanizmalar belirsizdir. Bazı kordomalı bireylerde TBXT geninde değişiklik görülmez ve bu bireylerdeki bozukluğun nedeni bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Kordoma gelişimi ebeveynden aktarılan TBXT geninin kopyasıyla bağlantılı olduğunda her hücredeki değiştirilmiş bir genin kopyasının kalıtım paterni otozomal dominanttır ve bozukluğun riskini artırmak için yeterlidir. Bu bireylerde kalıtılması değil, artan riski kalıtılır. Bazı kordoma vakaları da sporadiktir yani ailelerinde bu kalıtım modeli görülmeyen bireylerde de ortaya çıkar.