Mert Yalçıntaş
İçindekiler
Tanım
Mezotelyoma hastaları için birçok tavsiye edilen tedavi yöntemi vardır. Bunların temel amacı ise kanseri kontrol altına almaktan geçiyor. Kemoterapi, immünoterapi, radyasyon terapisi ya da ameliyat; bazı durumlarda ise bu tedavi yöntemlerinden bazılarının bir arada kullanıldığı görülmüştür. Farklı mezotelyoma türleri farklı şekillerde tedavi edilebilir.
Doktorlar böyle durumlarda hasta ile konuşarak tedavisini anlatır ve bağlı olduğu belirli kriterler vardır:
- Hastalığın konumu, evresi ve türü; hastalığın tedaviye yanıtına tahmini bir süre sağlamak için önemlidir
- Yaş, genel sağlık ve vücudun fitliği
- Aile şartları ve desteği
- Kişinin tercihleri
Plevral Mezotelyoma Tedavileri
Kemoterapi
Kemoterapi, normal hücrelere en az şekilde hasar verirken kanser hücrelerinin büyümesini önlemeyi ve yavaşlatmayı ilaç tedavisi ile hedefler. İlaçlar genellikle damar yolu ile verilir.
Plevral mezotelyoma kemoterapisi için kullanılan ana ilaçlar, sisplatin ve karboplatin ile kombine edilmiş pemetreksedir. Araştırmalar da gösteriyor ki bu kombinasyonlar, tek bir ilaç kullanan kişilere göre kişinin hayat kalitesini olumlu yönde etkilerken hayatta kalma şansını da birkaç ay daha fazla artırabiliyor.
Kemoterapinin hedefleri sadece kişinin ömrünü uzatmak değil aynı zamanda kanserle mücadele etmek, semptomları en aza indirmek ve hayat kalitesini sağlamaktır. Fakat bazı durumlarda kemoterapi tedavisine cevap verilmediği de görülmüştür. Yan etkiler, kemoterapinin dozuna ve ilaçlarının türüne göre de değişebilir.
İmmünoterapi
İmmünoterapi, kanserle mücadele ederken ilaçlar ile vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanmasını sağlayan bir tedavidir. Kontrol noktalarını inhibe eden immünoterapi ilaçları, bağışıklık hücrelerinin kanser hücrelerini tanıyarak yok etmesini engelleyen proteinleri bloke eder ve nihayetinde vücudun kendi bağışıklığının kanserle savaşmasına olanak sağlar. Proteinler bloke edildiğinde bağışıklık hücreleri potansiyel olarak kanser hücrelerini tanır ve onlara saldırır.
İmmünoterapi, mezotelyoma için nispeten yeni bir tedavi yöntemidir. Şimdilerde çoğunlukla hastalıkla mücadele edebilmeye uygun insanlarda kullanılmaktadır. Trimodal tedavi gören hastalarda kullanılmaz. Tıbbi onkologlar, immünoterapinin kişi için uygun olup olmadığına karar verecektir.
İmmünoterapi, tek başına kullanılmasından farklı olarak kemoterapi ile kombinlenebilir. İmmünoterapi ilaçlarının yan etkileri, kemoterapi ilaçlarınınkinden farklıdır. İmmünoterapi, vücutta iltihaplanmaya neden olabilir ve bu iltihaplanma, vücudun hangi bölgesinde meydana geldiyse o bölgede sıkıntılar yaratarak daha farklı yan etkilere sebep olabilir.
İmmünoterapi İlaçları
İpilimumab ve nivolumab kombinlenerek kullanılır. İlaçlar hastanede damardan verilir ve 30 ila 90 dakika arasında bir süre alabilir. Genelde ilaçları aldıktan sonra eve dönmeden kısa bir süre beklenildiğinde etkiler görülmeye başlanır.
Radyoterapi
Radyoterapinin kullanım amacı, radyasyon kullanarak kanser hücrelerini öldürerek veya zarar vererek büyümesini, yayılmasını ve çoğalmasını engellemektir. Tedavi mümkün olduğunca normal hücrelere zarar vermeden kanser hücreleri yok etmek üzerine kurulduğu için çok dikkatli planlanır.
Radyasyon terapisi, plevral mezotelyoma için farklı evrelerde ve farklı şekillerde kullanılabilir:
- Tümörün neden olduğu acıyı ve diğer semptomları azaltmak
- Kemoterapi ve ameliyat sonrasında kalan kanser hücrelerini yok etmeye yardımcı olmak için
Tedavinin uzunluğu, tedaviyi neden aldığınıza bağımlı olarak değişecektir. Radyasyon terapisinde kişi acı çekmez ancak tedavi sürecinde ve sonrasında yan etkilerin görülmesine sebep olabilir. Yan etkiler, tedavinin vücudun hangi bölgesine yapıldığına bağlı olarak değişir ve çoğunlukla tedavinin bitişiyle çoğu yan etki de biter.
Trimodalite Tedavisi
Kemoterapi, ameliyat ve radyasyon terapisi üçlemesinin mezotelyoma için bir arada kombinlenerek kullanılma modeline trimodalite tedavisi denir. Amaç, mümkün olduğunca plevral mezotelyomayı en aza indirmek ve kalan mezotelyoma hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engellemektir.
Hassas bir tedavidir. Bazı araştırmalar bu tedavi için iddialı sonuçlar ortaya koysa da trimodalitenin plevral mezotelyoma’a karşı faydaları henüz tam olarak belirlenememiştir. Her mezotelyoma uzmanı bu tedaviyi önermez, ayrıca sadece birkaç tedavi merkezinde mevcuttur.
Trimodalite Tedavisinin Üç Bölümü
- Kemoterapi
Tümörü küçültmek amacıyla bir süre kemoterapi verilir ve daha sonra tümör boyutu kontrol edilir. Azalma var ise 4-6 hafta içinde ameliyat önerilir. Yanıt çok az ise ya da yoksa ameliyat ihtimali ortadan kalkar. Genelde kemoterapi, ameliyattan önce verilir fakat bazı kişilerde ameliyat sonrası da devam edebilir.
2. Radikal Ameliyat
Radikal ameliyat, ya ekstraplevral pnömonektomi (EPP) ya da plevroktomi dekortikasyonudur (PD). EPP, tüm akciğeri çıkarır; PD ise akciğeri tutar ancak plevranın dış astarını (pariteal plevra) aynı zamanda da görünür tümörleri çıkarır.
Bazı zamanlarda da daha küçük bir operasyon ile parietal plevranın sadece bir kısmı çıkarılır. Akciğer tarafı boşalan göğüsün lenf düğümleri de çıkarılır. Hastanede 10-14 gün istirahat edilebilir ancak komplikasyonlara bağlı olarak bu süre artabilir. 6 ila 8 hafta sonra kişi radyasyon terapisine uygun duruma gelir.
3. Radikal Radyasyon Terapisi
Bu terapi hala varlık gösteren kanser hücrelerini ortadan kaldırmayı hedefler.
Radyasyon tedavisi, yoğunluk modülasyonlu tedavi (IMRT) kullanılarak uygulanır. Bu tür radyasyon tedavisi, göğüs boşluğu etrafına bir şekilde konumlandırılabilindiğinden, göğüs ve karındaki diğer organlara verilen hasarı en aza indirir ve doğrudan tümör hücrelerini yüksek doz radyasyona maruz bırakır.
IMRT genelde ameliyattan sonraki 6 hafta içerisinde verilirken bazı durumlarda ameliyattan önce sadece 7 gün verilir. Kısa süren bu tedavi deneyseldir ve radyolog, bağlam dahilinde ne kadar radyasyon tedavisine ihtiyaç duyulduğuna karar verecektir.
Trimodalite Terapisi Ne Zaman Uygun Görülür?
Çok az sayıda mezotelyomalı insan trimodalite terapisi görmektedir. Sadece aşağıdaki durumlarda uygulanır:
- Erken evrelerde ve az miktarda plevral mezotelyoma hücreleri görüntülenirse
- Epiteloid tipte plevral mezotelyoma varsa
- Taramalar ameliyattan önce kemoterapiye olumlu yanıt verildiğini ve plevral mezotelyoma ilerlemesinin olmadığını gösteriyorsa
- BT veya FDG-PET taramalarında lenf düğümleri ya da herhangi başka bir yere yayılma belirtisi yoksa
- Tek akciğer ile bağımsız yaşayabilecek durumdaysa
- Ameliyat için yeterine sağlıklı ve uyumluysa
Trimodalite tedavisinin uygun olup olmadığına en iyi karar verebilecek kişi cerrahtır. EPP veya PD, büyük bir operasyondur. Tedavinin riskleri ve faydaları kişilere sunulduğunda herkes kabul etmeyebilir.
Bazı durumlarda, kişinin ilk başta yoğun tedaviye uygun görülmesine rağmen doktorun tedavi planını ayarlaması gerekir ya da trimodalite tedavisine devam etmenin en uygunu olacağına karar verebilir. Bunun nedenleri:
- Mezotelyoma kemoterapiye olumlu yanıt vermiyorsa
- Test örnekleri kanserin hızlıca yayıldığını gösteriyorsa
Kişinin çok yorulması ve iyi hissetmemesi gibi durumlar da olabilir.
Peritoneal Mezotelyoma Tedavileri
Ameliyat
Peritoneal mezotelyoması yayılma göstermeyen kişilerin, tümörün büyüdüğü bölgenin periton kısımlarının cerrah yardımıyla çıkarıldığı peritonektomi ameliyatına girmesi mümkündür. Ameliyat genelde kişi özelinde değişmektedir ve süreç sonrasında kemoterapi ile devam edilmektedir.
Mümkün olduğunca kanser hücrelerinin çıkarılması, iştahsızlık ve karın ağrısı gibi semptomların olabildiğince azaltılmasını sağlamaktadır. Bu şekilde de hayat kalitesini artıracaktır. Peritonektomi ameliyatının kompleks ve çok zaman alan bir ameliyat olduğunu da eklememiz gerekir.
İnce bağırsağınızda kanser hücrelerinin olmaması, sağlınız ve zindeliğiniz gibi faktörler bu ameliyat için ele alınan bazı kriterlerdendir.
Radyasyon Terapisi
Radyasyon tedavisi, peritoneal mezotelyoma için nadiren kullanılır çünkü tüm karın bölgesi için kullanılacak olan dozlar çevre organlara zarar verecektir bu yüzden de sadece bölgesel semptomlara uygulanabilir.
Kemoterapi
Kemoterapi bazen peritoneal mezotelyoma için tedavi olarak kullanılabilir. Tek başına, ameliyat öncesi veya sonrası sistematik şekilde vücuda verilebilir. Plevral mezotelyoma için kullanılan sistematik kemoterapi tedavisi ile peritoneal mezotelyoma için kullanılan sistemik kemoterapi tedavisi aynıdır.
Peritonektomiye sahip olan bir birey, doğrudan karnının içine kemoterapi alacaktır. Bu, intraperitoneal kemoterapi olarak isimlendirilir ve çeşitli yollarda uygulanabilir:
–HIPEC: Isıtılmış intraoperatif intraperitoneal kemoterapi, ısıtılmış kemoterapi olarak da bilinir. İlaçları 42.5°C’ye ısıtarak çözeltiye eklemek ve daha sonrasında karnın içine 60-90 dakika içerisinde enjekte etmek şeklinde uygulanır.
–EPIC: Ameliyat sonrasında, kemoterapi ince bir tüp aracılığıyla karın içine uygulanabilir. Ameliyattan kısa bir süre sonra tek doz olarak verilir ve buna erken intraperitoneal kemoterapi (EPIC) denir.
–NIPEC: Uzun süreli normotermik (normal sıcaklık) intraperitoneal kemoterapi (NIPEC) uygulamasının fayda sağlayabileceğine dair göstergeler de vardır.
İmmünoterapi
Peritoneal mezotelyoma için kullanılan immünoterapi, plevral mezotelyoma için kullanılan içerikle aynıdır. Vücudun bağışıklık hücrelerinin kanserle savaşması için desteklenmesi ve kontrol noktası inhibitörlerinin yok edilmesi hedeflenir. İlaçlar, bağışıklık hücrelerinin kanserli hücreleri tanımasını ve yok etmesini engelleyen proteinleri bloklar ve bunun sonucunda bağışıklık hücreleri kanserli hücrelere saldırarak onları yok eder. İlaçlar, ipilimumab ve nivolumab kombinesinden meydana gelir.
Görsel Kaynak: https://www.lungcancercenter.com/mesothelioma/treatment/
Editör: Ahmet Alperen CANBOLAT