Otozomal Baskın Noktürnal Frontal Lob Epilepsisi

İçindekiler

Tanım

Otozomal baskın noktürnal frontal lob epilepsi (ADNFLE), nadir görülen ailesel bir epilepsi şeklidir. İsmini, hastalıktan etkilenen kişilerin genellikle gece nöbetleri geçirmesinden alır. Az görülse de gündüz nöbet oluşma ihtimali de bulunmaktadır.

ADNFLE’nin karakteristik nöbetleri, birkaç saniye ila birkaç dakika kadar süren nöbet kümelerinden oluşur. Bazı kişilerde bu nöbetler, kollarda ve bacaklarda tekrarlayan ani fırlatma hareketleri; bazı kişilerde ise sadece uykudan uyanmaya sebep olabilecek hafif nöbetler şeklinde meydana gelir. Yataktan kalkıp dolaşma, ağlama, inleme, nefes nefese kalma gibi belirtiler sebebiyle durum, karabasan, panik atak ya a uyurgezerlik ile karıştırılabilir ve yanlış teşhis edilebilir.

ADNFLE’nin de dahil olduğu bazı epilepsi tiplerinde, aura adlı nörolojik semptom paterni genellikle bir nöbetten önce gelir. Bozukluğa sahip kişilerde aura ile ilgili en sık görülen semptomlar, titreme, karıncalanma, korku hissi, baş dönmesi veya düşme/itilme hissidir. Nefes darlığı, hızlı nefes alıp verme (hiperventilasyon) ve boğulma hissi de bunlardandır. Bu kişilerde nöbetlerin neden kaynaklandığı belirsizdir. Nöbetler stres ve yorgunlukla tetiklenebilir ama genellikle tetikleyici olmadan meydana gelir.

ADNFLE nöbetleri bebeklik ve yetişkinlik arası bir dönemde başlayabilir fakat genellikle çocuklukta başlar. Nöbetler yaşla birlikte hafifler ve daha az görülmeye başlar. Çoğu hastada, nöbetler, ilaçlar ile kontrol altına alınabilir boyuttadır.

ADNFLE nöbetleri genellikle beyin fonksiyonlarını etkilemediğinden hastalar entelektüel açıdan gayet normaldir. Buna rağmen bazı hastalarda şizofreni gibi psikiyatrik bozukluklar, davranış bozuklukları ve zihinsel engel durumları da görülebilir. Bu kişilerde, bu ek özelliklerin epilepsi ile doğrudan ilişkili olup olmadığı belirsizdir.

Sıklık

ADNFLE, yaygınlığı bilinmese de epilepsinin nadir formlarından biridir. Dünya çapında, bu duruma sahip, bilinen 100’den fazla aile vardır.

Nedenler

ADNFLE’ye, CHRNA2, CHRNA4 ve CHRNB2 gen mutasyonları sebep olabilir. Bu genlerin görevi, nöronal nikotinik asetilkolin reseptörü (nAChR) adlı molekülün alt birimlerini üretmek için gerekli talimatları sağlamaktır. Bu reseptör, nöronlar arası kimyasal sinyalleşmede önemli bir rol alır.

Nöronlar arası etkileşim, bir nörondan salınan ve diğeri tarafından alınan kimyasallar, yani nörotransmitterler ile sağlanır. Araştırmacılara göre, yukarıdan bahsedilen genlerin mutasyonları beyindeki belli nörotransmitterlerin normal alışverişini etkiliyor. Nöronal sinyalleşmede meydana gelen değişiklikler, muhtemelen nöbetlerle ilişkili anormal beyin aktivitesini tetikliyor.

ADNFLE nöbetleri, beynin akıl yürütme, plan yapma, yargılama ve problem çözme gibi birçok önemli görevini yerine getiren frontal lobunda başlar. CHRNA2, CHRNA4 ve CHRNB2 gen mutasyonlarının ise neden beynin diğer loblarında değil de frontal lobunda oluştuğu bilinmemektedir.

Bunların yanında, araştırmacılar nöbetlerin neden en çok uyku sırasında meydana geldiğini de araştırmaktalar.

ADNFLE’nin genetik sebebi, yalnızca ailelerin küçük bir kısmında saptanabilmiştir. Bazı vakalarda, nAChR’yi oluşturan kompleks dışında da bir gen söz konusu olabilir. Kalan ailelerde durumun sebebi bilinmemektedir. Araştırmacılar, hastalığın altındaki tüm sebepleri ve genetik değişiklileri araştırıyorlar.

Kalıtım Modeli

ADNFLE, otozomal baskın bir modelde kalıtsaldır. Her hücredeki mutasyonlu genin bir kopyası nöbet geliştirme oranını arttırmak için yeterlidir. CHRNA2, CHRNA4 ve CHRNB2 genlerindeki kalıtım modelini miras alan kişilerin yaklaşık yüzde 70’inde nöbetler meydana gelir. Çoğu vakada, bozukluğa sahip kişinin bir ebeveyni ya da akrabası da aynı hastalığa sahiptir. Diğer vakalar sporadiktir yani ailede hastalık öyküsü bulunmamaktadır.