Fosfogliserat Dehidrohenaz Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliği nadiren normalden küçük baş büyüklüğü (mikrosefali) ile karakterize edilmiş, tekrar tekrar olan hastalık nöbeti (epilepsi), fiziksel reaksiyonlarda, hareketlerde ve konuşma gelişiminde bozukluklar (psikomotor gerilik) görülen bir durumdur. Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliği tanımlanan farklı türlere sahiptir. Şiddet ve belirtilerin ilk başladığı yaş ile fark edilir. Etkilenmiş bireylerin birçoğu en şiddetli şekli olan bebeksi şekle sahiptir ve bebeklikten beri etkilenmiş olurlar. Genç ve yetişkin tiplerdeki belirtiler hayatın ilerleyen döneminde belli olur ve bu tipler çok ender görülür.

Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliğinde, belirli bir biçimde sinir hücrelerinin etrafını saran miyelin adıyla bilinen yağ dokusunu etkileyen (hipomiyelinasyon), bir beyin doku kaybına (beyin atrofisi) öncülük eden ilerleyici bir beyin hücresi kaybı vardır. Sıklıkla beynin iki yarısını bağlayan doku küçük ve incedir ve aynı zamanda beynin merkezine yakın sıvı-dolu boşluklar yani karıncıklar genişletilmiştir. Çünkü beynin gelişimi bozulmuştur ve bu durumda baş ile vücut aynı oranda büyüyemez, vücut büyüdükçe başın küçüldüğü belli olur. Zayıf beyin büyümesi, desteksiz oturuş ve konuşma gibi birçok gelişimsel yetersizlik aşamalarının elde edilmesine öncülük eder. Ayrıca etkilenmiş küçük çocukların birçoğu beslenmede zorluğa sahiptir.

Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliğinde hastalık nöbetlerinin türü değişime uğrayabilir. Çocuksu kramplar olarak adlandırılan yinelenen kas kasılmaları rahatsızlığın tipik erken dönemidir. Erken tedavi olmadan nöbetler bilinç kaybını, kas sertliğini ve konvülsiv; miyoklonik hastalık nöbetlerini kapsayan tonik-klonik nöbetlere ilerleyebilir, denetimsiz kas krampları ya da ani zayıf kas tonusu atakları olarak adlandırılan düşme atakları görülebilir.

Yukarıda tanımlanan özelliklerin birçoğu infantil fosfogliserat dehidrojenaz eksikliği şekline sahip bireylerde gelişir. Genç bireyler tipik olarak epilepsi ile birlikte hafif gelişimsel gecikme ve zihinsel sakatlığa sahiplerdir. Bu hastalığın yetişkin şeklinin sadece bir durumu bildirilmiştir. Hafif zihinsel sakatlık, hareketleri düzenlemede güçlük (ataksi), kollarda ve bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma, sancının (duyusal nöropati) da dahil olduğu belirtiler ve semptomlar orta yaşlılıkta başlar.

Sıklık

Büyük ihtimalle bu durum nadir bir hastalıktır fakat yaygınlığı bilinmiyor. Bilimsel literatürde en az 15 vaka tanımlanmıştır.

Nedenler

Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliğine PHGDH genindeki mutasyonlar sebep olur. Fosfogliserat dehidrojenaz enzimini bir araya getiren bölümlerin yani alt birimlerin yapımı için gerekli olan talimatları PHGDH geni sağlar. Fosfogliserat dehidrojenaz enzimini dört PHGDH alt birimi birleşerek oluşturur. Bu enzim ilgili protein yapı taşı olan serin amino asidinin üretiminde rol oynar. Özellikle enzim serin yapımında 3-fosfogliserat olarak adlandırılan bir maddeyi ilk basamakta 3-fosfohidroksipirüvata dönüştürür. Beyin ve omuriliğin (merkezi sinir sistemi) fonksiyonu ve gelişimi için serin gereklidir. Aynı zamanda serin sinir sisteminde nörotransmitterler olarak adlandırılan sinyalleri ileten kimyasal taşıyıcıların bir parçasıdır. Ayrıca miyelini ve hücre zarlarını oluşturan proteinler serin içerir. Serin perhizden elde edilebilir fakat beyin hücreleri kendi serinlerini üretmeli çünkü perhizdeki serin sadece belirli maddelerin beyin ve kan damarları arasında geçişine izin veren çapraz koruyucu bariyeri (kan beyin bariyeri) geçemez .

Fonksiyonu azaltılmış bir enzimin yapımı PHGDH gen mutasyonları sonucunda olur. Sonuçta 3-fosfogliserat 3-fosfohidroksipiruvata normalden daha az dönüştürülür ve birinci basamakta serin yapımı durdurulur. Beyinde ki proteinlerin ve nörotransmitterlerin yapımını büyük ihtimalle serin yokluğu engeller ve miyelin ile normal hücrelerin oluşumu azalır. Fosfogliserat dehidrojenaz eksikliğinin belirti ve semptomlarına normal beyin gelişiminde ki bu aksamalar yol açar.

Kalıtım Modeli

Otozomal çekinik modelde bu durum ırsidir. bu durum da her bir hücrede ki gen kopyalarının her ikisinin de mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Bir otozomal çekinik durumlu bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyonlu genin bir kopyasını taşır fakat tipik olarak bu durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.