Afet Kurbanlarını Kimliklendirme Yöntemleri

Tanım

Beklenmedik şekilde birden fazla kişinin hayatını kaybettiği olaylarda örneğin; trafik kazası, sel, deprem gibi mevcut kaynaklar ve personel eksik durumda olabilir. Her türlü doğal ve/veya insan kaynaklı felaketlere Afet denir.

Bu gibi olaylarda en zor olan Kimliklendirme Aşamasıdır. Çünkü yasal, dini, etik ve manevi unsurlar dikkate alınmalıdır. Dini açıdan, yakınların vefat eden kişiyi kendi örf ve adetlerine göre belli ritüellerle gömebilmek, kalanların manevi dünyası için önem taşımaktadır. Hukuki boyutunda ise felaketin oluşumu hakkında, bu çalışmalar fikir verebilir. Aynı zamanda hukuki yönden miras, vasiyetin yerine getirilmesi veya sigorta tarafından ödeme yapılması gibi unsurlar önem taşır.

DVI (Disaster Victim Identification) Rehberi, Interpol tarafından hazırlanmış olup oluş şekline göre Açık ve Kapalı Afetler olarak ikiye ayrılmıştır. Açık Afetlerde olay yerinde bulunan ceset sayısı ve kimlik bilgileri bilinmez. Kapalı Afetlerde ise sayı ve kimlik bilgileri ekiplerce bilinmektedir. Daha önce olan felaketlerden edilen tecrübelerle, belli standartlar belirlenmiştir. Örneğin; Viyana’da Ring Theather’de olan yangında 449 kurbandan 284’ü otopsi, parmak izi ve odontolojik yöntemlerle belirlenmiştir.

İnsan sayısındaki artış, ekstra yöntemler gerektirmektedir. Felaket kurbanlarının kimliklendirmesi tüm Adli Bilim konularını ve uzmanlarının bilgilerine gereksinim duyduğu için Adli Bilimler başlığı altında incelenmektedir. Meydana gelen olaylarda, kendi ülke vatandaşlarını içerebildiği gibi başka ülke vatandaşları da kurbanları oluşturabilir. Böyle durumda, o ülkelerden yardım istenebilir.

Felaket kurbanlarının kimliklendirmesinde rol oynayan ekipler üç ana sınıfa ayrılır: İletişim, Arama Kurtarma ve Kimlik Tespit Bölümleri. Arama Kurtarma Ekipleri, Adli Tıp Uzmanları, Adli Patolog, Adli Diş Hekimi, Antropolog, DNA Uzmanları, Sivil Savunma Uzmanları, İtfaiye Teşkilatı, Olay Yeri Uzmanları ve Parmak İzi Uzmanları bu çalışmada rol oynar. Bir çok ülkede ekipler hangi durumda görev alacakları bellidir; örn. Almanya’da Almanya içinde veya yurt dışında 20’den fazla vatandaşı vefat etmişse.

Felaket yerinin yakınına İletişim Birimi kurulmalıdır. Bu birimde olması gerekenler, teknolojik açıdan en yeni aletler, telefon ve bilgisayar gibi iletişim araçlarıdır. Bu birim, bu araçları sağlayabilecek hastane gibi yerlerde kurulması gerekmektedir. Birim alanı geniş olan spor salonu gibi yerlerde de kurulabilir. Bu birimde, yakınlarla iletişime geçildiği gibi diğer birimlerle de iletişime geçilebilir. Kalanlar için psikolojik destek hattı da gerekmektedir. Aynı şekilde, medya ile iletişim bu alanlarda sağlanmaktadır.

Felaket yerinde, kimlik tespitinde görev alanlar için çalışma felaketin hemen sonrasında Arama Kurtarma Çalışması ile başlar. Olay Yeri Koordinatörü altında, takım liderleri 7 bölüme ayrılır:

Güvenlik (giriş-çıkış güvenliği ve şerit çekme),
Arama (kurtarılanlar, cesetler, haritalandırma, planlar, deliller),
Malzeme,
İlk yardım (kurtulanlar, personel),
Taşıma (yaralı olmayanlar, yaralılar, cesetler, harita, planlama, deliller),
Tahliye (dinlenme merkezi, kayıtlar),
Fotoğraflama (olay yeri, cesetler, deliller).

Kimlik Tespit Birimi ise 4 bölümde çalışır:

Ceset Tespit Birimi: Olay yeri ayrıntılı olarak belgelendirilir. Fotoğraf ve video ile tüm ceset ve parçaları sistemli şekilde toplanır. Alanda bulunan tüm eşyalar, sistemli şekilde toplanır ve muhafaza edilip raporlanır. Kimlik Tanıma Birimi’ne teslim edilir.
Morg Birimi (Postmortem),
Ölüm Öncesi Birimi (Antemortem),
Kimlik Tanımlama Birimi.

Morg Birimi’ne, ceset tespit edildikten sonra ceset ve cesetlerde bulunan kimlik tespitine yarayabilecek her türlü bulgu teslim edilir. Cesetler felaket bölgesinden geçici ya da kalıcı morg istasyonuna getirilir ve parçalar üzerinde incelemeler yapılır.

İki tür bulgu vardır: Cesedin harici ve dahili incelenmesi ile elde edilen birince dereceden bulgular ve ceset üzerinde bulunan takı, giysi gibi ikinci dereceden bulgular.

Kimliklendirme Metotları: Parmak izi, DNA, diş kayıtları
Kimliklendirme Metotları: Görsel, kişisel bilgiler ve tıbbi bulgular, kişisel eşyalar

Deprem gibi binlerce kişinin vefat ettiği durumlarda Otopsi gereği duyulmaz, fakat terör saldırısı veya sanayi kazaları gibi şüpheli durumlarda Otopsi yapılmaktadır. Bulgular, ilgili formlara işaretlenir ve kolluk kuvvetlerine iletilir.

Ölüm Öncesi Bilgi Toplama Birimi, hayatını kaybeden kişinin ölmeden önce ona ait her türlü bulgu ve belgeyi kapsar. Aileler ile irtibata geçilir ve ilgili şahsın boyu, kilosu, göz rengi ve dövmesi gibi konularda bilgi alınır ve formlara işlenir. Daha sonrası için mutlaka telefon numarası ve adres bilgileri alınmalıdır.

Kimlik Tanımlama Birimi’nde post- ve antemortem bilgiler toplanır. Bu bilgiler, temel esası karşılaştırma olan veritabanlarına giriş yapılır. Veriler, bilgisayar ortamına hızlı arşivleme için en yeni teknikler ile taşınır.

Görsel Kaynak: https://www.haberturk.com/gundem/haber/966256-taninmayacak-hale-gelen-cesetlere-onlar-kimlik-veriyor

Editör: Elif Berfin KORGAN