İdrarda Keton Testi Nedir?

Tanım

İdrarda keton testi, idrarınızdaki keton düzeylerini ölçer. Normalde vücudunuzda bulunan hücreler enerjilerini kanınızdaki glukozdan yani şekerden sağlar. Eğer hücrelerinize yeterli glukoz sağlanamazsa vücudunuz enerji üretmek için glukoz yerine yağları yakmaya başlar. Bu işlem sonucunda üretilen ve keton adı verilen asidik bir madde, kanınızda ve idrarınızda birikir.

İdrarda belirli bir seviyede keton olması anormal değildir. Ancak idrardaki keton seviyesinin yükselmesi vücudunuzun fazla asidikleştiğini gösterir. Bu duruma ketoasidoz denir. Ketoasidozun en yaygın görülen şekli, diyabetin bir komplikasyonu olarak gelişen diyabetik ketoasidozdur (DKA). Diyabetik ketoasidoz, aniden gelişen ve hatta hayatı tehdit edici olabilen bir tıbbi acildir.

Eğer diyabetiniz varsa idrarda keton testi ile idrarınızda yükselmiş keton düzeyleri erkenden tespit edilebilir ve böylece hemen gerekli tedaviyi alabilirsiniz. Doktorunuzun sık ölçümler önermesi halinde evde uygulanmak üzere testler de bulunmaktadır.

Diğer isimler: Keton idrar testi, keton testi, idrar ketonu, keton cisimcikleri

Ne İçin Kullanılır?

İdrarda keton testi sıklıkla, idrardaki keton seviyesinin yükselmesi açısından riskli bireylerin izlenmesi için kullanılır. Vücudunuzun enerji üretimi için glukoz yerine yağları yakmasına sebep olan bir tıbbi durumunuz, beslenme veya egzersiz alışkanlığınız varsa siz de yüksek risk grubuna dahil olursunuz. Risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

• Diyabet: Diyabetik ketoasidoz (DKA), yüksek keton düzeylerinin yol açtığı ve hayati tehdit oluşturan bir durumdur. En sık görüldüğü grup tip 1 diyabetli hastalardır. Fakat tip 2 diyabeti olan hastalarda da DKA tablosu gelişebilir.
• Uzun süren kusma veya ishal
• Alkol kullanım bozukluğu (AKB): Alkolik ketoasidoz yapar.
• Yeme bozuklukları ve uzamış açlık
• Bazı sindirim sistemi hastalıkları
• Karbonhidratlardan (enerji kaynağı olarak glukoz içeren besinlerden) fakir bir diyet olan keton diyeti ile beslenmek
• Çok zorlu ve uzun süreli egzersiz
• Gebelik

Neden İdrarda Keton Testi Yaptırmalıyım?

Diyabetiniz ya da idrar ketonlarını yükseltme riski olan başka bir durumunuz olduğu takdirde doktorunuz idrarda keton testi isteyebilir. Bunun yanı sıra diyabetik ketoasidozu düşündüren aşağıdaki belirtilere sahipseniz doktorunuz yine bu testin uygulanmasını isteyebilir. Bu belirtiler şunlardır:

• Bulantı veya kusma
• Karın ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Solunum güçlüğü
• Fazla yorgunluk veya uykululuk hali

İdrarda Keton Testi Nasıl Yapılır?

İdrarda keton testi evde veya laboratuvarda yapılabilir. Eğer testinizi bir laboratuvarda yaptırıyorsanız bir sağlık çalışanı size bir temizleme mendiliyle beraber küçük bir idrar toplama kabı verir ve “orta akım idrar toplama” metoduyla idrar örneğinin nasıl alınacağına yönelik talimatları anlatır. Cildinizdeki mikropların idrar örneğinize karışmasını önleme bakımından bu talimatları doğru uygulamanız önemlidir:

• Ellerinizi sabunlu suyla yıkayın ve yıkadıktan sonra ellerinizi kurutun.
• İdrar toplama kabını, kabın iç yüzeyine dokunmadan açın.
• Genital bölgenizi temizleme mendiliyle temizleyin:
  • Penis için, penisin baş kısmının (ucunun) tamamını silin. Eğer sünnet deriniz varsa bu işlemden önce sünnet derinizi tutarak kaldırın.
  • Vajina için, vajinal dudakları (vajinayı çevreleyen cilt katlantılarını) birbirinden ayırın ve vajinal dudakların iç yüzeylerini önden arkaya olacak şekilde silin.
• İlk birkaç saniye idrarınızı tuvalete yaptıktan sonra idrar akışını durdurun. Daha sonra, idrarınızı idrar toplama kabının içine yapmaya devam edin. Bu sırada kabın vücudunuza temas etmesine izin vermeyin.
• En az 30 ila 60 gram idrarı toplama kabında biriktirin. Kabın üzerinde ne kadar idrar biriktirmeniz gerektiğini gösteren işaretler bulunacaktır.
• İdrarınızın kalanını tuvalete yapın.
• Kabın kapağını kapatın ve size verilen talimatlara uygun biçimde ilgili sağlık çalışanına teslim edin.

Aktif olarak kanayan hemoroitleriniz varsa ya da adet dönemindeyseniz test öncesinde doktorunuza bu durumu bildirin.

Eğer testi evde uygulayacaksanız, test kitinde yer alan talimatları izleyin. Test kitinin içinden bir ölçüm çubuğu çıkar. Ölçüm çubuğunu idrarınızı yaparken akan idrarınızın altına tutarak ya da orta akım idrar toplama metoduyla doldurduğunuz idrar kabına daldırarak testi gerçekleştirebilirsiniz. Test kitinde yer alan talimatları eksiksiz biçimde yerine getirmeniz, sonuçların doğruluğu açısından önemlidir. Bu nedenle eğer idrarda keton testinin yapılışına ilişkin herhangi bir sorunuz varsa bunu doktorunuzla paylaşmalısınız.

Test Öncesinde Herhangi Bir Hazırlık Yapmalı Mıyım?

İdrarda keton testini yaptırmadan önce belirli bir zaman dilimi süresince yeme içmeyi kesmeniz gerekebilir. Test öncesinde yeme içmeyi kesmeniz ya da başka herhangi bir hazırlık yapmanız gerekip gerekmediğini doktorunuz size söyleyecektir.

Testin Herhangi Bir Riski Var Mıdır?

İdrarda keton testi yaptırmanın bilinen herhangi bir riski bulunmamaktadır.

Sonuçlar Ne Anlama Geliyor?

Test sonuçlarınız belirli bir sayı olarak ya da “düşük”, “orta”, “yüksek” şeklinde listelenebilir. Testin normal değerleri beslenme biçiminize, hareket düzeyinize ve çeşitli diğer etkenlere göre değişir.

Yüksek keton düzeyleri ciddi sağlık sorunları yaratabildiğinden sizin için geçerli olan normal değerleri ve sonuçlarınızın ne ifade ettiğini doktorunuzla mutlaka konuşun.

İdrarda Keton Testi ile İlgili Bilmem Gereken Başka Bir Şey Var Mıdır?

Keton test kitlerini reçete olmaksızın çoğu eczaneden temin edebilirsiniz. Eğer testi evde yapmayı planlıyorsanız doktorunuza hangi kitin sizin için uygun olacağını sorun. Evde yapılan idrar testleri kolay uygulanabilen ve tüm talimatları dikkatlice izlediğiniz takdirde isabetli sonuçlar sağlayabilen testlerdir.

Kilo verme amacıyla ketojenik diyet ya da “keton diyeti” yapan bazı kişiler keton düzeylerini takip etmek için evde uygulanabilen kitleri kullanabilirler. Keton diyeti, az miktarda karbonhidrat içeren ya da hiç içermeyen gıdaların tüketilmesine dayanan bir diyettir. Bu durumda vücudunuz enerji üretmek için glukoz yerine yağları kullanacak ve bu da keton düzeylerinizi yükseltecektir. Belirli koşullara sahip kişiler için keton diyeti yapmak uygun olmayabilir. Keton diyetine başlama düşünceniz varsa öncesinde bu diyetin size uygun olup olmadığını değerlendirmesi için doktorunuza başvurun.

Kaynak: https://medlineplus.gov/lab-tests/ketones-in-urine/

Görsel Kaynak: https://www.ucsfbenioffchildrens.org/medical-tests/ketones-urine-test

Editör: Ömer DEMİR