Reyhan Özge Bilgiç
İçindekiler
Tanım
Yumurtalık kanserinin tedavisi,
- kişinin sahip olduğu yumurtalık kanserinin türüne,
- evresine,
- kişinin genel sağlık durumuna,
- çocuk sahibi olmak isteyip istememesine ve
- doktoruna bağlı olarak değişebilir.
Yumurtalık Kanserinin Türüne Göre Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Evre I: bu evredeki yumurtalık kanserleri genellikle ameliyat ile tedavi edilir. Eğer kanserin tekrar etme riski yüksekse, bazı hastalarda ameliyat sonrası kemoterapi uygulanabilir.
- Evre I, II, III, IV: genellikle hem cerrahi hem de kemoterapi uygulamaları ile tedavi edilir. BRCA geninde bir mutasyona sahip hastalara yeni hedefe yönelik tedavi ilaçlar verilebilir. Bazı durumlarda radyasyon tedavisi kullanılabilir.
- Üreme hücresi kökenli yumurtalık kanseri: Üreme hücresi kaynaklı tümörlerin tedavisi genellikle cerrahi ve/veya kemoterapi ile yapılır.
- Stromal hücresi kaynaklı yumurtalık kanseri: Stromal kaynaklı yumurtalık kanserleri genellikle ameliyat ile tedavi edilir. Ameliyat sonrası bezen kemoterapi veya hedefe yönelik tedavi uygulanabilir.
- Sınırda tümör: Bu tür genellikle yalnızca ameliyat ile tedavi edilir.
Ameliyat Nedir?
Jinekolojik onkolog, hasta için en uygun ameliyatı, riskleri ve olabilecek komplikasyonları önceden hasta ile konuşur. Bu tedavi yöntemi hastanın bir daha çocuk sahibi olmamasına sebep olabilir. Doktor tedavi öncesi hasta ile bu konuları konuşur. Eğer hasta çocuk sahibi olmayı düşünüyorsa alternatif tedaviler önerilebilir veya bir doğurganlık uzmanı ile görüşülebilir.
Yumurtalık kanseri cerrahi olarak evrelendirilebilir. Evreleme, doktorun ameliyat öncesinden tümörün pelvik boşluk içinde ne kadar yayıldığını belirlemesine yardımcı olur.
Ameliyatın Yapılışı Nasıldır?
Ameliyat sırasında hastaya genel anestezi verilir. Daha sonra ya laparoskopi (karın bölgesinden küçük bir kesik ile) ya da laparotomi (göbek deliğinden bikini hattına kadar uzanan dikey bir kesim) ile kesik açılır. Hastaya uygulanacak ameliyatın türü, doktorun kanserin olduğuna ne kadar emin olduğuna ve kanserin ne kadar yayıldığını düşündüğüne göre değişecektir. Karın bölgesindeki şüpheli bir kitlenin kanserli olup olmadığına emin olmak için laparoskopi kullanılır. Aynı zamanda ileri evre yumurtalık kanserine sahip hastaların çoğuna laparotomi uygulanır.
Jinekolojik onkolog, yumurtalık kanseri belirtilerine sahip olan hastaların öncelikler pelvis ve karnının içini muayene eder, gerekirse doku ve sıvı örnekleri alabilir. Ameliyat sırasında alınan numuneler patolog adı verilen uzmanlara gönderilir. Patologlar numuneleri kısa sürede kanser özellikleri bakımından inceler. Bu işleme donmuş kesit veya biyopsi adı verilir.
Patoloğun verdiği bilgiye göre, numunede kanser özellikleri varsa jinekolojik onkolog ameliyata devam ederek tümörlü dokuyu tamamen çıkartmaya çalışır. Buna cerrahi debulking denir.
Ameliyat Türleri Nelerdir?
Hastanın sahip olduğu kanserin ne kadar yayıldığına bağlı olarak, aşağıdaki prosedürlerden bir yada birden fazlası hastaya uygulanabilir.
- Total Histerektomi ve Bilateral Salpingo-Ooferektomi: Yumurtalık kanserine sahip bir kadın genellikle hem fallop tüpleri hem de yumurtalıkları ile rahmi ve serviksi alınmak suretiyle tedavi olur.
- Tek Taraflı Salpingo-Ooferektomi: Erken teşhis edilen yumurtalık kanserlerinde eğer kanser tek yumurtalıktaysa sadece tek bir yumurtalık alınarak tedavi edilebilir. Bu tedavi sonrası çocuk sahibi olmak mümkündür.
Ameliyat Sonrası Nasıldır?
Ameliyattan sonra hasta uyanma odasına alınır ve tam olarak uyanana kadar burada bekler. Daha sonra odasına alınır.
- Tüpler ve Damlalar: Ameliyat sonrası hastaya bazı tüpler takılır.
- Ağrı: Hastalar genellikle ameliyat sonrası ağrı hissederler ama bu ağrı kontrol edilebilir.
- Enjeksiyon: Ameliyat sonrası kan pıhtılaşmasını azaltmak amacıyla kan sulandırıcı uygulanır. Bu enjeksiyonlar ameliyat sonrası ve kemoterapi süresince devam edebilir. Enjeksiyonu hasta kendi kendine uygulayabilir.
- Yara Bakımı: Ameliyat sonrası iki hafta süresince vajinal kanama yaşanabilir. Yaranın enfekte olmaması için doktor hastayı yara bakımı hakkında bilgilendirir.
- Stoma Bakımı: Eğer bağırsağınızın bir kısmı alınmışsa ve stomanız varsa, bir stoma tedavisi hemşiresi bunun nasıl yönetileceğini açıklayacaktır.
- Hastanede Yatış Süresi: Bir ameliyat için hastanın yaklaşık olarak 4-7 gün hastanede kalması gerekir. Daha küçük bir işlem için bu süre azalacaktır.
İleri Tedavi Nedir?
Ameliyattan sonraki süreçte doktor test sonuçlarını değerlendirerek ileri tedaviye karar verir. Ameliyat sonrası tedavi hastalığın evresine, yumurtalık kanserinin tipine ve kalan kanser hücresi miktarına göre değişecektir. Kanser ilerlemişse nüksetme olasılığı yüksektir. Bu yüzden ameliyat sonrası kemoterapi veya hedefe yönelik tedaviler uygulanabilir. Radyasyon tedavisi genellikle önerilmez.
Kemoterapi Nedir?
Kemoterapi, kanserin anti-kanser ilaçlar ile tedavi edilmesi anlamına gelir. Kemoterapinin amacı, sağlıklı hücrelere en az zarar vererek kanserli hücreleri yok etmektir. Kemoterapi farklı zamanlarda yapılabilir.
Ameliyattan Öncesi Nasıldır?
Evre III veya evre IV yumurtalık kanserine sahip olan bazı hastalarda ameliyattan önce kanserli hücreleri küçültmek ve daha kolay çıkartmak için kemoterapi uygulanır. Bu tedavide üç döngü kemoterapi ardından ameliyat ve ardından üç döngü daha kemoterapi içerir.
Ameliyattan Sonra Nasıldır?
Ameliyat sonrası vücutta hala kanser hücresi kalmış olabileceğinden ameliyat sonrası kemoterapi (adjuvan kemoterapi) uygulanır. Tedavi sıklıkla ameliyattan 2-4 hafta sonra başlar. Kemoterapi dozu kanserin evresine ve hastanın genel sağlığına göre değişebilir. Yumurtalık kanseri için, genellikle 4-5 aya yayılan tekrarlayan döngülerde birkaç ilaç kombinasyonu verilir.
Ana Tedavi Nedir?
Hasta büyük bir ameliyatı kaldıramayacak durumdaysa veya tümörlü dokuyu cerrahi ile çıkarmak mümkün değilse kemoterapi ana tedavi olarak kullanılabilir.
Kemoterapi Sırasında Yapılan Kan Testleri Nelerdir?
Kemoterapi verilmeden önce hastanın sağlıklı hücrelerin kemoterapiye hazır olduğundan emin olmak için kan testleri uygulanır. Kan sayımında uygun sonuçlar çıkmazsa doktor tedaviyi erteleyebilir. Ayrıca kemoterapinin işe yarayıp yaramadığını görebilmek için bazı hastalarda kandaki CA125 gibi tümör belirteçlerine bakılabilir.
Avusturalya’da melonom ve akciğer kanseri için immünoterapi ilaçları kullanılmaktadır. fakat immünoterapinin yumurtalık kanserini tedavi edebileceği hakkında henüz kesin bir bilgi yoktur.
Hedefe Yönelik Tedavi Nedir?
Nükseden yumurtalık kanseri veya ilerlemiş yumurtalık kanserini tedavi etmek için hedefe yönelik tedavi kullanılmaktadır. Hastaya hedefe yönelik tedavi uygulanırken şu kriterlere bakılır:
- Hastanın yumurtalık kanserinin türü
- Yapılan diğer tedavilerin başarısı
- Hastanın genetik olarak hedefe yönelik tedaviye yanıt verebilecek bir hataya sahip olup olmadığı
Hedefe Yönelik Tedavi İlaçları Nelerdir?
Olaparib
BRCA1 veya BRCA2 gen kusuruna sahip kanser hücrelerini hedefleyen bir protein olan poli (ADP-riboz) polimerazı (PARP) bloke eder.
Yüksek dereceli epitelyal yumurtalık kanserinin tedavisinde kemoterapiden sonra kullanılabilir. Bakım tedavisi olarak bilinir. Bazı durumlarda ilk kemoterapiden sonra kanser nüksetmişse olaparib kullanılabilir. Günde iki kez tablet olarak kullanılır.
En sık görülen yan etkiler mide bulantısı, ishal, yorgunluk ve düşük kan hücresi sayısıdır. Daha ciddi yan etkileri arasında kemik iliği ve akciğer problemleri bulunmaktadır.
B Evacizumab
Bu ilaç bazı durumlarda ilerlemiş epitelyal tümörlerin tedavisinde kullanılır. Üç haftada bir damar yoluyla (intravenöz infüzyon) kemoterapiyle birlikte verilir. Yumurtalık kanseri yeni teşhis edilmişse 12 ay süre ile kullanılır. Eğer nüksetmiş kanser için kullanılıyorsa işe yaradığı süre boyunca kullanılır.
Bevacizumab maddesinin en yaygın görülen yan etkileri arasında deri döküntüsü, kanama, yüksek tansiyon ve böbrek problemleri vardır. Nadir görülen yan etkileri arasında bağırsakta veya mide duvarında küçük yırtıklar (perforasyonlar) vardır.
Radyasyon Tedavisi Nedir?
Bazı durumlarda pelvise veya vücudun diğer bölgelerine yayılmış olan yumurtalık kanserinin tedavisinde kullanılabilir. İlerlemiş olan yumurtalık kanserlerinde belirtilerin azaltılması için kemoterapi ile veya ameliyattan sonra kendi başına palyatif bir tedavi olarak kullanılabilir.
Radyasyon tedavisinin kaç seans uygulanacağı hastanın sahip olduğu kanserin türüne, kanserin boyutuna ve bulunduğu yere bağlı olarak değişir. Sadece birkaç tedavi olarak veya birkaç hafta boyunca günlük olarak uygulanabilir.
Radyasyon tedavisinin yan etkileri farklılık gösterebilir. Bunların çoğu geçicidir ve tedaviden bir süre sonra kaybolur. Yumurtalık kanserinde radyasyon tedavisi genellikle bağırsak ve mesane bölgesine yayılmış hastalarda kullanılır. Bu tedavi aynı zamanda kısırlığa sebep olabilmektedir.
Hafifletici Tedavi Nedir?
Palyatif tedavi hastalığı tedavi etmeye çalışmadan sadece semptomların giderilmesini amaçlar. Böylece hastaların yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olur.
Genellikle palyatif tedavinin durumu kritik olan hastalar için olduğu düşünülür fakat aktif kanser tedavisi gören herhangi bir hastaya da uygulanabilir.
Palyatif tedavi hem kanserin yayılmasını engeller hem de ağrıyı hafifletir. Sağlık personelleri hastanın fiziksel, duygusal, kültürel, sosyal ve ruhsal ihtiyaçlarınızı karşılamayı amaçlar.
Görsel Kaynak: https://www.medthority.com/globalassets/learning-zones-and-sponsored-congress/gsk—ovarian-cancer/ovarian-cancer.jpg
Editör: Doğa DEMİRBAŞ