Konjenital Genelleştirilmiş Lipodistrofi Nedir?

İçindekiler

Tanım

Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofi vücuttaki yağ dokusu eksikliği ve çok kaslı bir görünüm ile oluşan nadir bir hastalıktır. Yağ dokusu iç organların çevresi, derinin altı olmak üzere vücudun birçok yerinde bulunur. Yağ dokusu, enerji için yağ depolar. Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofi, yağ dokusu kaybı ile tanımlanan lipodistrofiler olarak bilinen bir grup bozukluğun parçasıdır. Yağ dokusunun azlığı, karaciğer ve kaslar gibi vücudun başka yerlerinde yağ depolanmasına yol açar ve bu da ciddi sağlık sorunlarına sebep olur.

Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofinin belirti ve semptomları genellikle doğumda veya çocukluk çağında ortaya çıkar. En bilinen özelliklerinden biri insülin direncidir. İnsülin direnci, kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olan insülin hormonunu tanıyamadığı bir hastalıktır. İnsülin direnci dikkat edilmezse daha ciddi bir hastalık olan diyabete dönüşebilir. Etkilenen bireylerin çoğunda kan dolaşımında yüksek yağ seviyelerine sahiptir. Bu yüksek yağ seviyelerine trigliseritler denir. Bu trigliseritlerde cilt altında erüptif ksantomlar adı verilen küçük sarı yağ birikintilerinin çoğalmasına ve pankreasın iltihabına yol açabilir. Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofi, karaciğerde anormal bir yağ birikmesine neden olur. Bu birikmede karaciğer büyümesine ve karaciğer yetmezliğine sebep olur. Etkilenen bazı kişilerde anormal bir kalp ritmine sebep olabilir. Bu anormal kalp ritmi de kalp krizine ve ani ölüme yol açabilir.

Doğuştan bu hastalığa sahip kişilerin kendilerine özgü fiziksel görünümü vardır. Çok kaslı görünürler çünkü neredeyse tamamen yağ dokusu yokluğu ve kas dokusunda büyüme vardır. Yağ dokusunun az olması da damarların belirgin görünmesini sağlar. Etkilenen bireylerde, belirgin kemiklere, büyük ellere ve ayaklara, belirgin bir göbek deliğine sahip olabilirler. Etkilenen kadınlarda ise genişlemiş bir klitoris artan miktarda vücut kılı düzensiz adet dönemi ve yumurtalıklarda hormonal değişikliklere sebep olabilir. Bu bozukluğa sahip birçok kişi yüksek insülin seviyeleri ile ilgili bir cilt durumu olan acanthosis nigricans geliştirir. Bu hastalık vücut kıvrımlarındaki cildin ve kırışıklıkların kalın koyu hale gelmesine sebep olur.

Araştırmacılar, dört tür konjenital genelleştirilmiş lipodistrofi tanımladılar. Bu dört tür de genetik farklılıkları ile ayırt edildi. Bu türlerin belirti ve semptomlarında bazı farklılıkları vardır. Örneğin, yukarıda açıklanan özelliklerden farklı olarak, doğuştan genelleştirilmiş lipodistrofi tip 1 olan bazı kişilerde ergenlikten sonra kol ve bacakların uzun kemiklerinde kistler gelişir. Tip 2 de genellikle başlangıç ile orta seviyede olan zihinsel engellilikle ilişkilendirilebilir. Tip 3 diğer belirtilerin yanı sıra zayıf büyümeye ve kısalığa neden oluyor. Tip 4 kas güçsüzlüğü, gelişimde gecikme, eklemde anormallik, midenin alt kısmında daralma ve ani ölüme yol açabilecek şiddetli ritim ile ilişkilendirilebilir.

Sıklık

Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofinin dünya çapında 10 milyon insanda 1 görülür. Bu durumu olan 300 ile 500 kişi tanımlanmıştır. Bu durum dünya çapındaki tüm insanlara bildirilmiş olsa da Lübnan ve Brezilya’nın belirli bölgelerinde daha yaygın olduğu görülmektedir.

Nedenleri

AGPAT2, BSCL2, CAV1 ve CAVIN genlerindeki mutasyonlar konjenital genelleştirilmiş lipodistrofi tip 1 ile tip 4’e neden olur. Bu genlerden üretilen proteinler, yağ dokusunda yağ depolayan hücreler olan adipositlerin gelişiminde ve işlevini azaltır veya ortadan kaldırır, bu durum da adipositlerin gelişimini, yapısını veya işlevini bozar. Adipositlerin bozulan yapısı vücudun yağları düzgün bir şekilde depolayıp kullanamamasını sağlar. Yağ dokusunun bu anormallikleri hormonları bozar ve vücudun birçok organını etkileyecek doğuştan konjenital genelleştirilmiş lipodistrofinin çeşitli belirti ve semptomlarına neden olur.

Konjenital genelleştirilmiş lipodistrofiyle ilişkili genlerin bazıları diğer hücre ve dokularda da rol oynar. Örneğin, BSCL2 geninden üretilen protein, beyinde de mevcuttur. Beyindeki işlevi tam olarak bilinmemekte. Beyindeki bu proteinin kaybı, doğuştan genelleştirilmiş lipodistrofi tip 2’nin zihinsel engelilikle ilişkili olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.

Doğuştan genelleştirilmiş lipodistrofisi olan bazı kişilerde, genlerinde mutasyona rastlanmamıştır. Araştırmacılar bu bozuklukla ilişkili ek genetik değişiklikler arıyorlar.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal çekinik bir düzende ortaya çıkar, bu da her hücredeki genin her iki kopyasında da mutasyon sahip olduğu anlamına gelir. Otozomal çekinik bir rahatsızlığı olan bir kişinin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tipik olarak durumun belirti ve semptomlarını göstermez.