İpek Aydoğdu
İçindekiler
Tanım
Kanser teşhisi, hayatı kökünden değiştiren bir olaydır ancak bir de az rastlanan bir kansere yakalandığınızı düşünün. Bu gerçekten çok zorlayıcı olabilir.
Nadir rastlanılan kanserleri teşhis etmek daha güç olabilir, bu nedenle genelde kanserin ilerlediği aşamalarda teşhis konulur. Geç teşhis ise kanserin daha tehlikeli ve tedavisinin güç olmasına sebep olur.
Bazı Kanserler Neden Daha Az Görülür?
Kanser eğer bugüne kadar çok az sayıda kişide görülmüşse, Nadir Kanser olarak adlandırılır. Birçok farklı Nadir Kanser tipi vardır. Bunlar, vücudun farklı bölgelerinde veya farklı hücrelerinde gelişmeye başlayabilir. Bazıları, diğer Yaygın Kanser Tipleri gibi vücudun bağırsak gibi bölgelerinde ortaya çıkar ancak bambaşka bir hücre tarafından oluştuğu için nadir görülür. Kanser belli bir cinsiyette daha yaygın veya nadir görülüyor olabilir. Örneğin; Meme Kanseri, erkekler için nadir bir kanser tipidir.
Kanser, vücudun daha önce çok rastlanılmayan bir bölgesinde ortaya çıktığı için de nadir olarak adlandırılabilir. Örneğin; Melanoma bir Cilt Kanseri tipidir, ancak gözde başlayan bir Melanoma çok nadirdir.
Kanser daha yaygın bir kanser tipinin alt tipi olduğu için de nadir olabilir. Örneğin; Lenfoma yaygın bir kanser türüyken, alt tipi olan T-hücresi Lenfoması nadirdir.
Kanser eğer çocukları veya ergenleri etkiliyorsa da nadir olarak adlandırılır. Bunun sebebi çocukları etkileyen kanser tipi sayısının çok az olmasıdır.
Nadir Kanserler Ne Kadar Yaygın?
Bir kanser eğer 100 binde 6 veya daha az kişide görülüyorsa Nadir Kanser olarak adlandırılır. Az Yaygın Kanserler ise 100 bin kişiden 12 veya daha azında görülür.
Avusturalya’da her yıl ortalama 145 bin kanser teşhisi konulurken bunların yaklaşık 52 bini, Nadir ve Az Yaygın Kanserler grubuna giriyor. Yani bütün kanser teşhislerinin yaklaşık 3’te biri Nadir ve Az Yaygın Kanserler grubuna dahil oluyor.
Bunun yanında kanser kaynaklı ölümlerin yaklaşık yarısı, Nadir ve Az Yaygın Kanserler tabanlı olurken, herhangi bir hastalık sebepli ölümlerin yüzde 7’sini oluşturuyor. Geçtiğimiz son 20 yılda Yaygın Kanserlere yakalanma oranı artmasına rağmen Yaygın Kanser kaynaklı ölüm oranında azalış görülmüştür. Bunun sebepleri ise gelişen medikal yöntemler ile daha iyi taramaların yapılması, erken teşhis ve tedavi yöntemlerindeki gelişmelerdir.
Teşhisin Zorluğu Nedir?
Nadir ve Az Yaygın Kanserler’in tiplerini teşhis etmek ise zordur. Bunun sebepleri:
- Semptomlar yaygın kanserlerin semptomları çok benzediği için, genelde doktorlar yaygın olan sebebi bulmakla vakit harcar. Bu nedenle teşhis gecikir.
- Bazı semptomlar ise oldukça farklıdır ve doktorlar bu nedenle teşhis koymakta güçlük çeker.
- Bazı Nadir Kanserler, kanser görülmesi beklenmeyen kişilerde (bebek ve çocuklar gibi) oluşur. Doktorlar bu nedenle semptomların altında yatan hastalığın kanser kaynaklı olmadığını düşünerek teşhis koymaya çalışır.
- Kanser teşhisi konmadan önce birçok taramadan geçilmesi ve belki de birden fazla uzman ile görüşülmesi en sağlıklısıdır. Her doktor veya patolog Nadir Kanserler hakkında detaylı bilgiye sahip olmayabilir ve bu nedenle yanlış teşhis konulabilir.
- Patologlar, alınan biyopsi veya kan örneği üzerine defalarca taramalar yapmak durumunda kalabilir. Bu de teşhisin gecikmesine yol açar.
Sağlık Profesyonelleri Kimlerdir?
Hastanın görünmesi gereken Sağlık Profesyoneli, hangi kanser tipine sahip olduğuna göre değişkenlik gösterir. Uzmanlar, Multidisipliner Ekip Toplantısı denilen toplantılarda hastanın tedavisinin farklı yönlerinde uzmanlaşmış diğer sağlık profesyonelleri ile görüşerek tedavi seçeneklerini tartışmalıdır.
Bazı Nadir Kanserler, daha yaygın bir kanserin alt tipi olduğu için böyle toplantılarda yaygın olan kanser tipini göz önünde bulundurarak kontrol edilir.
Testler Nedir?
Nadir ve Az Yaygın Kanserler, teşhisi zor olduğu için normal bir kanser tipinin teşhisi için gereken test sayısından çok daha fazlasını gerektirebilir.
Bu testlerde öncelikle vücuttaki şişkinliklere, yumrulara, hacim olarak büyümüş organlara veya diğer tipik kanser belirtilerine bakılır. Eğer doktor kanser olabileceğini düşünürse, daha fazla test gerektiğini belirtecektir.
Diğer Testler Nelerdir?
Çoğu test için doktorların etkili bölgeden bir doku örneği alması ve bu dokudaki hücrelerin patologlar tarafından mikroskop altında incelenmesi gerekir. Bu işlemin adı Biyopsi’dir.
Lösemi veya Lenfoma gibi Kan Kanserleri için kandan örnek alınarak kan sayımının yapılması, tümör belirteçlerine (tümör hücreleri tarafından salgılanan kimyasallar) bakılması ve enfeksiyon var mı yok mu kontrol edilmesi gerekir. Ayrıca, idrarda kan veya bakteri olup olmadığını kontrol etmek için idrar testi de istenebilir.
Testler kanseri işaret ediyorsa Ultrason, MR, Endoskopi veya Tomografi gibi Teşhis Yöntemleri kullanılabilir. Bunlar kanserin ne durumda olduğunu, vücutta başka yerlere yayılıp yayılmadığını kontrol etmek için ve bir tedavi planı oluşturmak için gereklidir.
Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/rare-and-less-common-cancers/overview.html
Görsel Kaynak: https://universoracionalista.org/7-medidas-que-o-brasil-precisa-tomar-para-impedir-o-avanco-do-cancer/
Editör: Elif Berfin KORGAN