Fabry Hastalığı

İçindekiler

Tanım

Fabry hastalığı, globotriaosylceramide olarak adlandırılan bir yağ türünün, vücut hücrelerinde birikmesine neden olan kalıtsal bir hastalıktır. Çocukluk döneminde başlayan bu birikim, vücudun başka kısımlarında semptom ve belirtilere neden olur. Fabry hastalığının özgün özellikleri arasında özellikle el ve ayaklarda oluşan ağrı atakları, cilt üzerinde anjiyokeratomlar adı verilen koyu kırmızı küçük daire kümecikleri oluşması, terleme de azalma, gözün ön kısmında bulanıklık veya çizgiler (kornea opaklığı veya kornea verticillata), mide-bağırsak sisteminde problemler, kulakta çınlama ve işitme kaybı vardır. Ayrıca hayatı tehlikeye sokan komplikasyonlarda içerir. İlerleyici böbrek hasarı, kalp krizi ve felç gibi. Bazı etkilenen bireyler bu hastalığın sadece kalp ve böbrekleri etkileyen ve geç ortaya çıkan daha az şiddetli formuna sahiptirler.

Sıklık

Bu hastalık 60,000 ila 40,000 erkek arasında 1 kişide görüldüğü tahmin edilmektedir. Bu hastalık ayrıca kadınlarda da görülür ancak sıklığı bilinmemektedir. Geç ortaya çıkan, hafif şiddetli tipi muhtemelen klasik ve şiddetli tipinden daha sık görülmektedir.

Nedenler

Fabry hastalığı GLA geninde gerçekleşen, mutasyonlardan kaynaklanır. Bu gen, alfa-galaktosidaz A enziminin üretilmesi için talimatlar verir. Bu enzim, lizozomda hücrelerde geri dönüşüm merkezi olarak görev alan aktiftir. Alfa-galaktosidaz A normalde globotriaosylceramide olarak adlandırılan yağlı maddeyi yıkar. GLA genindeki mutasyonla,r enzimin fonksiyonunu değiştirerek enzimin bu maddeyi etkili bir şekilde parçalamasını engeller. Sonuç olarak, globotriaosylceramide vücuttaki hücrelerde, özellikle deride ki kan damarlarını kaplayan hücrelerde böbreklerde kalp ve sinir sistemindeki hücrelerde birikir. Bu maddenin ilerleyici birikimi, hücrelere zarar verir ve fabry hastalığının değişik semptom ve işaretlerine neden olur.

Alfa-galaktosidaz A aktivitesinin yokluğuna sebep olan GLA gen mutasyonu fabry hastalığının klasik ve şiddetli formuna sebep olur. Enzim aktivitesini azaltan fakat ortadan kaldırmayan tipik olarak sadece kalp ve böbrekleri etkileyen hafif şiddetli, geç başlangıçlı formlarına sebep olur.

Kalıtım Modeli

Bu durum X’e bağlı modelde aktarılır. Eğer hastalığa neden olan gen her hücrede bulanan bir cinsiyet kromozomu olan X’de konumlanıyorsa bu durum X’ e bağlı olarak düşünülmektedir. Erkeklerde (sadece bir X kromozomu olanlar) her hücrede bir mutasyona uğramış GLA geninin bulunması hastalığa sebep olmak için yeterlidir. Kadınlarda X kromozomunun iki kopyasının bulunması sebebiyle çoğu zaman her hücredeki bir mutasyonlu gen kadınlarda erkeklere oranla daha az şiddetli semptomlara neden olur ya da nadiren de olsa hiç semptom gözükmeyebilir.

Diğer X’e bağlı hastalıklara göre, Fabry hastalığı mutasyonlu GLA geninin bir kopyasını içeren çoğu kadında önemli tıbbi problemlere sebep olur. Bu kadınlar, hastalığın birçok klasik özelliğini sinir sistemi anormallikleri, böbrek sorunları, kronik ağrı ve yorgunluk dahil gösterebilir. Ayrıca yüksek tansiyon, kalp hastalığı, felç ve böbrek yetmezliği geliştirme riskleri de yüksektir. Fabry hastalığının belirti ve semptomları genellikle yaşamın ileriki dönemlerinde başlar ve kadınlarda, hastalığa sahip olan erkek akrabalarına göre daha hafiftir.

GLA geninin mutasyonlu kopyasını taşıyan kadınların küçük bir yüzdesi asla fabry hastalığının semptom ve belirtilerini göstermez.