Elif Gülgarip
İçindekiler
Tanım
Ksantin, normalde ksantin oksidaz enzimiyle ürik asite (kanda bulunan proteinlerin atığı) dönüştürülen, pürin metabolizmasının bir yan ürünüdür. Ksantin idrarda atılan pürinlerden en az çözüleni olduğundan, idrarda bulunan aşırı ksantin, ürolit (taş) oluşumuna sebebiyet verebilir. Ksantin oksidaz enziminin görevini yerine getirmemesi kanda ve idrarda ksantin birikimine sebep olur (hiperksantinemi ve ksantinüri). Enzim eksiliği sebebiyle doğal oluşabilir ya da ilaçla stimule edilebilir (allopurinol). Ksantinüri doğuştan oluşan ya da sonradan edinilen bir hastalık olabilir.
Kedilerde bu hastalığın türe yatkınlığı henüz tanımlanmadı ama doğal oluşan ksantinüride aileden ya da doğuştan gelen bir ksantin oksidaz düşüklüğü olasıdır. Allopurinol kullanan hastalarda fazla pürin içeren besinlerin tüketimi ksantinüri riskini arttırır.
Semptomlar ve Tipler
Bazı kediler herhangi bir klinik semptom göstermeyebilir ancak çoğu aşağıdaki semptomları gösterecektir:
- Hardal renginde idrar
- Mesane taşları: Sık idrara çıkma, idrar yapmada zorluk, idrarda kan.
- Üretrada taşlar: Sık idrara çıkma, idrar yapmada zorluk, idrarda kan, üretra kapanmış olabilir.
- Böbrek taşları: Asemptomatik, hidronefroz (kapanmış üreter yüzünden idrarla şişmiş böbrek, böbrek hastalıkları.
Nedenler
- İdrardaki ksantin taş oluşumuna sebebiyet verebilir.
- Önleyici tedavi görmemiş kedilerde tekrardan oluşabilir.
- Yüksek pürin içeren bir diyetin yanında aşırı allopurinol kullanımı.
- İdrar kimyası: Asit idrar pH, yüksek konsantrasyonlu idrar, idrarı yarıda bırakma ya da seyrek idrara çıkma.
Tanı
Veterineriniz geçmiş semptomları ve olası başka durumları da dikkate alarak detaylı bir fiziksel muayene gerçekleştirecektir. Kimyasal kan profili, kan sayımı, idrar tahlili ve elektrolit paneli de içeren tam bir kan profili çıkartılacaktır. İdrar tahlili idrarda bulunan ksantin kristallerini belirleyecektir.
Bu kristaller sadece ışık mikroskobuyla ayırt edilemezler. Kesin bir tanı için idrar kızılötesi spektroskopisine gönderilmelidir. Kızılötesi spektroskopisi ksantin ürolitlerini diğer ürolitlerden ayırt edebilir. Ayrıca ksantin, hipoksantin ve diğer pürin metabolitlerini tespit etmek için yüksek basınçlı sıvı kromatografisi yapılabilir.
Ultrason, çift kontrastlı sistografi ve intravenöz ürografi ürolitleri ve neden oluştuklarını tanılamak için kullanılan diğer yöntemlerdir. Ürolitler normal röntgen cihazlarında görünmezler.
Üretra ve mesanedeki ksantin ürolitleri üretrosistoskopi ile saptanabilir. Üretrosistoskopide ucunda kamera bulunan küçük ve esnek bir tüp kullanılır, bu tüp küçük alanlara sokulabilir ki bu durumda üretral kanala sokulur. Analiz için küçük ürolitler transüretral kateter kullanarak sıvılarının çıkarılmasıyla ya da boşaltma ürohidropulsiyon denilen yöntemle çıkarılabilirler. Ürohidropulsiyon metodu hasta anestezi altındayken mesanenin tamamen doldurulması ve taşların üretraya inmesi için sallama denemesinden sonra mesanenin boşaltılmasıdır.
Tedavi
Boşaltım ürohidropulsiyonu üretradan kolayca geçebilen küçük ksantin ürolitlerini toplamada etkilidr ancak idrar yolunda bulunan daha büyük ürolitleri toplamak için ameliyat en iyi yoldur. Peineal üretrostomi ameliyatı erkek kedilerde tekrarlayan üretral tıkanıklığın azalmasını sağlayabilir, ancak bu durumun çoğu etkilenmiş kedilerde tekrardan ortaya çıktığı biliniyor.
Ksantin ürolit oluşumunu engellemek için idrar pH’ı arttırılabilir ve düşük pürin diyeti bol suyla birlikte uygulanarak idrar çıkışı arttırılabilir. Kedinizin genel sağlığına ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak veterineriniz böbrek yetmezliği çeken kediler için hazırlanmış bir diyet programı önerebilir. Tedavideki amaç pürin alımını azaltmak, asitli idrarın oluşumunu azaltmak ve idrar sıklığını arttırmak ki idrarın geçtiği yol taş oluşturan kimyasallardan temizlensin.
Yaşam ve Yönetim
Veterineriniz aylık olarak idrar analizi, kontrast röntgen ve ultrason içeren bir kontrol randevusu oluşturacaktır. Kedinizin tedavisi ne kadar hızlı iyileştiğine bağlı olarak yeniden ayarlanabilir. Ksantin ürolitleri genelde tekrardan oluşurlar.
Kaynak: https://www.petmd.com/cat/conditions/urinary/c_ct_xanthine_stones
Görsel Kaynak: https://zootarim.com/kedilerde-idrar-yolu-enfeksiyonu
Editör: Selin Su GÜNDÜZ