in

Ataksi-Pansitopeni Sendromu

Ataksi-Pansitopeni Sendromu: Tanım, Sıklık, Nedenler ve Kalıtım Modeli

İçindekiler

Tanım

Ataksi-Pansitopeni, beynin hareketi koordine eden bölümünü (serebellum) ve kemik iliğindeki kan üreten hücreleri etkileyen nadir bir hastalıktır. Belirti ve semptomların başladığı yaş, hastalığın şiddeti, ve kötüleşme oranı etkilenmiş bireyler arasında değişiklik göstermektedir.

Ataksi-Pansitopenili bireyler serebellumdaki doku kaybı (atrofi) ve diğer değişiklikler ile ilişkili nörolojik problemlere sahiptir. Bu problemler zayıf koordinasyon ve dengeyi (ataksi), uzaklığı ve ölçeği belirlemenin dahil olduğu hareket zorluklarını (dismetri), kontrol edilemeyen kas kasılmasını (klonus), ve istemsiz geri ve ileri göz hareketini (göz titremesi-nistagmus) içerir. Bu nörolojik sorunlar zaman içinde kötüleşerek yürümeyi ve diğer hareketleri zorlaştırır. Bazı etkilenmiş bireyler en sonunda tekerlekli sandalye yardımına ihtiyaç duyarlar.

Ataksi-Pansitopeni sendromu ayrıca bir veya birden çok tip normal kan hücresinin kısalmasına neden olur. Bu kan hücreleri; beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve trombositlerdir. Bu üç tip kan hücresindeki kısalma pansitopeni olarak bilinir. Pansitopeni, düşük sayıdaki kırmızı kan hücrelerinden (anemi) dolayı aşırı yorgunluğa, düşük sayıdaki beyaz kan hücrelerinden (nötropeni) dolayı sık enfeksiyonlara , ve düşük sayıdaki trombositlerden (trombositopeni) dolayı da aşırı kanamaya neden olabilir. Ataksi-pansitopeni sendromu ayrıca belirli kanser vakaları, özellikle miyelodisplastik sendrom ve akut miyeloid lösemi, ile ilişkilidir.

Sıklık

Ataksi-Pansitopeni Sendromu çok nadirdir. Tıbbi literatürde, 4 aileden en az 25 etkilenmiş birey tanımlanmıştır.

Nedenler

Ataksi-Pansitopeni Sendromu, SAMD9L genindeki kalıtsal mutasyonlardan kaynaklanır. Bu genden üretilen protein hücrelerin, özellikle de kan hücrelerini meydana getiren kemik iliğindeki hücrelerin, büyümesinin, bölünmesinin ve olgunlaşmasının düzenlemesine katılır. Çalışmalar SAMDL9 proteininin, hücrelerin kontrolsüz  ya da çok hızlı bir şekilde büyüyüp bölünmesini engelleyen bir tümör supresör olarak görev yaptığını ileri sürmektedir. SAMDL9 proteininin ayrıca beyinde de, buradaki fonksiyonu daha az bilinse de özellikle serebellumda (beyincik), önemli bir rol oynadığı görünmektedir.

Bu sendroma sebep olan mutasyonlar ”fonksiyon kazancı’‘ olarak tanımlanır. SAMD9L proteininin hücre büyümesini ve bölünmesini engelleme yeteneğini arttırırlar. Kemik iliğinde hücrelerin bölünmesinin azalışı kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin, ve trombositlerin kısalmasına neden olur. Bu mutasyonların etkilerinin ataksi ve Ataksi-Pansitopeni Sendromu ile ilişkili diğer nörolojik sorunlar ile nasıl bağlantılı olduğu kesin değildir.

SAMD9L genindeki proteinin tümör supresör özelliğini arttıran fonksiyon kazancı mutasyonlarının Miyelodisplastik Sendrom ve Akut Miyeloid Lösemi gibi kanser vakalarının gelişimi riskini arttırabilmesi paradoksal görünmektedir. Kemik iliğindeki, SAMD9L geni fonksiyon kazancı mutasyonlarına sahip belirli hücrelerin daha ılıman pansitopeni ama artmış kanser riski ile ilişkili ek genetik değişiklikler geliştirebileceği anlaşılmaktadır. Bu değişikliklere SAMD9L genini etkisizleştiren (fonksiyon kaybı) mutasyonlar ya da SAMD9L genini içeren kromozom 7‘nin uzun (q) kolunun bir parçasının delesyonu dahildir. Bu ek değişiklikler kemik iliği hücrelerindeki fonksiyon kazancı mutasyonlarının etkisini kompanse eder. Bunlar aşırı aktif bir SAMDL9 proteininin aşırı kısıtlayıcı hücre bölünmesini engelleyerek etkilenmiş bireylerdeki pansitopeni şiddetini azaltır. Fakat, SAMD9L geni ve kromozom 7’nin uzun kolundaki diğer genlerin kaybı hücrelerin kontrolsüzce büyüyüp bölünmesine izin vererek kansere neden olur. Kromozom 7’nin uzun kolundaki bir delesyon miyelodisplastik sendrom ve lösemi için iyi bilinen bir risk faktörüdür.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık, her hücrede değişmiş genin bir kopyasının hastalığa sebep olmak için yeterli olduğu anlamına gelen otozomal baskın modelle kalıtılır. Bütün raporlanmış vakalarda, etkilenmiş birey hasta bir ebeveyne sahiptir.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

  • ATXPC
  • Miyeloserebellar bozukluk

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/ataxia-pancytopenia-syndrome/

Görsel Kaynak: https://theconversation.com/covid-19-restrictions-take-a-toll-on-brain-function-but-there-are-techniques-to-help-you-cope-154713

Editör: Meryem Melisa KAR

Ne düşünüyorsunuz?

7 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir