Edanur Çetin
İçindekiler
Tanım
Prostat kanseri, prostattaki anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümeye başlamasıyla ortaya çıkar.
Bazı durumlarda prostat kanseri diğer kanser türlerinden daha yavaş büyür. Diğer durumlarda, prostat kanseri hızla büyüyebilir ve yayılabilir, bu nedenle herhangi bir semptom veya olağandışı test sonuçları hakkında derhal doktorunuza görünmeniz gerekmektedir.
Prostat Nedir?
Prostat ceviz büyüklüğünde küçük bir bezdir. Erkek üreme sisteminin bir parçasını oluşturur. Prostat mesanenin altında, rektumun önünde ereksiyonları ve mesane fonksiyonunu kontrol eden sinirlere, kan damarlarına ve kaslara yakın bir yerde bulunur. Bu kaslar, pelvis tabanında hamak benzeri bir kas tabakası olan pelvik taban kaslarını içerir.
Prostat Ne İşe Yarar ?
Prostat, spermi beslemeye ve korumaya yardımcı olan sıvı üretir. Bu sıvı meninin bir parçasını oluşturur. Semen ayrıca testisler tarafından üretilen milyonlarca spermi ve seminal veziküller adı verilen bir çift bez tarafından oluşturulan sıvıyı içerir. Seminal veziküller prostat bezinin arkasına yapışır. Lenf düğümleri de prostatın yakınında bulunur.
Üretra Nedir?
Üretra, idrarı vücuttan çıkarmak için mesaneden ve prostattan geçen ince bir tüptür. Üretra ayrıca orgazm sırasında meni taşır.
Ejekülasyon Nedir?
Bir erkek orgazm olup boşaldığında, testislerden gelen milyonlarca sperm, prostatın yakınındaki vas deferens adı verilen tüplerden geçer. Prostatın etrafındaki kas kasılır ve meniyi üretranın içine penisten dışarı iter.
Prostat Büyümesi Nedir?
Erkek cinsiyet hormonu testosteron, testisler tarafından üretilir ve prostatın büyümesini kontrol eder.Erkekler yaşlandıkça prostatın büyümesi normaldir.Bazen bu özellikle idrara çıkma ile ilgili sorunlara neden olabilir.
Ne Kadar Yaygın?
Prostat kanseri, Avustralyalı erkeklerde en sık görülen kanserdir (sık görülen cilt kanserleri dışında).Avustralya Sağlık ve Refah Enstitüsü tarafından toplanan 2018 kanser istatistiklerine göre, Avustralya’da her yıl yaklaşık 19.000 yeni vaka vardır.
Avustralya’da her altı erkekten biri 85 yaşına kadar prostat kanserine yakalanma riski altındadır. Prostat kanseri riski yaşla birlikte artar. Ailesinde prostat kanseri, meme kanseri veya yumurtalık kanseri öyküsü olan genç erkekler için risk, aile öyküsü olmayanlara göre daha yüksek olmasına rağmen, 50 yaşın altındaki erkeklerde nadirdir.
Kimler Prostat Kanserine Yakalanabilir?
Prostatı olan herkes prostat kanseri olabilir, bu nedenle çoğunlukla erkekleri etkiler. Transseksüel kadınlar, erkek olarak atanmış ikili olmayan insanlar veya interseks kişiler de prostatları varsa prostat kanseri olabilirler. Durumunuza özel bilgiler için doktorunuzla konuşun.
Belirtiler Nelerdir?
Erken prostat kanseri nadiren semptomlara neden olur. Tanı anında prostat kanseri ilerlemiş olsa bile hiçbir belirti olmayabilir. Semptomların ortaya çıktığı yerlerde, bunlar genellikle benign (iyi huylu) prostat hiperplazisi gibi kanser olmayan durumlardan kaynaklanır.
İleri prostat kanserinin bazı olası semptomları:
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Sık veya ani idrara çıkma ihtiyacı
- İdrarda veya menide kan
- Kemik ağrıları, özellikle bel kalça veya pelviste
Bunlar her zaman prostat kanseri belirtileri değildir, ancak bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz doktorunuzu görmelisiniz.
Benign Prostat Hiperplazisi (BPH) Nedir?
Normal bir prostat bezi siz yaş aldıkça büyüyebilir, fakat genellikle kanser değildir. Prostatın bu şekilde büyümesine iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) denir. BPH üretraya baskı yapabilir ve idrara çıkma şeklinizi etkileyen semptomlara neden olabilir.
BPH’nin bazı olası semptomları:
- zayıf idrar akışı
- özellikle geceleri tuvalete daha sık gitmek zorunda kalmak
- acilen gitmek zorunda kalmak; başlarken sorun yaşamak
- gittikten sonra idrar damlaması
- mesaneyi boş hissetmemek
Bu semptomlar alt üriner sistem semptomları (LUTS) olarak bilinir ve ilerlemiş prostat kanserinde de ortaya çıkabilir. LUTS yaşıyorsanız, doktorunuzla konuşun.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Prostat kanserinin nedenlerini bilmesek de prostat kanserine yakalanma riskini artırabilecek bazı şeyler var:
- İleri Yaş: Prostat kanseri en sık 60-79 yaşlarındaki kişilerde teşhis edilir
- Ailede Prostat Kanseri Öyküsü: Babanız veya erkek kardeşiniz 60 yaşından önce prostat kanserine yakalanmışsa, riskiniz diğerlerine göre iki kat daha fazla olacaktır
- Ailede Güçlü Meme veya Yumurtalık Kanseri Öyküsü: Özellikle BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları
50 yaşın altındaysanız prostat kanseri daha az yaygın olsa da, prostat spesifik antijen (PSA) test sonuçları 95. persantilin üzerindeyse, 40-55 yaşları arasındaki kişiler yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde prostat kanseri geliştirme riski altındadır. Bu, PSA seviyelerinin aynı yaş aralığındaki diğer insanların %95’inden daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Kalıtsal Prostat Kanseri Geni Nedir?
Aileniz kanserden aşağıdaki yollardan biri ile etkilenmişse, sizde prostat kanseri riskinizi artıran kalıtsal bir gene sahip olabilirsiniz:
- Ailenin aynı tarafındaki birkaç akrabaya (anne veya baba tarafı) prostat, meme veya yumurtalık kanseri teşhisi konulmuşsa,
- Babanıza veya erkek kardeşinize 60 yaşından önce prostat kanseri teşhisi konulmuşsa,
Pratisyen hekiminiz (GP), sizin ve aileniz için PSA testinin uygunluğu konusunda size tavsiyede bulunabilir.
Tarama Testleri Nelerdir?
Kanser taraması, herhangi bir semptomu olmayan kişilerde kanser teşhis etmek için yapılan testlerdir. Taramanın yararı, kanserin erken tedavi edilebilmesidir. Bu yararın, tedaviden veya yan etkilerinden kaynaklanan olası zararlardan daha ağır basması önemlidir.
Bağırsak, meme ve rahim ağzı kanserlerinin aksine, prostat kanseri için ulusal bir tarama programı yoktur. Doktorlar ve diğer uzmanlar arasında PSA taramasının artıları ve eksileri ve genel bir yararı olup olmadığı (Avustralya Kanser Konseyi ve Avustralya Prostat Kanseri Vakfı tarafından geliştirilen PSA testi kılavuzlarına göre) konusunda hala tartışmalar var.
Herhangi bir prostat kanseri belirtisi olmayan bazı kişiler, düzenli PSA testleri yaptırmayı tercih eder. PSA testi yaptırmadan önce, özel durumunuzdaki yararları ve zararları hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
Karşılaşabileceğiniz Sağlık Uzmanları Kimlerdir?
Doktorunuz genellikle belirtilerinizi değerlendirmek için ilk testleri ayarlayacaktır. Bu testler kanseri ekarte etmezse, genellikle ileri testler ayarlayabilecek bir uzmana yönlendirilirsiniz. Size prostat kanseri teşhisi konulursa, bakımınıza liderlik eden kanser uzmanı bir ürolog veya radyasyon onkoloğu olabilir. Bazı durumlarda, ana uzman tıbbi bir onkolog olabilir. Uzmanlarınız, multidisipliner ekip (MDT) toplantısı olarak bilinen toplantıda diğer sağlık uzmanlarıyla tedavi seçeneklerini tartışabilir. Tedavi sırasında ve sonrasında, bakımınızın farklı yönlerinde uzmanlaşmış bir dizi sağlık profesyoneli göreceksiniz.
Doktor
Tedavi kararlarında size yardımcı olur ve sürekli bakım sağlamak için uzmanlarınızla ortak çalışır; PSA seviyelerini izleyebilir ve tedaviyi uygulayabilir
Ürolog
Erkek ve dişi üriner sistem ve erkek üreme sistemi hastalıklarını tedavi eder; biyopsi ve ameliyat yapar; taramalar ister
Radyasyon Onkolojisi Uzmanı
Radyasyon tedavisinin seyrini reçete ederek ve koordine ederek kanseri tedavi eder
Tıbbi Onkolog
Kanseri kemoterapi ve hormon tedavisi gibi ilaç tedavileriyle tedavi eder (sistemik tedavi)
Endokrinolog
Osteoporoz dahil olmak üzere hormonal bozuklukları teşhis eder, tedavi eder ve yönetir
Kanser Bakım Koordinatörü-Prostat Kanseri Uzman Hemşire
Bakımınızı koordine eder, MDT’nin diğer üyeleriyle bağlantı kurar ve tedavi boyunca sizi ve ailenizi destekler; bir klinik hemşire danışmanı (CNC) veya klinik hemşire uzmanı (CNS) ayrıca bakımınızı koordine edebilir
Hemşire
İlaçları yönetir ve yönetim veya tedavi boyunca bakım, bilgi ve destek sağlar
Üroloji Bakım Koordinatörü-Devamlı Hemşire
Kanser tedavisinden önce ve sonra mesane ve bağırsak yönetimi olan insanları destekler
Radyolog
Röntgenleri ve taramaları analiz eder; girişimci bir radyolog ayrıca ultrason veya BT altında biyopsi yapabilir ve bazı tedaviler verebilir
Nükleer Tıp Hekimi
Kemik taramalarını ve PET taramalarını analiz eder ve radyonüklid tedavileri sunar
Patolog
Kanserin türünü ve kapsamını belirlemek için hücreleri ve doku örneklerini inceler
Kontinans Fizyoterapisti
Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye ve mesane ve bağırsak kontrolünü iyileştirmeye yardımcı olacak egzersizler sağlar
Egzersiz Fizyologu-Fizyoterapist
Tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerin genel sağlık, zindelik, güç ve enerji düzeylerini iyileştirmelerine yardımcı olmak için egzersizi reçete eder
Mesleki Terapist
Tedaviden sonra olağan faaliyetlerinize devam etmenize yardımcı olmak için yaşam ve çalışma ortamınızı uyarlamanıza yardımcı olur
Cinsel Sağlık Doktoru-Seks Terapisti
Tedavi öncesi ve sonrası cinsellik sorunlarınızda size ve eşinize yardımcı olur; bir erektil disfonksiyon uzmanı ereksiyon sorunları için özel tavsiyelerde bulunabilir.
Psikolog, Danışman
Tanı ve tedaviye duygusal tepkinizi yönetmenize yardımcı olur; cinselliği etkileyen duygusal sorunlara da yardımcı olabilir
Sosyal Hizmet Uzmanı
Sizi destek hizmetlerine bağlar ve duygusal, pratik veya finansal konularda size yardımcı olur
Görsel Kaynak: https://bursauroloji.com/services/prostat-kanseri
Editör: Meryem Melisa KAR