Mert Yalçıntaş
İçindekiler
Tanım
Prostat kanseri tedavisinden sonra mental ve fiziksel olarak iyileşmek zaman alacaktır. Yan etkileri, bazı insanlar daha fazla hissederken bazı insanlar çok az hisseder. Görülme süresi genellikle 1 hafta ile 1 ay arasında değişir ama bazı vakalarda yıllar aldığı da olmaktadır ancak endişelenmeye gerek yoktur. Yan etkileri azaltmanın da yolları bulunmaktadır.
Eğer halihazırda kanser tedavisinin yan etkilerini yaşıyorsanız doktorunuzla görüşün ve yönetme planı oluşturun.
Tedaviden Kaynaklı Fiziksel Yan Etkiler
- Prostatektomi: Ereksiyon problemleri, idrar problemleri, libido düşmesi, kuru orgazm, cinsellik esnasında idrar kaçırılması, bitkinlik.
- EBRT: Ereksiyon problemleri, idrar problemleri, libido kaybı, kısırlık, bitkinlik ve bağırsak problemleri.
- Brakiterapi: Ereksiyon problemleri, idrar problemleri, libido kaybı, kuru orgazm, kısırlık ve bağırsak problemleri.
- ADT: Ereksiyon problemleri, libido kaybı, kısırlık, bitkinlik, daralma-sıcaklık basması, kalp problemleri, osteoporosis, göğüslerin büyümesi.
Ereksiyon Problemleri
Prostat kanseri nedeniyle tedavi olduktan sonra erekte olmakla veya ereksiyonu sürdürmekle ilgili sorunlar yaşıyor olabilirsiniz. Bu duruma iktidarsızlık ya da erektil disfonksiyon denir.
Ereksiyon problemleri yaştan dolayı çok yaygın hale gelmesine rağmen sağlık problemleri de bu durumu etkileyebilir, örneğin:
- Diyabet ya da kalp hastalıkları
- Kan basıncı veya depresyon ilaçları
- Karın veya bağırsak ameliyatı geçirmiş olmak
- Sigara ya da ağır alkolik olmak
- Duygusal kaygılar
Prostat, ereksiyonu kontrol eden sinirlere ve kan damarlarına yakın bir konumdadır ve bu tedavi esnasında ereksiyon yollarının zarar görmesine neden olabilir. Eğer sinirler ameliyat esnasında alınmışsa ereksiyon problemleri ortaya çıkacaktır. ADT ve radyasyon terapisinden sonra problem azalabilir.
Ereksiyonun kalitesi zamanla artar ve yaklaşık 3 yıl sonra tamamen eski haline döner ancak bazı durumlarda kalıcı da olabilir.
Penis Sağlığını Korumak (Penil Rehabilitasyon)
Tedavi öncesinde ve sonrasında penis, belirli yollarla sağlıklı tutulabilir. Örneğin:
- Bir partnerle ön sevişme ve diğer cinsel eylemler (mastürbasyon vb.).
- Tedaviden sonra erekte olma antrenmanları
- Peniste kan akışını sürdürmek için ilaç kullanımı
- Sigarayı kesmek ve alkolü sınırlamak
- Pelvik taban egzersizleri yapmak
- Penise ilaç enjekte edilmesi
Ereksiyonu Sağlama Yolları
Prostat kanseri tedavisinden farklı olarak ereksiyon kalitesini artırmak için denenebilecek birkaç tıbbi seçenek vardır. Tedavi ekibine detaylar ve metotlar sorulabilir ancak örnek durumlar aşağıdaki gibidir:
- Tabletler: Doktorlar, penise kan akışı sağlamaya yarayan reçeteli ilaçlar yazabilir.
- Vakum Ereksiyon Cihazı: VED ya da “penis pompası”, vakumlama gücü kullanarak penise kan akışı gerçekleştirir. Doğal ereksiyonun kuvvetlenmesi için de kullanılır.
- Penil Enjeksiyon Tedavisi (PIT): PIT, penise ilaç ilave ederek kan yollarını genişleterek kan dolmasını sağlar ve ereksiyon yaratır. PIT, birçok insan için faydalı olmuştur ama bazen acı verici olabilir. Nadir bir yan etkisi acılı ereksiyona sebebiyet verebilir ve bu durumda tıbbi yardım alınmalıdır.
- İmplant: Penis protezi, ereksiyon oluşturmaya yarayan kalıcı bir implanttır. Prostat tedavisi olunduktan en az 1 yıl sonra genelde önerilir ve öncelikle oral ilaçlar veya enjeksiyonlar denendikten sonra bu yola başvurulmaktadır. Bazen implantların çıkması gerekebilir ve bu durum bir daha erekte olamamaya sebebiyet verir.
Reklamlarda daha farklı yollar görülüp duyulabilmektedir. Bu reklamlar bitkisel çözümleri, doğal yöntemleri, nazal spreyleri içerebilir. Eğer bunları kullanmayı düşünürseniz doktorunuza danışmayı unutmamalısınız.
Testosteron içeren ürünler ya da testosteron gibi davranan ilaçlar vücutta tekrar prostat kanserini ortaya çıkarabilir.
Üriner Problemler
İdrar kaçırmayı kontrol edememek, prostat kanseri tedavisinin en yaygın yan etkilerindendir.
Ameliyat Kaynaklı Üriner Problemler
Prostat ameliyatından sonra, üriner inkontinans sorunları ile karşılaşabilirsiniz ancak ilerleyen haftalarda bu son bulacaktır. Ameliyat sonrası çoğu insan inkontinans pedleri kullanmaya ihtiyaç duyar. Sadece nadir vakalarda bu pedlerin uzun zamanlı kullanımı gözlemlenmiştir.
Aşağıdakileri durumlar kontrol altında tutulmalıdır. Eğer bu durumlar yaşanırsa doktora görünmeniz gerekebilir. Bunlar:
- Öksürük, hapşırık ya da ağır bir yük kaldırma halinde idrar kaçırma
- Cinsellik esnasında idrar kaçırma
- İdrarda kan
Radyasyon Terapisinin Neden Olduğu İdrar Problemleri
Radyasyon tedavisi kaynaklı idrar problemleri genellikle geçicidir ve tedavinin bitmesinden birkaç hafta sonra sonlanır. Bazı durumlarda radyasyon terapisi:
- Mesanenin, idrar depolama alanını azaltır
- Mesaneyi aşındırır
- Üretrayı daraltır
- Pelvik kas yollarını zayıflatır
Ek olarak idrara çıktığınızda acı hissedebilirsiniz. Bazen doktorunuzun tavsiyesi doğrultusunda ilaç kullanmak iyi gelebilir.
İdrar Kaçırma ile Başa Çıkmak
- Ameliyat öncesinde pelvik kanal egzersizlerine başlanmalıdır. Ameliyat sonrası da devam edilmeli. Doğru pratiği öğrenmek için doktora danışılmalıdır.
- İdrar içeriğini seyreltmek için bol su içilmelidir. Yoğun idrar mesaneyi tahriş edecektir.
- Sızıntı ürkütücü olsa da bol miktarda su içilmeye devam edilmelidır. Susuzluk, kabızlığa sebebiyet verebilir bu da sızıntı ve idrara çıkmada zorluk yaratabilir.
- Kahve, çay ve alkol tüketimi azaltımalıdır.
- Hemşire veya fizyoterapistle konuşup gerekli yardım alınmalıdır. Bu yardımlar, iç çamaşıra yerleştirilen emici pedler ya da rahat bir yatak konusunda olabilir.
Doğurganlık Sorunları
Ameliyattan sonra kısır kalmak genelde yaygındır ve radyasyon tedavisi ya da ADT yüzündendir. Doğal olarak bu durum çocuk sahibi olamamanız demektir.
Eğer çocuk sahibi olmak istiyorsanız, partneriniz ve doktorunuzla konuşup tedavi başlamadan planlama yapmalısınız. Bir aile kurmak üzere, doğurma kliniğinde sperminizi depolayabilirsiniz.
Radyasyon terapisi, tedaviden sonraki 6-12 ay içerisinde sperm kalitesine olumsuz etki edebilir. Bu süre zarfında doğum kontrolü kullanmak önemlidir.
Diğer Yan Etkileri Yönetmek
Prostat kanseri tedavisi diğer sıkıntılara da yol açabilir ama büyük bir çoğunluğu kontrol edilebilir.
- Bitkinlik: Ameliyat sonrasında eski gücünüze dönmek zaman alabilir. Düzenli egzersiz yapmak yardımcı olabilir.
- Bağırsak Problemleri: Çok yoğun görülen bir yan etki olmamasına rağmen radyasyon terapisinden sonra rektal kanama ile karşılaşabilirsiniz. Gastroenterolog veya kolorektal cerrah gerekli tedavileri uygulayabilir.
- Daralma ve Sıcaklama: ADT’den sonra sıcaklama ve daralma gibi yan etkiler görebilirsiniz. Alkol tüketimini azaltmak, sıcak içeceklerden kaçınmak, bol pamuklu giysiler giymek, düzenli egzersiz yapmak ve rahatlama teknikleri öğrenmek yardımcı olabilir.
- Osteoporoz: Kemik yoğunluğunu kaybetmek de denebilir ve ADT’den sonra gözlemlenebilir. Doktorunuzun kemiğinizdeki mineral yoğunluğunu kontrol etmesi gerekebilir. Kalsiyum zengini yiyecekler yemek, düzenli kilo verme egzersizleri, yeterli D vitamini alımı ve alkol ile birlikte sigara sınırlandırması ile kemiklerinizin güçlü kalmasına yardımcı olabilirsiniz.
- Kalp Problemleri: ADT, kalp problemleri ve kalp krizi riskini artırır. Kalbinizin ne kadar iyi çalışıp çalışmadığına doktorunuz bakmalıdır ve sizi bağlam dahilinde fizyolog veya diyetisyene yönlendirebilir.
- Diğer ADT Yan Etkileri: Kilo alma, ruh hali değişimleri, göğüslerin şişmesi, kas gücünde zayıflama, vücut şeklinin değişmesi ve yüksek kolesterol artışı. Düzenli egzersiz yardımcı olabilir. Fizyoterapist ya da egzersiz fizyoloğu size spesifik olarak ihtiyaçlarınıza göre egzersiz programı hazırlayabilir.
Görsel Kaynak: https://www.haberturk.com/prostat-kanseri-nedir-neden-olur-ve-tehlikeli-mi-prostat-kanseri-belirtileri-ve-tedavisi-htbl-3481762
Editör: Ahmet Alperen CANBOLAT