HADHB Geni Nedir?

HADHB Geni: Hidroksiasil-CoA Dehidrojenaz Üç İşlevli Multienzim Kompleksi Alt Birimi Beta

Normal Fonksiyon

HADHB geni, mitokondriyal üç işlevli protein adı verilen enzim kompleksi parçasının üretilmesi emrini verir. Bu enzim kompleksi, hücrenin enerji üretim merkezi olan mitokondrilerde faaliyet gösterir. Mitokondriyal üç işlevli protein sekiz parçadan (alt birim) oluşur. Dört adet alfa alt birimi HADHA geni tarafından, dört adet beta alt birimi ise HADHB geni tarafından üretilir. Adından da anlaşılacağı gibi mitokondriyal üç işlevli protein, her biri farklı fonksiyona sahip olan üç enzim içerir. Beta alt birimleri, uzun zincirli 3-keto-asil-CoA tiyolaz olarak bilinen enzimi kapsarken alfa alt birimleri diğer iki enzimi kapsar. Bu enzimler, yağların yıkılarak enerjiye dönüştüğü çok adımlı bir süreç olan yağ asidi oksidasyonu için oldukça önemlidir.

Mitokondriyal üç işlevli protein, uzun zincirli yağ asitleri denilen bir grup yağı metabolize etmek için gereklidir. Uzun zincirli yağ asitleri sütte ve bazı yağlarda bulunur. Bu yağ asitleri vücudun yağ dokularında depolanır. Yağ asitleri, kalp ve kaslar için önemli enerji kaynağıdır ve açlık durumunda karaciğer dokularına ve diğer dokulara büyük ölçüde enerji sağlar.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

Mitokondriyal Üç İşlevli Protein Eksikliği

Araştırmacılar, HADHB geninde mitokondriyal üç işlevli protein eksikliğine neden olan en az 26 mutasyon tanımladı. Bu mutasyonlar proteinin üç enziminin de faaliyetinin azalmasına neden olur. Çoğu mutasyon, protein yapı taşlarından birini (amino asit) beta alt birimi yapabilmek için değiştirir. Amino asitteki değişiklik alt birimin yapısını değiştiriyor olabilir ve bu durum üç enzim kompleksinin de fonksiyonunu bozar. Bazı mutasyonlar anormal derecede kısa ve işlevsiz beta alt birimleri üretir ve mitokondriyal üç işlevli protein seviyesinin azalmasına yol açar.

Mitokondriyal üç işlevli protein aktivitesi olmadan uzun zincirli yağ asitleri metabolize edilemez ve işlenemez. Sonuç olarak bu yağ asitleri enerjiye dönüştürülemez ve enerji azalması (letarji) ve kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) gibi hastalık belirtilerinin görülmesine neden olur. Ek olarak uzun zincirli yağ asitleri ya da kısmen metabolize edilmiş yağ asitleri birikerek karaciğer, kalp ve kaslara zarar verebilir. Bu anormal birikim, mitokondriyal üç işlevli protein eksikliğinin diğer belirti ve semptomlarının görülmesine neden olur.

Diğer Bozukluklar

HADHB geninde, mitokondriyal üç işlevli proteinin sadece uzun zincirli 3-ketoasil-CoA tiolaz enzim aktivitesini azaltan birkaç mutasyon bulunmuştur. Bu mutasyonlar beta alt birimi yapmak için tek amino asitleri değiştirir. Yalıtılmış uzun zincirli 3-ketoasil-CoA tiolaz eksikliğinin belirti ve semptomları, mitokondriyal üç işlevli protein eksikliğinde görülenlerle benzerdir. Bu benzerliklere; beslenme güçlüğü, letarji, hipoglisemi, zayıf kas tonusu (hipotoni) ve karaciğer problemleri dahildir. Bu bozukluğa sahip bebeklerde ise çok riskli kalp problemleri, nefes almada güçlük, koma ve ani ölümler görülebilir.

HADHB mutasyonları, kadınlarda hamilelik sırasında gebeliğin akut yağlı karaciğeri (AFLP) ve HELLP sendromu olarak bilinen iki ciddi hastalığı geliştirme riskini artırır. AFLP, karın ağrısıyla başlar ve hızla karaciğer yetmezliğine doğru ilerleyebilir. HELLP; hemoliz (kırmızı kan hücrelerinin yıkılması), yüksek karaciğer enzim seviyeleri ve düşük trombositler (kanın pıhtılaşmasıyla ilişkili hücreler) anlamına gelir. HADHB geninin bir kopyasında mutasyonu olan ve genin iki kopyasında da mutasyon bulunan bir fetüs taşıyan kadınların küçük bir yüzdesi, bu maternal karaciğer hastalıklarından birini geliştirir. HADHB mutasyonları ve hamilelik sırasında annede görülen karaciğer problemleri arasındaki ilişki hakkında henüz az şey biliniyor. Ancak fetüsün ürettiği kısmen metabolize edilmiş uzun zincirli yağ asitleri veya karaciğer için zararlı olan ve annede biriken plasenta ile ilgili olabilir.

Bu Genin Diğer İsimleri

• ECHB_İNSAN
• HADH
• hidroksiasil dehidrojenaz, alt birim Bhidroksiasil-CoA dehidrojenaz/3-ketoasil-CoA tiolaz/enoil-CoA hidrataz (üç işlevli protein), beta alt birimi
• hidroksiasil-Koenzim A dehidrojenaz/3-ketoasil-Koenzim A tiolaz/enoil-Koenzim A hidrataz (üç işlevli protein), beta alt birimi
• MTPB
• TFPB
• TP-beta

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/hadhb/

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/ngl/6dv2

Editör: Meryem Melisa KAR