Sotos Sendromu

İçindekiler

Tanım

Sotos sendromu, belirgin bir yüz çehresi, çocuklukta aşırı büyüme ve öğrenme güçlüğü veya zihinsel ve hareket yeteneklerinin gecikmeli gelişimi olarak bilinen bir hastalıktır. Karakteristik yüz özellikleri arasında uzun, dar bir yüz; yüksek bir alın, al al olmuş yanaklar ve küçük, sivri bir çene vardır. Buna ek olarak, gözlerin dış köşeleri aşağıya doğru meyillidir (aşağı eğimli palpebral fissürler). Bu yüz görünümü, en fazla erken çocukluk döneminde karşımıza çıkar. Bu sendromdan mustarip bebekler ve çocuklar hızla büyüme eğilimindedir; kardeşlerinden ve akranlarından önemli ölçüde daha uzundurlar ve alışılmadık derecede büyük kafaları vardır. Bununla birlikte, yetişkin hastaların boyu genellikle normal bir şekilde seyreder.

Sotos sendromlu kişiler genellikle zihinsel olarak özel gereksinimlidir ve çoğu hasta davranış sorunlarından da mustariptir. Sık görülen davranış sorunları arasında otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), fobiler, obsesyonlar ve kompulsiyonlar, öfke nöbetleri ve dürtüsel davranışlar yer alır. Aynı zamanda, konuşma ve dil ile ilgili sorunlar da bu hastalığın sonuçları arasında yaygındır. Sotos sendromlu bireylerde genellikle kekemelik, monoton bir ses ve ses üretimi ile ilgili sorunlar vardır. Ek olarak, zayıf kas tonusu (hipotoni), erken gelişimin diğer yönlerini, özellikle oturma ve emekleme gibi motor becerileri geciktirebilir. Sotos sendromunun diğer belirtileri; omurganın anormal yana eğriliğini (skolyoz), nöbetleri, kalp veya böbrek kusurlarını, işitme kaybını ve görme sorunlarını barındırabilir. Bu hastalıktan mustarip olan bazı bebeklerde ciltte ve göz beyazlarında sararma (sarılık) ve yetersiz beslenme baş gösterir.

Sotos sendromlu kişilerin küçük bir yüzdesi, çoğunlukla çocuklukta kanser geçirmiştir ancak bu durumla en sık görülen tek bir kanser türü yoktur. Sotos sendromunun belirli kanser türlerinin riskini artırıp artırmadığı hala belirsizliğini koruyor. Bu bozukluğa sahip kişilerde artmış kanser riski varsa, bu genel popülasyondan sadece biraz daha fazladır.

Sıklık

Sotos sendromunun 10.000 ila 14.000 yeni doğandan 1’inde meydana geldiği rapor edilmiştir. Sotos sendromunun birçok özelliği başka koşullara atfedilebildiğinden, bu bozukluğun birçok vakası muhtemelen doğru şekilde teşhis edilmez, bu nedenle gerçek vaka adedi 5.000’de 1’e yakın olabilir.

Nedenler

NSD1 geninde bulunan mutasyonlar, vakaların %90’ını oluşturan sotos sendromunun ana sebebidir. Bu durumun diğer sebepleri henüz bulunamamıştır. NSD1 geni, bir histon metiltransferaz olarak görevli bir proteinin üretilmesi için emirler oluşturur. Histon metiltransferazlar, DNA‘ya eklenen ve kromozomlara şekil veren histon adlı yapısal proteinleri değişikliğe uğratan enzimlerdir. Histonlara metil grubu denilen bir molekül (metilasyon adlı bir süreç) ilave ederek, histon metiltransferazlar belirli genlerin aktivitesini ayarlar ve gerekli durumlarda onları açıp kapatabilir. NSD1 proteini normal büyüme ve gelişmede rol oynayan genlerin aktivitesini denetler, lakin bu genlerin çoğu tanımlanmamıştır.

NSD1 genini barındıran genetik değişiklikler, genin bir kopyasının herhangi bir fonksiyonel protein üretmesine engel olur. Araştırmalar azaltılmış miktarda, NSD1 proteinin, büyüme ve gelişmeye yardımcı olan genlerin normal aktivitesini bozduğunu iddia etmektedir. Bunun yanında, gelişim aşamasında bu proteinin eksikliğinin aşırı büyümeye, öğrenme zorluğuna ve sotos sendromunun öteki özelliklerine nasıl yol açtığı meçhul.

Kalıtım Modeli

Sotos sendromu vakalarının yaklaşık yüzde 95’i, ailelerinde hastalık hikayesi bulunmayan kişilerde baş gösterir. Bu vakaların çoğu, NSD1 genini bulunduran yeni (de novo) mutasyonlardan dolayıdır.

Birkaç ailede birden fazla bundan muzdarip aile üyesi görülmüştür. Bu vakalar, araştırmacıların sotos sendromunun otozomal dominant bir kalıtım modeline sahip olduğunu bilinmesine büyük katkı vermiştir. Otozomal dominant kalıtım, bu hastalığa sebep olmak için her hücrede değiştirilmiş genin bir kopyasının yeterli olduğu demektir.