Gülru Özakman
Giriş
Eski yıllarda, cinayet ve benzeri olayları çözen meslek dalının adı Adli Tıptı.
Şunu unutmamalı ki bir vakayı çözmek için birçok bilim dalından yararlanılır. Bunları iki başlık altında toplayabiliriz: Kriminoloji ve Kriminalistik. Bu iki bilim alanının ayırımında da pek çoğumuz hataya düşüyoruz.
Kriminoloji, Adli Psikoloji ve Hukuk benzeri bilimleri adlandırdığımız alandır. Kriminalistik ise Adli Fizik, Adli Kimya, Adli Biyoloji, Adli Antropoloji vb. Pozitif Bilimlerin alanıdır. Kısacası Adli Bilimler, pek çok mesleği içeren multidisipliner bir alandır.
Bunu bir iş akışı özetiyle anlayalım isterseniz. Bir yerde bir ceset bulundu ve bir vatandaş tarafından ihbar edildi. Karakoldan önce 2 kişilik bir ekip gelip durumu bildirir ve olay yerini güvenlik altına alır; yani vatandaşların giriş veya çıkışı engellenir ve ihbarının varsa görgü tanıklarının ifadesi tutanakla tutulur. Savcıya haber verilir ve 1 adli tıp uzmanı ile olay yerine gelinir. Savcının kararına göre Olay Yeri İnceleme Ekibi olaya dahil olur. Olay Yeri İnceleme Personeli, Polis ya da Jandarmadan seçilir.
Fakat görüşüme göre bir Adli Biyolog da bu ekibe katılmalıdır. “Olay Yeri Girilmez” bandı büyük bir alanı kapsanacak şekilde çekilir. Bunun nedeni ise çok sık görülen bir durumdur yani bulgu atlamamak. Çünkü alanda boğuşma olmuş olabilir ve ayak izleri, sigara izmariti, suç aleti bile ileriye atılmış olabilir. Ceset üstünde ve etrafında bulgu aranır. Peki neden delil değil de bulgu?
Delil hukuki bir anlam taşıyan bulguya denir. Her delil, bulgudur ama her bulgu delil değildir. Cesede giden yol, olay yeri ve bulgular videoya alınır. Her bulgu numaralandırılarak fotoğrafı çekilir. Çünkü o an gözden kaçan ama fotoğrafta görünen önemli deliller olabilir. Adli Bilimlerin bir vakayı çözmek için kullanılan en önemli alan olay yeridir incelemedir. Temiz çalışılmazsa vaka çözülemeyebilir. Bu bulgular, Kriminal Laboratuvarı’na gönderilir.
Özellikle beklemiş cesetlerde görülmek üzere ceset üstünde ve belli kısımlarda böcek larvaları vardır. Aslında ilk andan itibaren sinekler cesedin kokusunu alır ve cesede gider. Bu böcek inceleme dalına Adli Entomoloji denir. Faydası, ölüm zamanının ve esas ölüm yeri bildiğimiz olay yerini anlamaya yardımcı olur. Biyolojik bulgular, Kriminal Laboratuvarı’na gönderilir ve Adli Biyoloji gibi çalışma alanına göre ayrı departmanlara gönderilir.
Otopside ise torba açılmadan ve daha sonra vücutta, dış muayene yapılır. Tırnak altlarına kadar örnek alınır bunun sebebi, boğuşmadan kalan şüpheliye ait dokular bulmaktır. Daha da genişletecek olursak vücutta izler, ateşli silahın giriş çıkış yönü, ezici, delici, ezici delici, ezici kesici yara izleri var mı vb. gibi sorular cevaplandırılmaya çalışılır.
Daha sonradan vücut açılır. Organlar, tek tek tartılır iç kanama var mı, beyinde travma var mı ona bakılır. Organlardan kesit şeklinde numune alınır ve Adli Patoloji’ye gönderilir. İçerde mermi varsa silah eşleşmesi için, tabi elimizde veya veri bankasında ona ait girdi varsa, Balistik’e gönderilir. Balistikte, elimizde ateşli silah varsa su tankına ateş edilerek o silahın iç-set yönü belirlenir ve karşılaştırılır. Her merminin yiv-set çizgileri parmak izi gibi farklıdır.
Vücudun bazı yerlerinden sıvı alınıp Adli Toksikoloji’ye gönderilir. Herhangi bir zehirlenme ya da yemek midede ne kadar hazmedilmiş ona bakılır. DNA çalışması pahalıdır, çoğu kez bu sebepten cesedin diş röntgen kayıtları varsa Adli Odontoloji devreye girer. Bunlar, kimlik tespiti için yapılır.
Balistik gibi Fizik dalına sahip bilgi gerektiren bir başka örnek de “Kan Model Analizi”dir. Fizik ve integral bilgisi ister. Kanın sıçrama ve damlama yönü bize cinayetin işlenişi hakkında bilgi verir.
Adli Tıp Kurumu, otopsi sonrası defin izni verebilir ve cenaze yakınlara teslim edilir. Buna rağmen diğer departmanlardan rapor gelmeden nihai sonuca ulaşılmaz, işte tam da bu yüzden tam raporun çıkması 6 aya kadar sürebilir.
Adli Antropoloji’de sadece kemikleşmiş kafatası varsa bundan robot resmi çıkartılır. Alet kemiğe kadar işlemişse bu da ölçülerek rapor edilir.
Savcı, olayın cinayet olduğuna karar getirirse bir iddianame ile mahkemeye başvurur. Burada bir Sosyal Bilim olan Hukuk devreye girer. Tabi ki ilerleyen süreçte yeni gelen bilgiler, rapora ve iddianameye eklenir.
Değinmek istediğim bir Sosyal Bilim daha var, Adli Psikoloji. Adli Genetik’te nasıl DNA Profillemesi yapılıyorsa burada da şüpheli şahsın ve hatta kurbanın davranış profillerini çıkarmak için çalışılır. Bu şüphelinin hemen yakalanması olmasa da bir sonraki cinayetin işlenmesine engel olabilir.
Kısaca özetlersek, pek çok bilim dalı Adli Bilimler’de kullanmaktadır. Bu zincirden teki zarar görürse vaka çözme zamanı uzar ve hatta sonuçsuz kalabilir.
Değerli hocam Prof. Dr. Sevil Atasoy’un anlattıklarından alıntıdır.
Görsel Kaynak: https://www.courses.ie/forensic-science-courses-3/
Editör: Elif Berfin KORGAN