Kalsiyum Kan Testi Nedir?

Tanım

Kalsiyum kan testi, kandaki kalsiyum miktarını ölçen bir testtir. Kandaki kalsiyum seviyesinin normalden çok az veya çok daha fazla olmasına göre ise birçok çeşitli tıbbi sorun ortaya çıkma ihtimali vardır. Bu sorunlardan bazıları ise; kemik hastalığı, tiroid hastalığı, paratiroid bozuklukları ve böbrek hastalığıdır.

Vücuttaki en önemli minerallerden biri de şüphesiz ki kalsiyumdur. Vücuttaki kalsiyumun yüzde birlik kısmı kanda bulunurken geri kalanı ise kemik ve dişlerde depo edilir. Kanda bulunması gereken kalsiyum miktarının yeterli düzeyde olması sinir hücrelerinin, kasların ve kalbin düzgün çalışabilmesi için oldukça önemlidir. Ayrıca, kalsiyumun doğru oranlarda bulunması vücut işlevlerini etkileyen hormonların salınımı ve kan damarlarının vücuttaki kanın hareketini sağlaması konusunda da önemli rol oynar.

Kalsiyum kan testi aynı zamanda ”Toplam Kalsiyum” ve ”İyonize Kalsiyum” olarak da bilinir.

Kalsiyum Kan Testi Ne İçin Kullanılır?

Kalsiyum kan testinin genel amacı kişilerin genel sağlık durumu hakkında bilgi edinebilmektir. Ek olarak, kemikler, böbrekler, sindirim sistemi, tiroid ve paratiroid bezleriyle ilgili tıbbi sorunlarda teşhis koyulabilmesi veya hastalığın gidişatının izlenebilmesi açısından da kalsiyum kan testi kullanılmaktadır.

Kandaki kalsiyumun farklı şekillerini ölçen iki tür kalsiyum kan testi bulunmaktadır:

Toplam Kalsiyum Testi: Kandaki tüm kalsiyum miktarını ölçer. Miktarları neredeyse eşit olan iki tür kan kalsiyumu vardır:

• Kandaki proteinlere bağlanan ”bağlı kalsiyum”.
• İyonize kalsiyum olarak da bilinen, proteinlere bağlanmayan ”serbest kalsiyum”. Bu kan kalsiyum türü vücudun birçok işlevinde aktif görev alır.

Vücut, bağlı ve iyonize kalsiyum miktarını oldukça iyi dengeler ve kontrol eder. Toplam kalsiyum testi ne kadar iyonize kalsiyuma sahip olunduğu hakkında doğru tahminler verir.

Kan kalsiyumu miktarı açısından en sık kullanılan test toplam kalsiyum testidir. Bu test, rutin tarama testleri olarak da bilinen temel metabolik panelin (BMP) ve kapsamlı metabolik panelin (CMP) bir parçasıdır.

İyonize Kalsiyum Testi: Kanda serbest olarak bulunan, herhangi bir proteine bağlı olmayan kalsiyumun miktarını ölçer. İyonize kalsiyum testinin yapılması daha zordur, bu yüzden yalnızca toplam kalsiyum testinin sonuçları normalden uzaksa uygulanır. Vücutta, kandaki bağlı ve iyonize kalsiyumların dengesinin sağlanamamasına sebep olan bir problem bulunduğunda veya ciddi bir ameliyat ya da hastalık geçirildiği takdirde bu test uygulanabilir.

Neden Bir Kalsiyum Kan Testine İhtiyaç Duyulur?

Sağlık uzmanları, rutin kontrollerin bir parçası olarak kalsiyum kan testi içeren temel veya kapsamlı metabolik panel yapılmasını isteyebilir. Ayrıca bu test, teşhis koyulabilmesi için, kandaki kalsiyum miktarını etkileyen koşulların takibinin yapılabilmesi için, veya anormal miktarda kalsiyum seviyesine sahip olunduğundan şüpheleniliyorsa da uygulanabilir.

Yüksek kalsiyum miktarına sahip olunduğunu gösteren işaretler şunlardır:

• Kabızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı
• İştah kaybı
• Sık idrara çıkma
• Susamada artış
• Bilinç karışıklığı

Düşük kalsiyum miktarına sahip olunduğunu gösteren işaretlerden bazıları ise şunlardır:

• Kuru cilt, kabarık saç ve tırnaklarda kolay kırılma (uzun bir dönemi kapsayan düşük kalsiyum seviyeleri)
• Kas krampları, kasılmaları veya sertliği
• Dudaklarda, dilde, parmaklarda ve ayaklarda karıncalanmalar
• Aritmi (kalp atış ritminde bozuklukların sebep olduğu bir sorun)

Düşük veya yüksek kalsiyum seviyelerine sahip birçok kişide herhangi bir belirti görülmez. Bu yüzden, kalsiyum miktarını etkileyebilecek herhangi bir sağlık problemine sahip olunması durumunda sağlık uzmanları kalsiyum testi talep edebilir. Bu sağlık problemlerinden bazıları ise şunlardır:

• Böbrek hastalığı
• Tiroid ve paratiroid hastalığı
• Beslenme bozukluğu
• Kalsiyum emiliminde problemler
• Bazı kanser çeşitleri

Kalsiyum Kan Testi Esnasında Ne Olur?

Öncelikle bir sağlık çalışanı, küçük bir iğne yardımıyla koldaki damardan kan örneği alır. İğne enjekte edildikten sonra küçük miktarda bir kan örneği bir tüp içerisinde toplanır. İğne kola batırıldığı veya çıkarıldığı anda ufak bir acı hissedilebilir. Bu işlem genellikle beş dakikadan daha kısa sürmektedir.

Test İçin Herhangi Bir Hazırlık Yapılması Gerekir mi?

Genellikle, herhangi bir kalsiyum kan testi, temel veya kapsamlı metabolik panel için özel bir hazırlık yapılmasına gerek yoktur. Ancak, test sonuçlarının doğru bir şekilde elde edilebilmesi için D vitamini gibi bazı ilave veya ilaçların alımının durdurulması gerekebilir. Kan örneği için birden fazla test istenirse, test uygulamasının birkaç saat öncesine kadar herhangi bir şey yiyip içilmemesi gerekebilir. Sağlık uzmanı, bu konuda yapılması gereken hazırlıklar var ise bilgilendirme yapar.

Testin Herhangi Bir Riski Bulunur mu?

Bir kan testinin çok az riski bulunmaktadır. İğnenin batırıldığı bölgede ufak bir acı veya morarma görülebilir. Çoğu semptom geçicidir ve hızla yok olur.

Sonuçlar Ne Anlama Gelir?

Toplam kalsiyum testinin sonuçları normalden yüksekse bazı durumların habercisi olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Aşırı aktif paratiroid bezleri (hiperparatiroidizm), paratiroid bezlerinin çok fazla paratiroid hormonu salgılamasından dolayı oluşan bir hastalık
• Kemiklere yayılan kanser de dahil olmak üzere bazı kanser çeşitleri
• Kemik Paget hastalığını da içeren kemik bozuklukları
• Uzun süreler boyunca çok fazla D vitamini almak

Toplam kalsiyum testinin sonuçları normalden düşükse bazı durumların habercisi olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Karaciğer hastalığı veya yetersiz beslenmeden dolayı oluşabilen düşük kan proteini miktarı
• Çok az çalışan paratiroid bezleri (hipoparatiroidizm), paratiroid bezlerinin çok az seviyede paratiroid hormonu salgılamasından dolayı oluşan bir hastalık
• Diyette çok az kalsiyum bulunması
• Çok az miktarda D vitamini ve magnezyum bulunması
• Pankreatit
• Böbrek hastalığı

Eğer toplam kalsiyum testi sonuçları belirli oranlar içerisinde değilse, bu her zaman tedavisi gereken bir hastalığa sahip olunduğunu göstermez. Uygulanan diyet ve alınan bazı ilaçlar kalsiyum seviyelerini etkileyebilir.

Kalsiyum Kan Testi Hakkında Bilinmesi Gereken Başka Bir Şey Var Mıdır?

Kalsiyum kan testleri kemiklerdeki kalsiyum miktarını belirlemez. Kemiklerin sağlığı, kemik yoğunluğu taraması veya dexa taraması olarak bilinen bir röntgen türü ile ölçülür. Dexa taraması, kalsiyum da dahil olmak üzere kemiklerin mineral içeriğini ve diğer yönlerini ölçer.

Kaynak: https://medlineplus.gov/lab-tests/calcium-blood-test/

Görsel Kaynak: https://ru.123rf.com/photo_99157341_blood-sample-for-calcium-test.html

Editör: Selin Su GÜNDÜZ