Seray Sakin Giriş
DNA profilleri özellikle yaralama, saldırı, cinsel saldırı, cinayet, intihar, darp gibi suçların aydınlatılmasında kullanıldığı gibi akrabalık ilişkileri ve babalık tayinlerinde de kullanılan güvenilir bir yöntemdir. Bu suçlar ile ilgili araştırmaların başlangıç noktası ise olay yeridir.
Olay yeri inceleme ekibin tarafından kriminal laboratuvarlara incelenmesi için gönderilen birçok fiziksel materyal vardır. Ancak DNA analizi için kullanılacak örnekler biyolojik deliller ile sınırlıdır. DNA analizi; kan ve kan lekeleri, idrar, tükürük lekeleri, kemik, doku, organ, hücreler, kılıf hücreli saç kılları gibi çekirdek hücreli olan biyolojik örnekler kullanılarak yapılabilirken; gözyaşı veya ter gibi çekirdek hücresi olmayan diğer vücut sıvıları kullanılarak yapılamamaktadır. Bunun en temel sebebi DNA molekülünün izole edilebilirliği ile ilişkilidir.
Örneğin; olay yerinden alınan bir şapkanın iç kısmında bulunan saç kılı, gözlüğün burun ve kulağa temas eden kısımlarında bulunan deri hücreleri, sigara izmaritinin filtre kısmında bulunan tükürük gibi çeşitli biyolojik materyaller kullanılarak DNA molekülü izole edilebilmektedir.
DNA Analizi
DNA analizi için öncelikle olay yerinden biyolojik örnekler alınır. Daha sonra alınan örneklerden DNA izole edilerek DNA molekülü üzerindeki belirli bazı bölgeler polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile binlerce kez çoğaltıldıktan sonra görünür hale getirilir.
DNA dizi analizi, DNA’daki nükleotid baz dizilerinin sıralarını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Adli moleküler genetik laboratuvarlarında DNA nükleotid baz sıralarının belirlenmesiyle adli genetik alanında kimliklendirme yapılabilmektedir. Bu kimliklendirme yöntemi de tek yumurta ikizleri dışındaki bütün bireylerin DNA’larının eşsiz olması temeline dayanmaktadır.
DNA Parmak İzi Analizi
DNA’nın %99,5’lik kısmı bütün insanlarda aynıdır. Tek bir genetik lokusun çok sayıda farklı allele sahip olabilmesine genetik polimorfizm denir ve kişisel farklılıkların tespitinde kullanılan polimorfizmi taşıyan kısım ise DNA’nın sadece %0,5’lik bölümüdür. DNA’nın belirli bölgelerindeki polimorfizmlere dayanarak DNA dizisindeki bireye özgü farklılıkların analiz sonucu bir DNA örneğinin kime ait olduğunu bulmaya yarayan yönteme “DNA Parmak izi Analizi” denir.
DNA parmak izi elde etmek için öncelikle DNA, uygun restriksiyon enzimi ile kesilir ve PCR yöntemiyle tekrar eden anlamsız baz çiftleri çoğaltılır. Daha sonra elde edilen DNA’lar özel bir jel ortamına yüklenir. Jel elektroforezi yöntemiyle farklı uzunluktaki DNA parçaları birbirinden ayrılır ve DNA parçaları büyüklüklerine göre jel üzerinde belirli aralıklarla kişiye özgü bantlar oluşturur.
DNA parmak izi analizinin yapılması ile DNA profilleri oluşturulur. Aynı yöntemler kullanılarak olay yerinden alınan biyolojik materyaller ile olayla ilgili şüphelilere ait profiller karşılaştırılıp incelenerek sonuç rapor haline getirilir.
Kaynaklar:
- https://www.atud.org.tr/wp-content/uploads/2017/01/13_adli_bilimler_kongresi_bildiri_kitabi.pdf
- http://europepmc.org/article/MED/30101986#elps6707-sec-0130
- http://europepmc.org/article/MED/32863743#id387404
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/572981
- http://europepmc.org/article/MED/33385135#free-full-text
Görsel Kaynak: https://www.youradvocates.com/blog/page/13/
Editör: Züleyha DEMİRCİ
