Melanom Nedir?

Tanım

Melanom, bir Deri Kanseri türüdür. Deriye rengini veren melanosit adlı deri hücrelerinde gelişir. Genelde, vücudun uzun süre güneşe kaldığı kısımlarında ortaya çıkar.

Daha nadir ortaya çıkan melanomlar; mukoza zarında (sinüsler, sindirim sistemi, cinsel organlar gibi), ayak tabanlarında, avuç içinde, gözün içinde ve tırnak altlarında gibi güneşe maruz kalmayan yerlerde çıkabilir.

Az görülen bir Deri Kanseri türü olmasına rağmen, en agresif seyreden ve hayatı en çok tehlikeye sokan Cilt Kanseri türüdür. Eğer erken tespit edilmezse, vücudun başka bölgelerine yayılma olasılığı yüksek olur.

Deri ve Hücreleri Nelerdir?

Cilt, vücudun en büyük organıdır. Vücudu yaralardan korur, vücut ısısını kontrol eder ve vücudun sıvı kaybını önler.

Deride, iki ana katmanı vardır: Dermis ve Epidermis. Bu iki katmanın altında, bir yağ dokusu katmanı vardır. Epidermis, cildin en üst ve dış katmanıdır. Burada üç ana hücre türü vardır:

• Skuamöz Hücreler: Bu hücreler, yassıdır. Derinin üst katmanını ve epidermisin en kalın katmanını oluşturmak için birbirlerine sıkıca yaslanırlar. Bu hücreler, sonunda ölür ve cildin yüzeyi haline gelir. Zaman içinde vücut, bu ölü hücreleri döker.
• Bazal Hücreler: Bu hücreler, blok yapısına benzerler. Epidermisin en alt tabakasını oluşturur ve sürekli çoğalırlar. Bu hücreler, yaşlandıkça epidermiste yukarı doğru çıkar ve yassı hücreleri oluşturmak için düzleşirler.
• Melanositler: Bu hücreler, bazal hücrelerin arasında bulunurlar. Melanin adı verilen ve cilde rengi veren koyu renkli bir pigment üretirler. Derimiz, Ultraviyole (UV) ışına maruz kaldığında melanosit hücreleri, cildi korumak ve yanmasını önlemek için ekstra melanin pigmenti üretir. Cildimizin bronzlaşmasının nedeni de budur. Melanosit hücreleri, kanserli olmayan (iyi huylu) lekelerde de bulunur. Bu lekeler, benlerimizdir.

Melanom Ne Kadar Yaygındır?

Dünyadaki en yüksek Melanom oranına sahip ülkeler, Avustralya ve Yeni Zelanda’dır. Avustralya’da her yıl yaklaşık 16.000 kişiye Melanom teşhisi konmaktadır. Melanom, erkeklerde en sık görülen ikinci ve kadınlarda en sık görülen üçüncü Kanser türüdür (Melanom olmayan cilt kanserleri hariç).

Melanom Türleri Nelerdir?

Deri Melanomu, Kutanöz Melanom olarak bilinir. Başlıca alt türleri şunlardır:

Yüzeye Yayılan

Melanomların %55-60’ını oluşturan bu tür, 40 yaşının altındaki insanlarda en sık görülen tür olsa da her yaşta ortaya çıkabilir. Ciltte büyüyen yeni kahverengi veya siyah bir nokta olarak veya renk ve şekil değiştiren hali hazırda orda olan bir leke, çil veya ben olarak başlayabilir.

Vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir ama özellikle gövdede gelişerek sıklıkla yavaş büyür. Dermis katmanını yani derinin alt katmanını istila ettiğinde daha tehlikeli olur.

Nodüler Melanom

Melanomların %10-15’ini oluşturan bu tür, sıklıkla 65 yaş üstü kişilerde görülür. Genellikle cilt yüzeyinde pembe, kırmızı, kahverengi veya siyah ve dokunulduğunda sert bir yumru gibi hissedilir. Kolayca kanayan kabuğumsu bir yüzeyi olabilir.

Genelde, güneşten dolayı zarar görmüş baş ve boyun derisinde olur. Dermiste hızla yayılır, hızlı büyür ve agresiftir.

Lentigo Malign Melanom 

Melanomların %10-15’ini oluşturan bu tür Melanom Kanseri’ne sahip olan çoğu kişi, 40 yaşın üzerindedir. Büyük ve renkli bir nokta (lentigo maligna) olarak başlar. Sıklıkla güneşten dolayı zarar görmüş yüz, kulak, boyun ve kafa derisinde ortaya çıkar. Cilde derinlemesine nüfuz etmeden önce yıllar içinde yavaş ve yüzeysel olarak olarak büyüyebilir.

Akral Lentijinöz Melanom 

Melanomların %1-2’sini oluşturan bu tür, çoğunluk olarak 40 yaş üzeri kişileri etkiler fakat nadir bir türdür. Genellikle, renksiz veya hafif pigmentli bir bölge olarak ortaya çıkar ve cilt lekesi veya çürük ile karıştırılabilir. Tırnaklarda ise çoğunlukla uzun bir pigment çizgisi olarak ortaya çıkar.

Sıklıkla ayak tabanı derisinde, avuç içlerinde, tırnak veya ayak tırnakların altında görülür. İstila etmeden önce yavaş büyüme eğilimleri vardır.

Desmoplastik Melanom 

Melanomların %1-2’sini oluşturan bu tür de nadir görülür. Çoğunlukla, 60 yaş üzeri kişileri etkiler. Genelde ciltle aynı renk, sert ve büyüyen bir yumru olarak başlar. Bir yara izi ile karıştırılabilir ve teşhis edilmesi zordur. Çoğunlukla baş ve boyun derisinin güneşten zarar görmesinden kaynaklanır. Diğer Melanom türlerinden daha yavaş yayılma eğilimindedir. Genelde sonradan teşhis edilir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Her tür Deri Kanseri’nin temel nedeni Ultraviyole (UV) radyasyonuna aşırı maruz kalmaktır. UV ışınlarının kaynağı genelde, güneştir fakat solaryum gibi yapay kaynaklardan da ortaya çıkabilir.

Herkes Melanom geliştirebilir fakat risk altında olan kişilerde bu olasılık daha yüksektir. Risk altındaki kişiler:

• Korumasız bir şekilde UV ışınlarına maruz kalmak, özellikle kısa zamanda ve yoğun bir şekilde güneşe maruz kalmak ve güneş yanığı oluşması.
• Vücutta çok fazla ben olması. Kollarda ve dirsek üzerinde 10, vücutta 50’den fazla olması.
• Vücutta çok fazla düzensiz şekilli ve düzensiz renkli ben olması (displastik nevüs).
• Özellikle bronzlaşmayıp kolayca yanan, soluk, açık renkli ve çilli bir cilde sahip olmak.
• Açık renkli gözler (mavi ya da yeşil), açık renkli bir cilde ve kızıl saça sahip olmak.
• Önceden Melanom veya başka bir Cilt Kanseri’ne sahip olmak.
• Ailede güçlü bir Melanom öyküsünün olması.
• İmmünsüpresif ilaçlar kullanıldığında zayıf bir Bağışıklık Sistemi‘ne sahip olmak.

Ailede Melanom Öyküsü

Melanom, bazen ailelerde görülür. Bunun nedeni, genelde aile üyelerinin çocukluk çağlarında benzer bir cilt tipine sahip olmaları veya aynı şekilde güneşe maruz kalmalarıdır. Avustralya’daki Melanom Kanseri’nin sadece %1-2’si kalıtsal hatalı bir gen içerir. Bu genlerin bazıları tanımlanmıştır.

İki ya da daha fazla akrabaya Melanom tanısı konulduğunda, özellikle cildin farklı bölgelerinde birden fazla Melanom varsa ve/veya 40 yaşından önce Melanom tanısı konulduysa, bu kişilerde kalıtsal hatalı gen olabilir.

Ailesinde güçlü bir Melanom öyküsü olan kişiler, ciltlerini korumalı ve gözlemlemelidir ve 20’li yaşlarının başlarından itibaren her yıl bir doktor tarafından profesyonel bir cilt kontrolü yaptırmalıdır. Bu yaştan sonra yeni çıkan benler araştırılmalıdır.

Melanom Kanseri’nin Belirtileri Nelerdir?

Melanom, farklı şekillerde kendini değiştirebilir. Fazla bene sahip olan kişilerde Melanom kendini belli eder ve diğer benlerden daha farklı görünür. İlk işaret genelde, mevcut bir benin üstündeki yeni bir nokta veya bir değişikliktir:

• Boyut: Nokta görünmeye başlayabilir veya büyümeye başlayabilir.
• Renk: Noktada farklı derinlik ve renk tonları ile kızarıklık olabilir (kahverengi, siyah, mavi, kırmızı, beyaz, açık gri, pembe veya cilt renkli).
• Şekil veya Sınır: Noktanın boyutu genişleyebilir, pul pul olabilir, düzensiz bir şekli olabilir (taraklı veya çentikli) veya simetrisi olmayabilir (noktanın bir yarısıyla diğer yarısı farklı görünür).
• Kaşıntı veya Kanama: Ben kaşınabilir veya kolayca kanayabilir.
• Yükseklik: Nokta bir nodül olarak gelişebilir veya gelişirken nodül olabilir. Genelde kırmızımsı veya kahverengimsi bir rengi vardır.

Cildinizi Kontrol Edin!

Yeni benler genelde çocukluk çağında, 30’lu ve 40’lı yaşlarda ve hamilelik sırasında ortaya çıkar. Herhangi bir yaştaki yetişkinlerde de yeni veya değişen lekeler olabilir. Cildinizi tanımak ve düzenli kontrol etmek çok önemlidir.

İyi ışık alan bir odada tamamen soyunup tüm vücudunuzu boy aynasında kontrol etmelisiniz. Görülmesi zor bölgeler için ise bir el aynası kullanın veya birinden yardım isteyin. Yeni, diğer noktalardan farklı veya daha kabarık, sert ve büyüyen noktalar arayın.

Doktorunuz geçmişte her ne kadar vücudunuzdaki bir lekenin iyi huylu olduğunu söylemiş olsa da şekil, boyut veya renkte herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol edin. Yeni veya değişen bir nokta fark ederseniz, doktorunuzdan o bölgeyi incelemesini isteyin.

Sağlık Profesyonelleri

Muhtemelen Pratisyen Hekime muayene olmaya giderek başlayacaksınız. Bazı insanlar, Cilt Kanseri Kliniklerine gitmeyi tercih eder. Bu klinikler genelde pratisyen doktorlar tarafından işletilir.

Pratisyen Hekiminiz sizi muayene ettikten sonra, Melanom teşhisi koyarsa veya bundan şüphelenirse, genelde sizi dermatoloğa veya cerraha yönlendirir. Yönlendirildiğiniz doktorlar daha fazla test isteyip, tedavi seçeneklerini değerlendireceklerdir. Bu tedavi seçenekleri bir Tıbbi Onkolog, Rekonstrüktif Cerrah, Kanser Hemşiresi Koordinatörü ve Psikoloğundan oluşan bir multidisipliner ekiple tartışılacaktır.

Tedavi sırasında ve sonrasında, özellikle Breslow kalınlığı 1 mm’den fazla olan bir melanomunuz varsa veya melanom yayılmışsa, tedavinizin farklı adımlarında uzmanlaşmış bir dizi sağlık uzmanıyla da görüşebilirsiniz.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/melanoma/melanoma-overview.html

Görsel Kaynak: https://www.molemap.co.nz/skin-cancer/11-symptoms-to-never-ignore

Editör: Elif Berfin KORGAN