Kan Kanseri Nedir?

Tanım

Kan kanseri, kan hücrelerinin düzgün gelişim göstermediği durumlarda oluşan bir kanser grubunu ifade eder. Bu anormal kan hücreleri kontrolsüz bir şekilde gelişip çoğalırken aynı zamanda vücudun normal kan hücresi yapabilme kapasitesini de düşürür. Bu durum yaşandığında vücut fonksiyonlarında değişimler de oluşmaya başlar.

Bu anormal kanser hücreleri, lenf nodülleri, karaciğer, böbrekler, dalak ve akciğerler gibi vücudun diğer organlarına yayılabilir ve vücudun çalışmasını daha fazla etkileyebilir.

Kan kanserinin farklı türleri ve alt kategorileri vardır. En yaygın kan kanseri türleri:

• Lösemi: Kemik iliğinde gelişir.
• Lenfoma: Lenfatik sistemde gelişir.
• Miyelom: Plasma hücrelerinde gelişir .

Miyelodisplazi (MDS), miyeloproliferatif neoplazma (MPN) ve jüvenil miyelomonositik lösemi (JMML) gibi çocukluk çağı kanserleri kan kanserinin nadir olan diğer türlerindendir.

Kan kanserinin semptomları, teşhisi, kategorisi, tedavi türü ve potansiyel yan etkileri kanserin türüne göre çeşitlilik gösterir.

Kan Nedir?

Kan vücudun organlarına & dokularına oksijen ve önemli besinleri taşır. Aynı zamanda metabolik atıkların yok edilmesine ve enfeksiyonların iyileştirilmesine yardımcı olur. Kan birbirinden farklı olan hücrelerden oluşur:

• Kırmızı kan hücreleri (Eritrosit) – vücut içinde oksijenin taşınmasını sağlar
• Beyaz kan hücreleri (Lökosit) – bakterilerin elimine edilmesine ve enfeksiyonlardan korunma sağlar
• Kan pulcukları (Trombosit) – bir araya gelerek kanama olan bölgeleri tıkar ve kanamayı durdururlar

Çoğu kan hücresi süngerimsi bir yapıda olan ve bazı kemiklerin orta kısmında bulunan kemik iliğinde üretilir. Kan hücreleri hayatlarına kök hücre olarak başlarlar ve olgunlaştıklarında kan dolaşımına katılırlar. Kalp vücut boyunca kanı pompalayarak bu hücrelerin tüm dokulara ulaşmasını sağlar.

Kan Kanserleri Ne Kadar Yaygındır?

Kan kanserleri, Avustralya genelinde kansere bağlı ölümlerin üçüncü en büyük nedenidir ve her yıl meme kanseri veya cilt kanserinden daha fazla can kaybına neden olmaktadır.

Her yıl Avustralya’da 4500 insan löseminin bir türü ile kanser teşhisi almaktadır. Yaklaşık 6400 insan Hodgkin olmayan lenfoma ve yaklaşık 780 insan Hodgkin lenfoma tanısı almaktadır.

Miyelom sık rastlanan bir hastalık olmasa da her sene Avustralya’da yaklaşık olarak 1900 kişi miyelom teşhisi almaktadır.

Kan Kanserinin Türleri Nelerdir?

Lösemi Nedir?

Lösemi, beyaz kan hücrelerinin üretildiği yer olan kemik iliğinde başlayan bir kan kanseri türüdür.

Genel olarak lösemi, beyaz kan hücrelerinde gelişen anomalilerden dolayı hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasından dolayı oluşur. Bu anormal beyaz kan hücreleri lösemi hücreleri olarak adlandırılır ve normal kan hücrelerinden farklı davranışlar gösterirler.

Lösemi kanseri, hücrelerin hızlı (akut) ya da yavaş (kronik) büyüme hızlarına ve hangi tür beyaz kan hücresinin etkilendiğine göre adlandırılır. Lösemi hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülebilir ve dört lösemi türü aşağıdaki gibidir.

• Akut myeloid lösemi (AML)
• Akut lenfoblastik lösemi (ALL)
• Kronik myeloid lösemi (CML)
• Kronik lenfositik lösemi (KLL)

Lenfoma Nedir?

Lenfoma, lenf sisteminde gelişen kan kanseri türüdür.

Lenf sistemi vücudu hastalık ve enfeksiyonlara karşı koruyan bağışıklık sisteminin bir birimidir. Lenf sistemi vücut boyunca dolaşan lenf damarı sistemi olan ve lenf sıvısını (ak kan) taşıyan bir ağdır. Dalak, timüs bezi ve kemik iliği lenf sisteminin organları arasında bulunur.

Lenf sıvısı, lenfosit adı veriler beyaz kan hücreleri tarafından üretilir. Bu hücreler, insanları hasta yapan bakteri ve virüsleri yok edebilen antikorlar taşır. Lenfositler, B ve T olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Bu hücreler, antikor üreterek ve bakteri ve virüs gibi organizmalara saldırarak vücudu enfeksiyonlardan korur.

Lenfoma, lenfositlerin değişime uğradıktan sonra kontrolsüz bir biçimde büyüyerek çoğalmalarıyla bir araya gelmesinden dolayı yumru veya tümör oluşturma durumudur. Bu durum genellikle lenf düğümlerinde gerçekleşse de vücudun diğer kısımlarında da oluşma ihtimali vardır.

Lenfomanın 80’den fazla tanımlanan çeşidi vardır ve bunlar iki ana kategori içerisinde gruplandırılır. Bu iki kategori aşağıdaki gibidir.

• Hodgkin lenfoma
• Hodgkin olmayan lenfoma

Lenfoma kanseri aynı zamanda etkilediği lenfosit hücresi türüne ve büyüme hızlarına göre de kategorize edilir. Lenfoma vakalarının yaklaşık %85’i B-lenfositlerini etkilemektedir.

Miyelom Nedir?

Miyelom, bir tür beyaz kan hücresi olan plazma hücrelerini etkiler. Plazma hücreleri antikor adı verilen protein yapılarını üreterek hasar görmüş hücrelerin iyileşmesine ve vücudun hastalıklara karşı korunmasına yardımcı olur.

Plazma hücreleri değişikliğe uğrayabilir ve bu durumda kanserli hücrelere dönüşebilirler. Bu durum sonucunda oluşan hücrelere miyelom adı verilir ve bu kanser hücreleri çoğalıp bir araya gelerek yumru veya tümör oluşturabilir. Yumru veya tümör oluşturma durumu genelde kemik iliğinde veya farklı kemiklerin üzerinde oluşur.

Miyelom kemiklerin yapısını bozarak kırılgan ve hassas bir hale getirebilir. Aynı zamanda böbreklerde fonksiyon kaybı ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı vücutta yara oluşumu, kanama hastalık durumu oluşabilir.

Tedavi Nasıldır?

Tedavi Ekibiniz

Tedavide yer alacak sağlık uzmanları kan kanserinin türüne göre değişiklik gösterir. Doktorunuz, çoklu disipliner ekip toplantısı olarak bilinen toplantıda, bakımınızın farklı yönlerinde uzmanlaşmış diğer sağlık uzmanlarıyla tedavi seçeneklerinizi tartışabilir.

Bu sağlık ekibini, diğerlerinin yanında aile hekiminiz, onkolog, hemşire, fizyoterapist, danışman ve sosyal hizmet uzmanı oluşturabilir.

Tedaviyi Belirlemek Nasıldır?

Bazı durumlarda tedavinin nasıl ilerleyeceğini belirlemek zor bir durum olabilir. Her şeyin çok hızlı bir şekilde gerçekleşti düşünülebilir ve bu durumda endişe durumu başlayabilir.

Tedaviye hemen başlamadan bir süre beklemek tedavi sonucunu etkilemeyebileceğinden dolayı tedaviye ne kadar hızlı başlamanız gerektiğini sorumlu doktorunuzla tartışabilirsiniz. Doktorunuzdan tedavi seçeneklerini tedaviye başlamadan önce iyi bir şekilde öğrenin.

Seçeneklerinizi Bilin!

Kan kanserinin türünü, ulaşılabilir tedavi seçeneklerini, muhtemel yan etkileri ve maddi durumu da göz önüne alarak en başarılı tedaviyi seçmelisiniz.

Uzmanın çoklu disipliner bir ekibin parçası olup olmadığını ve tedavi merkezinin sizin için en uygun olup olmadığını kontrol edin – tedavinizi eve daha yakın bir yerde görmeniz mümkün olabilir veya belirli bir tedavide uzmanlaşmış bir merkeze seyahat etmeye değer olabilir.

Detayları Kaydedin

Hastalık durumunu ilk öğrendiğinizde doktorunuzun size söylediği şeyleri hatırlamakta zorluk çekebilirsiniz. Bu durumlarda not tutmak isteyebilir veya görüşmeyi direkt kaydedebilirsiniz. Bir yakınınız ile bu görüşmelere gitmek güzel bir fikir olabilir.

Sorular Sorun

Kafanızda herhangi bir şüphe varsa bu durumu direkt doktorunuza sorun. Doktorunuzla görüştüğünüz zaman aşağıdaki verilen soruları sorabilirsiniz.

Teşhis

• Hangi tür kan kanserine sahibim?
• Kanser yayılmış mı? Eğer öyleyse hangi bölgelere ve ne kadar hızlı?
• Test sonuçlarını bana açıklayabilir misiniz?
• İkinci bir opsiyonum olsun istiyorum. Başka bir uzman önerebilir misiniz?

Tedavi

• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Tedavim ne kadar sürecek ve ne zaman başlamalıyız?
• Tedavinin amacı nedir?
• Tedavinin işe yarayıp yaramadığını nasıl anlayabilirim?
• Sigortanın karşılamadığı herhangi bir harcama var mı? Eğer bunları karşılayacak bir durumum yoksa ücret düşürülebilir mi?
• Daha önce denenmiş ve benim de katılabileceğim bir klinik deneme var mı?

Yan Etkiler

• Tedaviler için muhtemel yan etkiler ve riskler nelerdir?
• Bunlar nasıl kontrol edilebilir?
• Çok fazla acı hissedecek miyim? Eğer öyleyse bu durum hakkında neler yapılacak?
• Tedavi çocuk sahibi olmama etki edecek mi?
• Yardımcı olabilecek tamamlayıcı bir tedavi var mı?

Tedaviden Sonra

• Nasıl hissettiğim konusunda nereden yardım alabilirim? Hissettiklerimin tipik bir tepki olup olmadığını nasıl anlarım? Ne zaman profesyonel destek almayı düşünmeliyim?
• Kan kanserinde oluşan duygusal zorluklar nelerdir?
• Çok disiplinli bir ekip bakımıma dahil olacak mı? Bu ekip bir psikolog ve/veya sosyal hizmet uzmanı içeriyor mu?
• Tedavi hastanemde nasıl bir sosyal hizmet uzmanı görebilirim?
• Profesyonel bir danışman veya psikolog nasıl bulabilirim? Bir psikiyatriste görünmeli miyim?
• Kanserden etkilenen diğer insanlarla nasıl bağlantı kurabilirim?
• Mali durumum, yasal konular ve diğer pratik kaygılar hakkında kiminle konuşabilirim?
• Ailemi veya bakıcılarımı kim destekleyebilir?
• Acil duygusal desteğe ihtiyacım olursa mesai saati dışında kimi arayabilirim?
• Duygusal sağlığımı desteklemek için ilaçları düşünmeli miyim?
• Yardımcı olabilecek herhangi bir uygulama, podcast veya çevrimiçi program var mı?

İkinci Bir Seçenek

Uzmanınızın tavsiyelerini doğrulamak veya netleştirmek için başka bir uzmandan ikinci bir görüş almak veya tüm seçeneklerinizi keşfettiğiniz konusunda size güvence vermek isteyebilirsiniz. Uzmanlar bunu yapan insanlara alışıktır.

Doktorunuz veya uzmanınız sizi başka bir uzmana yönlendirebilir ve ilk sonuçlarınızı o kişiye gönderebilir. Tedaviye başlamış olsanız veya hala ilk doktorunuz tarafından tedavi edilmek isteseniz bile ikinci bir görüş alabilirsiniz. İkinci uzman tarafından tedavi edilmeyi tercih edeceğinize karar verebilirsiniz.

Karar sizin – size sunulan herhangi bir tedaviyi kabul etme veya reddetme hakkınız var. Kararınızı tedavi ekibiniz, aile hekiminiz, aileniz ve arkadaşlarınızla da görüşmek isteyebilirsiniz.

Klinik Çalışmaya Katılmak

Uzmanınız bir klinik araştırmaya katılmanızı önerebilir. Mevcut yöntemlerden daha iyi olup olmadıklarını görmek için yeni veya değiştirilmiş tedavileri ve hastalığı teşhis etme yollarını test etmek için klinik denemeler yapılır.

Yıllar geçtikçe, denemeler tedavileri iyileştirdi ve kanser teşhisi konan insanlar için daha iyi sonuçlara yol açtı. Uzmanınızla veya aile hekiminizle görüşmeyi veya ikinci bir görüş almayı faydalı bulabilirsiniz. Bir klinik araştırmaya katılmaya karar verirseniz, istediğiniz zaman bundan vazgeçebilirsiniz.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/blood_cancers/blood_cancer.html

Görsel Kaynak: https://www.ashtonshospitalpharmacy.com/wp-content/uploads/2017/08/Blood-cancer-iStock-623945252.jpg

Editör: Doğa DEMİRBAŞ