Pelin Güldere
İçindekiler
Tanım
Stoma, karında oluşturulan ve dışkının vücuttan atılmasına izin veren cerrahi bir açıklıktır. Bağırsağın uç kısmı stomadan dışarı çıkarılır ve deriye dikilir. Bağırsak ameliyatı geçiren bazı insanlar, ameliyattan sonra geçici veya kalıcı olarak bir stomaya ihtiyaç duyabilir.
Stoma Türleri
Stoma, kolostomi (kalın bağırsakta) ve ileostomi (ince bağırsakta) olmak üzere iki türe ayrılır.
Geçici olan stoma, yalnızca yeni birleştirilen bağırsağın iyileşme sürecini atlatana kadar gerekli olur. Böyle bir durumda, genelde bir halka stoma kullanılarak bağırsak halkası çıkarılır ve cilde dikilerek iki açıklık elde edilmiş olunur. Daha sonra (genellikle 3 ila 12 ay) stomanın ters çevrildiği bir ameliyat daha olunur. Bu ameliyatta stoma kapatılarak bağırsağa yeniden katılması sağlanır.
Rektal kanserine sahip olan insanlarda 10 kişiden sadece 1’i kalıcı olarak stomaya ihtiyaç duyar. Stoma ağzın içine benzer. Pembe veya kırmızı renkte, yumuşak ve nemli bir yapıya sahiptir. Çevresindeki deriyle aynı seviyede ya da daha yüksek olabilir. Boyutları değişkendir ve ameliyattan sonra şekil değişikliği gösterebilir.
Stoma Nasıl Çalışır?
Bağırsaklar hareket ettiğinde, stomadan hava ve dışkı çıkar. Atıkların ne zaman çıkacağı kontrol edilemediği için bunları toplamak amacıyla tek kullanımlık stoma torbası takılır. Bu torbanın arka kısmındaki yapışkan, cilde sıkıca yapışarak sızdırmayı ve kokuyu önler. İçinde bulunan filtreler ile de torbayı şişiren hava kokusuz bir şekilde dışarı salınır.
Bazı insanlar stoma torbası kullanmayı tercih etmez. Atıkları bir veya iki günde bir lavman (kolostomi irigasyonu) yaparak çıkarabilirler. Ancak bu durum inen kolonunuzda bir kolostomi varsa gerçekleşebilir. Bu seçenek hakkında doktorunuzla ve hemşirenizle konuşmanız gerekir.
Stoma Kullanma
Torbayı Takmak
Hemşire, vücudunuzun şekline ve stomaya uyan bir aparat seçmenizi isteyecek, ayrıca bu aparatın nasıl güvenli bir şekilde takılacağını size anlatacaktır.
Torbayı Boşaltmak
Stoma torbaları, her bağırsak hareketinden sonra atılabilir ya da atık maddeye bağlı olarak boşaltılıp tekrar kullanılabilir. Boşaltılan madde tuvalete atılmamalıdır. Kapalı bir poşete koyup çöp kutusuna atabilirsiniz. Ayrıca kolostomi torbasının günde 1 ila 3 kez boşaltılması gerekirken, ileostomi torbasında atık daha sulu olacağı için günde 4 ila 6 kez boşaltılması gerekir. Boşaltılma sıklığı yedikleriniz ve içtiklerinizden etkilenir.
Stoma ile Yaşamak
Geçici bir süreç de olsa stomaya sahip olmak hayatınızda büyük farklılıklara neden olabilir ve bu duruma alışmak biraz zaman alabilir. Ayrıca binlerce Avustralyalı bu duruma sahiptir ve çoğu, diğerlerine nazaran normal şekilde hayatına devam etmektedir.
Stomaya sahip olmanız bazen seyahat durumunuzu, sosyal aktivitelerinizi ve cinsel ilişkilerinizi etkileyebilir ancak bu konular yönetilmeyecek şeyler değildir. İşiniz veya sosyal aktiviteleriniz yorucu olmadığı sürece katılabilirsiniz.
Stoma Tıkanıklıklarını Yönetmenin Yolları
Stomaya sahipseniz ilk birkaç hafta yediklerinize dikkat edip değişiklik göstermeniz gerekebilir. Stoma torbasının dolma sıklığı ne miktarda ve ne zaman yediğinize bağlı olarak değişiklik gösterecektir.
Aşağıda stoma tıkanıklığını yönetmek için bazı ipuçları verilmiştir.
- Düzenli beslenin.
- Tek seferde çok miktarda yemek yerine az ve sık yiyin.
- Dengeli bir beslenme düzeni oluşturun, böylece vücudunuz için gerekli besinleri almış olursunuz.
- Bol su için (günde 8-10 bardak).
- Yiyecekleri küçük parçalar halinde yiyip, iyice çiğnedikten sonra yutun.
- Spesifik yiyecekleri yemekte zorlanırsanız, alternatifler için bir diyetisyene danışın.
- Pişmiş yiyeceklerin sindirimi daha kolay olduğu için tercih edebilirsiniz.
- Yüksek lif içeren gıdalar (örneğin, çiğ sebzeler, meyve ve sebze kabukları, kabuklu yemişler, tohumlar, çekirdekler) tıkanmaya neden olabileceği için sıklıkla tüketmemelisiniz.
- Yeni bir gıdayı denemek istiyorsanız az miktarda yiyerek stomanın tahriş olup olmadığını kontrol edin. Stoma zarar görmezse bir dahaki seferde miktarını biraz daha arttırabilirsiniz.
- Karnınıza ve özellikle stomanın bulunduğu çevreye masaj yapın. Sırt üstü pozisyona geçip, dizlerinizi kendinize doğru çekip ve sağ ve sola dönün.
Görsel Kaynak: https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/bowel-cancer/living-with/having-stoma
Editör: Selin Su GÜNDÜZ