Emine Öykü Güner
İçindekiler
Tanım
Tavşanların küçük azı dişleri ve azı dişleri tek fonksiyonel bir ünite olarak hizalanır. Bu yapı yanak dişleri olarak isimlendirilir. Yanak dişlerinin uzaması, normal aşınmanın düzgün biçimde şekillenmemesi ya da dişlerin düzgün hizalanmadığı (maloklüzyon) durumlarda oluşur. Maloklüzyon,T ”kötü kapanış” olarak tanımlanır. Aslında sağlığı etkilemez, spesifik olarak bir hastalık değildir. Maloklüzyon sadece dişlerin normal pozisyonlarında olmamasıdır. Dişlerin düzgün hizalanmaması evcil tavşanlarda en çok görülen şikayetlerden biridir ve doğumda, travma kaynaklı veya başka nedenlerden ötürü olabilir.
Yanak dişlerinin uzaması çoğunlukla orta yaşlı ya da daha yaşlı tavşanlarda görülür. Maloklüzyon ise genç tavşanlarda doğuştan şekillenebilir. Bunun dışında Cüce ve Lop ırklarında doğuştan yanlış hizalama problemiyle karşılaşma ihtimali daha yüksektir.
Bahsi geçen ırkların resimleri:
Belirtiler
- Haddinden fazla salya akışı
- Yiyeceklerin çiğnenmemesi
- Fazla gözyaşı üretimi
- Burunda akıntı
- Diş gıcırdatma
- Anoreksiya ile şekillenen kilo kaybı
Nedenler
Uzamanın şekillenmesi, yabani tavşanlardan daha çok uzun süre yaşayan evcil tavşanlarda yaşlanmanın olağan bir sonucudur. Bundan ötürü normal bir yaşam süresince uzama olması olasıdır. Yaşam süresince diş büyümesi periyotları olur.
Daha çok yaşlı tavşanlarda ortaya çıkan yanak dişlerindeki uzama çoğunlukla lifli sert gıdaların diyetteki eksikliğinden kaynaklanır. Sert yiyeceklerin diyette yer almasının nedeni bu yiyeceklerin tavşanınızın dişlerini gıcırdatmasına olanak sağlamasıdır.
Tavşanınıza çiğnemesi için farklı şeyler verin. Örneğin: Tahta çubuklar, söğüt çubuklar, hasır toplar vb.
Önüne geçilemeyen bir doğum kusuru olan tersine, konjenital iskelet maloklüzyonu genç tavşanlarda rastlanır. Ayrıca Cüce ve Lop-kulaklı ırklarda ortaya çıkması da mümkündür.
Teşhis
Bir veteriner hekim maloklüzyon ya da uzama problemiyle karşılaştığı zaman teşhisinde öncelikli olarak sözlü muayene yapacaktır. Ağızdaki (oral) apselerden alınacak bakteri kültürlerinin ve sıvısının incelenmesi de teşhiste kullanılabilir. Başka tanı testleri olarak: İdrar analizlerine, BT taramalarına, kafatası röntgenlerine bakılabilir
Bu BT taramasına baktığımızda A,B ‘de diş maloklüzyonunu (beyaz oklar) görebiliriz. C,D’ye baktığımızda apikal uzama ve periodontal ligament boşluğu genişlemesi (beyaz ok başı) ile birlikte fazla sayıda sağ mandibular üçüncü premolar dişe sekonder asimetrik bir premolar ve molar maloklüzyonu göstermektedir. Maloklüzyon ve uzama bu BT’de görüldüğü üzere birlikte şeklillenen olgulardır.
Yöntem
Tedavide izlenecek yol durumun ciddiyetiyle paraleldir. Yanak dişlerinde kesme işleminin yapıldığı koronal redüksiyon olarak adlandırılan cerrahi prosedür bir tedavi seçeneğidir. Şekillenecek olguların bazılarında ekstraksiyon gerekebilir. Bunlara ek olarak antibiyotik, ağrı kesicileri de kapsayacak şekilde ilaç tedavileri de mümkündür.
Yaşam ve Yönetim
Tavşanın dişleri tekrar tekrar kontrol edilmeli ihtiyaç durumunda dört ile sekiz haftada bir dişlerin kesilmesi gerekir. Kontrol sadece dişlerden ibaret olmamalıdır. Ağız boşluğu tamamıyla kontrol edilmelidir. Dişlerdeki uzama da bir ilerleme olup olmadığını daha kolay görebilmek adına ilk tedavinin ardından üç ya da altı ay sonrasına kafası röntgeni çekilebilir.
Tebdirler
Dişlerde karşılaşacak maloklüzyon ya da yanak dişlerindeki uzama durumunda tavşanınızın diyetinden yumuşak sebze, meyve alımının önüne geçin. Diyetine diş aşınmasını sağlayan sert lifli yiyecekler ekleyin. Maalesef ki diş sorunlarına yakalanmış tavşanların önüne geçmek zordur. Ancak uygun diyet programları ile ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür. Konjenital maloklüzyonu olan tavşanların ürememesi de önemli bir konudur.
Kaynak: https://www.petmd.com/rabbit/conditions/mouth/c_rb_malocclusion_teeth
Görsel Kaynak: https://www.book-bro.top/ProductDetail.aspx?iid=181487338&pr=42.88
Editör: Ecem Bolat