Kalıtsal Duyusal Nöropati Tip IA

İçindekiler

Tanım

Kalıtsal duyusal nöropati tip IA, ayak ve bacaklardaki sinirlerde meydana gelen anormalliklerle karakterize bir bozukluktur. Bu bozukluğa sahip kişilerde, parestezi adlı karıncalanma hissi; uzuvlarda uyuşma; ağrı, sıcak ya da soğuğu hissedememe gibi durumlar görülür. Her hastada his kaybı olmasa da, çoğunda ayak ve bacaklarda ağrı oluşur. Hastalığın ilerlediği vakalarda, duyusal anomaliler sadece ayak ve bacakları değil; kol, omuz, karın ve eklemleri de etkileyebilir. Yaşlanmaya birlikte hastalarda kas kaybı ve buna bağlı güçsüzlük oluşabilir. Ayak bileğindeki güçsüzlük yürümeyi zorlaştırabilir. Bu yüzden ileri vakalarda, hasta tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyabilir.

Kalıtsal duyusal nöropati tip IA hastalarının el ve ayaklarında iyileşmesi zaman alan açık yaralar; parmak uçlarındaki yumuşak dokularında enfeksiyonlar meydana gelir. Hissizlik sebebiyle tedavi gereği duyulmayan bu yaralar, daha sonra enfekte olabilir ve uzvun amputasyonunu gerektirebilir.

Bozukluğa sahip bazı bireylerde sensörinal işitme kaybına sebep olan iç kulak anomalileri meydana gelebilir. Orta ila geç yetişkinlik döneminde bu durum işitme kaybı gelişebilir.

Bozukluğun semptom ve belirtileri ergenlik ve geç yetişkinlik dönemleri arasında başlar. Uygun tedavi süreci devreye girdiğinde bireyler normal bir yaşam geçirebilse de; hastalık zamanla kötüleşme eğilimine sahiptir.

Sıklık

Kalıtsal duyusal nöropati tip IA, görülme sıklığı 100.000 kişide 1 ila 2 olan nadir bir bozukluktur.

Nedenler

Kalıtsal duyusal nöropati tip IA’ya SPTLC1 genindeki mutasyonlar sebep olur. Bu gen, SPT (serin palmitoiltransferaz) adlı bir enzimin bir alt birimini üretmek için gerekli talimatları sağlar. SPT enzimi, birçok hücre fonksiyonunun gerçekleştirilmesinde görev alan ve hücre zarında bulunan sfingolipid adlı yağların üretiminde yer alır.

SPTLC1 geninde meydana gelen mutasyonlar, SPTLC1 alt biriminin miktarını azaltarak SPT enzimin aktivitesinde değişikliğe sebep olur. Fonksiyonu değişen enzim, normalde üretmediği deoksisfingoid adlı bazları üretmeye başlar ve sfingolipid üretimi azalır. Çoğunlukla vücut bu azalmayı telafi edebildiği için azalma yok gibi görünür.

Deoksisfingoid bazlar birikme yaptığında nöronlar için toksik özellik taşırlar. Bu toksisitenin sebep olduğu nöronların aşamalı olarak yok edilmesi de, kalıtsal duyusal nöropati tip IA hastalarında görülen duyu kaybı ve kas güçsüzlüğü ile sonuçlanır.

Kalıtım Modeli

Kalıtsal duyusal nöropati tip IA, otozomal baskın bir modelde kalıtsaldır. Her hücrede değiştirilmiş genin bir kopyası, bozukluğa yol açmak için yeterlidir.