Atlarda Beyin ve Omurilik Enfeksiyonu Nedir?

Tanım

At Protozoal Miyeloensefaliti (Equine Protozoal Myeloencephalitis kısaca EPM) atın sinir sistemini etkileyerek, genellikle uzuvların eşgüdümüyle, kasların atrofisiyle veya topallık şeklinde kendini gösteren bir rahatsızlıktır. APM (At Protozoal Miyeloensefaliti), etki bölgesi olarak Batı Yarım Küre’yi etkileyen bir hastalık olarak görünüyor. APM ciddi, önemli ve dikkate alınması gereken bir hastalıktır ancak belirtileri bazen yavaş yavaş ortaya çıkar ve fark edilmesi zor olabilir. Fark edilip, teşhis edildiği zaman, nörolojik hasar fazlalaşmadan önlemek adına bu hastalık imkan dahilindeki en kısa süre içerisinde tedavi edilmelidir.

Belirtiler

APM nörolojik bir hastalık olduğu için APM’li atlar, sahibini rahatsız edecek biçimde çeşitli nörolojik belirtiler gösterecektir; Bu çeşitli nörolojik semptomlar arasında:

• Topallık
• Kaslarda hareket koordinasyonu kaybı (ataksi)
• Dudakların/kulakların felci
• Göz kapaklarında sarkıklık
• Yeme güçlüğü (yiyecekleri çiğneme veya yutamama)
• Kas atrofisi
• Zayıflık
• Nöbetler (ender görülen bir belirti)

Nedenler

APM, tek hücreli protozoal bir organizma olan Sarcocystis nöronunun neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu organizmanın (Sarcocystis nöronu) çevrede hayatta kalması doğal konağı olan opossum aracılığıyla olur. Opossumun gövdesindeki Sarcocystis (protozoal organizma) karmaşık bazı üreme aşamalarından geçer. Sporokist adı verilen yumurtalar, keseli sıçanın dışkısı aracılığıyla çevreye salınır ve rakun, armadillo ve hatta kediler gibi diğer hayvanlar tarafından yutulur.

Bu hayvanların her birine (rakun, armadillo, kedi…) ara konaklar denir, bunlar protozoanın daha fazla gelişebilmesi için gereklidir. Sarcocystis ne nörona, ne opossuma ne de diğer ara konaklara zarar vermez. Ancak bir at, bir opossumdan enfekte olan bir dışkı materyali tüketirse, at normalin dışında bir konakçı olur, yani bu protozoanın gelişebileceği doğru konak değildir.

Bu nedenle, protozoa at türlerinde çeşitli rahatsızlıklara sebep olur. Atlar bu enfeksiyonu başka bir ata aktaramaz bunun nedeni protozoa atın vücudunda gelişimini sürdüremeye devam edemez. Bu protozoa ata girdikten sonra omurilikteki sinir dokusuna bazen de beyin sapına taşınıp, orada şiddetli iltihaplanma ve tahribata neden olur.

Teşhis

Bu hastalığın teşhisi zorlayıcı olabilir. Atınızdan alınacak serum örnekleri, bu organizmaya karşı olan antikorların var olup olmadığını belirleyebilir, fakat bu antikorlar varsa sadece organizmaya maruz kalındığını gösterir yani yüzde yüz aktif enfeksiyon anlamına gelmez. Bir BOS örneğide (beyin omurilik sıvısı) enfeksiyonun belirlenmesinde yardımcı olabilir. Veteriner hekiminiz, hayvanda APM’yi teşhis edip tespiti için çeşitli testleri gerçekleştirmeden önce, genellikle diğer birçok nörolojik durumu göz önüne alacaktır.

Tedavi

APM için öncelikli tedavi yöntemi “antiprotozoal” tedavidir. APM hastalığın tedavisi için piyasada  bir avuç dolusu ilaç vardır. Ponazuril en tercih edilen antiprotozoallerden biridir. Ponazuril, en az 28 gün boyunca gerekliliği olan bir tedavidir. Bir at akut bir şekilde nörolojik ise, kapsamlı bir rehabilitasyonun beraberimde anti-inflamatuarlar (inflamasyonu, yangıyı önleyici) ve hatta intervenöz (IV) sıvılar gibi başka takviye edici tedavi yöntemleri gerekebilir.

Yaşam ve Yönetim

Tedavi diyetleri ve reçeteli ilaçların dozajlarının ayarlanması konusunda veteriner hekiminizin yönergelerine uyun. Eğer bir at ciddi şekilde etkilenip beyin, beyin sapı ya da omurilikte oluşacak hasarlardan ötürü tamamıyla iyileşmeyebilir. Ancak APM’den daha az etkilenen hasta atlarda, uygun tedavi ile, tamamen iyileşebilir.

Önlem

Bu bulaşıcı organizma için, opossum konağı olduğu için, en iyi alınacak önlem rakun gibi diğer benzer ara konakçıların atlarınızın bulunduğu yere girmesini önlemektir. Tahıllarınızı sıkı bir şekilde kapatılmış olan yerlerde saklayın ve vahşi hayvanların gelişimini engellemek için dökülen yemleri hızlıca süpürün. Samanınızı yerden uzak tutarak temiz bir yerde muhafaza edin.

Kaynak: https://www.petmd.com/horse/conditions/neurological/c_hr_protozoal_myoencephalitis

Görsel Kaynak: https://tr.nctodo.com/equine-protozoal-myeloencephalitis-or-epm

Editör: Doğa DEMİRBAŞ