FKBP10 Geni Nedir?

FKBP10 Geni: Prolil İzomeraz 10

Normal Fonksiyon

FKBP10 geni, hücre yapısal elemanlarından olan endoplazmik retikulumda bulanan bir proteinin üretilmesinden, işlenmesinden ve taşınmasından sorumludur. Daha önceden FKBP65 olarak bilinen FKBP10 proteini, karmaşık proteinlerden olan kolajenin ve elastinin hücre dışı matriksinde (hücreler arası boşluklarında) bulunan moleküllerin doğru işlenmesinde önemli görevleri mevcuttur. Bu matriks, vücudumuzda bulunan organ ve eklemleri destekleyerek bağ dokularına güç ve yapı sağlamaktadır.

Hücre dışı matrikste bulunan kolajen molekülleri uzun, ince fibriller oluşturabilmek için kendi aralarında çapraz bağ yaparlar. Bu çapraz bağların oluşumu, güçlü kolajen fibrillerin oluşmasına neden olmaktadır. FKBP10 proteini, kolajen moleküllerine bağlanarak çapraz bağlanmalarını sağlamaktadır. Ayrıca kolajen molekülünün belirli bir bölgesinde değişiklikler yaparak, moleküllerin çapraz bağlanması için gereken hidroksilasyon reaksiyonuna dahil olduğu da düşünülmektedir.

FKBP10 proteini, tropoelastin isimli proteinin katlanmasında ve ayrıca elastin proteinin de oluşmasında görevlidir. Elastin üretilebilmesi için çok sayıda tropoelastin kopyasının bir araya gelmesi gerekmektedir. Elastin, hücre dışı matriksin (hücreler arası boşlukların) bir parçası olup, bağ dokulara esneklik ve güç sağlayan elastik liflerin ana bileşenidir.

Genetik Değişikliklerle İlişkili Sağlık Koşulları

Kuskokwim Sendromu

FKBP10 geninde görülen en az bir mutasyonun Kuskokwim sendromuna sebep olduğu bilinmektedir. Kuskokwim sendromu güneybatı Alaska’daki Yup’ik Eskimo popülasyonunda görülen nadir bir hastalıktır. Bu durum özellikle ayak bileği, diz ve dirseklerde kontraktür ismi verilen eklem deformitelerine sebep olmaktadır. Kontraktürler, etkiledikleri eklemlerde hareketi kısıtlayıcı olmaktadır.

Kuskokwim sendromunda yer alan FKBP10 gen mutasyonu, FKBP10 proteininden tek bir protein yapı bloğunu (amino asit) siler. Kuskokwim sendromuna sebep olan ve Try293del olarak adlandırılan bu mutasyon, 293. Pozisyonda bulunan tirozin aminoasitinin silinmesi sonucu görülmektedir. Bu genetik değişim, kolay parçalanan ve karasız bir protein üretilmesine sebep olmaktadır. Kuskokwim sendromuna sahip bireylerde FKBP10 proteinin miktarı %5 gibi düşük bir seviyede olduğu için kolajene çapraz bağlanamaz ve kolajen hidroksilasyonuna oldukça azalır. Etkilenen bireylerde kolajen molekülleri oldukça düzensizdir ve kolajen matriksinde bulunan değişimlerin kontraktürlerin gelişimine etkisi ise belirsizliğini korumaktadır.

Diğer Bozukluklar

FKBP10 geninde görülen mutasyonlar diğer bağ dokusu bozukları ile de ilişkili bozukluklardır. XI tipi olarak sınıflandırılan ve nadir görülen osteogenez imperfekta bu gende görülen değişiklikler sonucu oluşmaktadır. Bu bozukluğa sahip bireylerde kırılgan ve kırılmaya çok meyilli kemikler vardır.

FKBP10 gen mutasyonları sonucu görülen bir diğer bozukluk ise Bruck sendromu 1’dir. Bruck sendromu 1, Kuskokwim sendromu ve osteogenez imperfekta tip XI ile benzer etkilere sahip bir durumdur. Etkilenen bireylerde dirsekleri, dizleri ve ayak bileklerini etkileyen kontraktürler vardır.

Bruck sendromu 1 ve Osteogenez imperfekta tip XI’e sebep olan mutasyonlar sonucunda FKBP10 proteini ya hiç üretilemaz ya da çok az bir miktarda üretilir. Kuskokwim sendromuna sahip bireylerde kolajen hidroksilasyonu az miktarda da olsa gözlenirken, Bruck sendromu 1 ve osteogenez imperfekta tip XI’ e sahip bireylerde yok denecek kadar azdır. Sonuç olarak, kolajen çapraz bağlanması bozulacağı için hücre dışı matriskte bulunan fibril miktarı azalacak, düzensiz ve seyrek olacaktır. Kolajendeki bu değişikliklerin osteogenez imperfekta tip XI ve Bruck sendromu 1’e nasıl sebep olduğu henüz bilinmemektedir. Ayrıca, elastin anomalilerinin de bu bozukluklara dahil olup olmadığı da bilinmezliğini korumaktadır.

Araştırmacılar, neden daha şiddetli gen mutasyonu olan bireylerde kırılgan kemik yapılarına ek olarak eklem deformitelerinin görüldüğünden ve daha az şiddetli mutasyona sahip bireylerde görülmediğinden henüz emin olamamaktadır.

Bu Gene Ait Diğer İsimler

• 65 kDa FK506 bağlayıcı protein
• 65 kDa FKBP
• FK506 bağlayıcı protein 10
• FK506 bağlayıcı protein 10, 65 kDa
• FK506 bağlayıcı protein 10
• FKB10_ HUMAN
• FKBP-10
• FKBP-65
• FKBP6
• FKBP65
• FLJ20683
• FLJ22041
• FLJ23833
• hFKBP65
• immünofilin FKBP65
• OI11
• OI6
• peptidil-prolil cis-trans izomeraz FKBP10
• peptidil-prolil cis-trans izomeraz FKBP10 öncüsü
• ÜFE
• ÜFE FKBP10
• rotamaz

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/fkbp10/

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/1LQS

Editör: Züleyha Demirci