Zeynep Turnacı
İçindekiler
Giriş
Meme Kanseri yazı serimizin ikincisi olan “Meme Kanseri Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?” isimli yazımız yayında! Serinin ilk yazısına buradan ulaşabilirsiniz.
Yorumlarınız ve tepkileriniz bizim için değerlidir. İyi okumalar.
Tanım
Meme şeklinde görülen değişiklik olduğunda monogram testi yapılır. Testte şüpheli bir durum görülürse ailedeki kanser geçmişi ve hastanın tıbbi geçmişi araştırılır. Fiziksel muayenede, koltuk altı göğüs bölgesi ve köprücük kemiği üzerinde bulunan lenf düğümleri kontrol edilir.
Memedeki değişikliğin kanserden dolayı olup olmadığını anlayabilmek için uzman doktor monogram, ultrason, meme MRI ve biyopsi gibi testler ister.
Monogram Nedir?
Monogram, meme dokusunun düşük dozda röntgeninin çekilmesidir. Fiziksel muayenede tespit edilen yumru ve değişiklikleri kontrol eder.
Memeler iki röntgen plakası arasına yerleştirilir ve ve net bir resim çekebilmesi için birkaç dakika boyunca sıkıca bastırılır. Bu baskı rahatsız edici olabilir. Eğer meme implantı varsa görevlilere bildirilmelidir.
Tomosentez Nedir?
Üç boyutlu monografi ya da dijital meme tomosentezi (DBT) olarak bilinir. Bu testte, memenin farklı açılardan röntgeni çekilir. Bu görüntüler bilgisayarda birleştirilerek üç boyutlu görüntü oluşturulur. Bu yöntemde küçük ve yoğun meme dokusuna sahip kadınlarda kanser teşhisi için tercih edilir.
Ultrason Nedir?
Meme dokusunun yapısını net bir şekilde resmedebilmek için ses dalgaları kullanılır. Monogram ve fiziksel muayene sonucunda herhangi bir sorun tespit edildiğinde genellikle ultrason da istenir.
Ultrason yapan görevli öncelikle göğse bir jel sürer ve dönüştürücü ile koltuk altından başlayarak lenf düğümlerine kadar hareket ettirir. Dönüştürücü kanser gibi yoğun bir dokuya rastladığında ses dalgaları gönderir ve yankılanan ses dalgaları bir resim oluşturur. Bu tarama ağrısızdır ve yaklaşık 15-20 dakika sürer.
Meme MRI Nedir?
MR (manyetik rezonans görüntüleme) taraması, meme dokusunun ayrıntılı resmini oluşturabilmek amacıyla yapılır. Bu cihaz büyük bir mıknatıs ve radyo dalgalarını kullanarak görüntüyü ortaya çıkarır. Bu işlem meme kanseri şüphesi olan ve meme implantı olan kişilere yapılır.
MRG’ den önce hastaya kontrast boya enjeksiyon edilir. Bu sayede kanserli meme dokusu net bir şekilde görüntülenir. Hasta yüzüstü yatacağı yerde memesini yerleştireceği boşluklar bulunur. Masa, büyük silindir şeklindeki cihazın içine kayar ve işlem başlar. Bu işlem 30-40 dakika sürebilir. Ağrısızdır fakat gürültülüdür. Klostrofobisi olan kişiler sağlık personeline bildirmelidir.
Biyopsi Nedir?
Daha önce yapılan testler ve muayeneler sonrasında kanser şüphesi devam ediyorsa, kitleden veya küçük bir bölgeden doku ve hücre örneği alınır. Bu testi patologlar inceler ve rapor hazırlarlar.
Biyopsi farklı yöntemlerle yapılabilir. Test sonrası memede morarma sık karşılaşılan bir durumdur.
- Çekirdek Biyopsi: Doku parçasının bir iğne yardımıyla alınması işlemidir. Bu test yapılmadan önce bölge lokal anesteziyle uyuşturulur. İğnenin doğru yere yerleştirilebilmesi için monogram, ultrason ya da MRI tarama cihazları kullanılır.
- Cerrahi Biyopsi: Diğer yöntemler net bir teşhis koymaya yeterli değilse, bu yöntem sayesinde memede oluşan bir yumrunun tamamı ya da bir kısmı cerrahi olarak alınabilir. Hasta genel anestezi altındayken bir tel yardımıyla doku çıkarılır.
Kan Testleri Nelerdir?
Hastanın genel sağlığını kontrol etmek ve kanser belirtilerini teşhis etmek için, kemik ve karaciğer fonksiyonlarını kontrol etmek için kan testi yapılır.
Göğüs Röntgeni Nedir?
Akciğerdeki kanser belirtilerini görmek amacıyla göğüs röntgeni istenir.
Kemik Taraması Nasıl Yapılır?
Meme kanserinin kemiklere yayılıp yayılmadığını kontrol etmek için yapılır. Damardan az miktarda radyoaktif madde enjekte edilir. Bu madde kanserin bulunduğu kemiklere yönelir. Birkaç saatin ardından tarama makinesiyle inceleme sağlanır. Radyoaktif madde zararlı değildir. Testin yapıldığı gün ve ertesi gün bol miktarda sıvı tüketilmelidir.
Prognoz Nedir?
Prognoz bir hastalığın belirlenen sonucu anlamına gelir. Prognoz planı yapılırken doktorlar, kanserin evre ve derecesine hormon reseptörlerine ve HER2 durumunu göz önünde bulundururlar.
Erken teşhis ve tedavi, gelişen teknoloji, daha iyi testler ve taramalar sayesinde meme kanserinde tedaviler daha iyi sonuçlar vermektedir. Erken teşhis edilmiş ve lokal olarak büyüyen meme kanserleri çoğunlukla başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir.
Meme Kanserinin Evrelenmesi Nasıldır?
- Aşama 1: Tümör 2 cm’den küçük ve lenf düğümlerine yayılmamış durumdadır.
- Aşama 2A: Tümör 2 cm’ den küçük ve koltuk altı 1-3 lenf noduna yayılmış; ya da tümör 2-5 cm boyutunda lenf düğümlerinde yayılma yok.
- Aşama 2B: Tümör 2-5 cm ve koltuk altında 1-3 lenf noduna yayılmış veya 5 cm’den büyük tümör ve lenf düğümlerine dağılma yok.
- Aşama 3A: Tümör 5 cm’den küçük fakat koltuk altı ve göğüs kemiği altındaki herhangi bir lenf nodunda 4-9 lenf noduna yayılmış ya da 5 cm’ den büyük tümör ve 1-9 lenf noduna yayılmış durumda.
- Aşama 3B: Herhangi bir boyutta olan tümör yakınındaki kaslara ve cilde yayılmış durumdadır.
- Aşama 3C: Herhangi boyutta tümör fakat koltuk altında en az 10 lenf düğümüne yayılmış; veya göğüs kemiği altındaki en az bir düğüm ya da köprücük kemiğine yakın en az bir düğüm bulunması.
Bu evrelerden 1 ve 2 erken evre olarak adlandırılırken, 3 lokal ve ilerlemiş evre olarak adlandırılır. Evre 4 ise yayılmış metastatik meme kanseri olarak adlandırılır.
Meme Kanseri’nin Derecelendirilmesi Nasıl Yapılır?
Meme kanserinin derecelendirilmesi ile kanser hücrelerinin ne kadar aktif olduğunu ve ne kadar hızlı büyüdüğünü anlayabiliriz.
- 1. Derece (Düşük Seviye): Normal hücrelerden biraz farklı olan kanser hücreleri yavaş büyürler.
- 2. Derece (Orta Seviye): Kanser hücreleri normal hücrelerden farklıdır ve birinci seviye kanser hücrelerine göre daha hızlı büyüme gösterirler.
- 3. Derece (Yüksek Seviye): Kanser hücreleri normal hücrelere göre oldukça farklı görünürler. Hızlı bir şekilde büyürler.
Meme Dokusu Üzerinde Yapılan Testler Nelerdir?
Biyopsi sonucunda meme kanseri saptandıktan sonra, tedaviyi planlamak amacıyla ekstra testler yapılır. Bu testlerin bazıları kitle alındıktan sonra ya da ameliyat yapıldıktan sonra yapılabilir.
Hormon Reseptörü Durumu Nasıldır?
Hormonlar vücutta bilgi aktarımı yapan kimyasallardır. Hem kadınlarda hem de erkeklerde bulunan cinsiyet hormonları olan östrojen (ER) ve progesteron (PR) üretir. Bu hormon seviyeleri menopoz sonrası kadınlarda ve erkelerde düşer.
Hücrelerde bulunan bir protein, hormon reseptörü olarak görev yapar. Meme kanseri tümörleri hormon reseptörlerine sahip hücreler bulundurur. Bu sebeple hormonlar kanser hücrelerinin büyümesine neden olabilir. Bu tür kanserlere hormona duyarlı kanser ya da hormon reseptörü pozitif (ER+ veya PR+) denir. Östrojen hormonunu bloke eden tedavi yöntemi ile olumlu sonuçlar alınmaktadır.
HER2 Durumu Nasıldır?
HER2 (insan epidermal büyüme faktörü reseptörü), hücrelerin yüzeyinde olan bir proteindir. Bu protein hücrelerin kontrolsüzce büyümelerine ve bölünmelerine yol açar. Bu reseptörden fazla miktarda bulunan tümör hücrelerine HER2 pozitif (HER2+) denir. Düşük seviyeli reseptörlere HER2 negatif (HER2-) denir. HER2+ meme kanseri tedavisi genellikle transtuzumab (Herceptin marka ilaç ve kemoterapi) gibi hedefe yönelik tedavi yöntemiyle tedavi edilir.
Üçlü Negatif Meme Kanseri Nedir?
Meme kanserlerinin bazı durumlarında hormon reseptörlerinin hepsi negatif olabilir. (ER-, PR-, HER2-) Bu duruma üçlü negatif kanser denir.
Bu tür kanserler, hormon tedavisine ve hedefe yönelik tedavilere cevap vermez. Üçlü negatif meme kanseri kemoterapiyle olumlu yanıtlar verebilir. Üçlü negatif meme kanseri türü çok nadir görülmektedir.
Genomik Testler Nelerdir?
Bu testte kanser hücrelerinin içinde bulunan belirli genlerin tiplerine bakılır. Bu sayede kanserin tekrarlama ihtimali hesaplanır ve tedavi planı yapılır. Eğer kanserin tekrarlama riski düşük ise kemoterapi yapılmayabilir.
Mevcut olan genomik testler ER+ ve HER2+ olan meme kanseri türleri için yapılmaktadır. Bunlara Oncotype DX meme kanseri testi, EndoPredict ve Prosigna testi dahildir.
Meme Kanseri Teşhisi İle İlgili Önemli Noktalar Nelerdir?
Meme Kanseri teşhisi ile ilgili önemli noktalar aşağıdaki gibidir:
Ana Testler
- Fiziksel İnceleme
- Momografi
- Ultrason
- MRI
- Biyopsi
Diğer Testler
- Kan Testi
- Göğüs Röntgeni
- Kemik Taraması
- CT Tarama
Görsel Kaynak: https://www.verywellhealth.com/hormone-receptor-status-and-diagnosis-430106
Editör: Fatih Nejdet MEMİŞ