Erken Bağırsak Kanseri Tedavisi Nasıldır?

Tanım

Kolon kanseri ile rektum kanseri farklı şekillerde tedavi edilmektedir. Doktorun seçeceği tedavi hastanın durumuna, kanserin bağırsağın hangi bölgesinde olduğuna, kanserin yayılıp yayılmadığına göre değişebilmektedir.

Kolon Kanseri

• Erken ve lokal bölgede ilerlemiş olan kolon kanserinde ana tedavi yöntemi cerrahidir.
• Eğer kanser lenf düğümlerine yayılmışsa, ameliyattan sonra adjuvan kemoterapi uygulanır.
• Radyoterapi, erken kolon kanseri tedavi seçenekleri arasında yer almaz.

 Rektum Kanseri

• Erken rektum kanseri için ana tedavi yöntemi cerrahidir.
• Eğer kanser rektal duvarın ilerisine ve/veya yakınındaki lenf düğümlerine yayılmışsa, ameliyattan önce kemoterapi veya kemoterapi ile birlikte radyoterapi tedavisi (kemoradyoterapi) uygulanır.
• Ameliyattan sonra kemoterapi veya radyoterapi tedavisi uygulanabilir. Kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonu için araştırmalar devam etmektedir.

Bağırsak kanseri teşhisi konulan birey tedaviye başlamadan önce demir seviyesi ve kan sayımına bakılmaktadır. Demir düzeyini artırmak için tablet veya enjeksiyon şeklinde demir takviyesi uygulanabilir. Ayrıca kilo dengesini sınırlamak ,bağırsak tıkanıklıklarını azaltmak ve bağırsak hareketlerini kolaylaştırmak için diyet programı uygulanabilir . Hasta sigara içiyorsa, ameliyattan önce sigarayı bırakması için teşvik edilir.

Ameliyat

Ameliyatın temel sebebi, olabildiğince çok kanseri ve yakınındaki lenf düğümlerini almaktır. Bağırsak kanseri tedavisinde iki çeşit ameliyat bulunur:

• Anahtar Deliği Cerrahisi: İnsizyon denilen bu yöntemde ince,uzun aletler ile kanserin bulunduğu bağırsak bölümünü çıkarmak için birkaç küçük kesik atılır. Bu ameliyat türünde genellikle daha az ağrı ve yara izi, hastanede daha az kalış süresi ve daha hızlı iyileşme görülür.
• Açık Cerrahi: Çoğunlukla karnın ortasından uzun bir kesik atılarak yapılır. Açık cerrahi  yönteminde daha büyük bir yara, daha yavaş iyileşme ve hastanede daha uzun kalış süresi görülür.

Kolon Kanseri Ameliyatı

Kolon kanseri tedavisi için en yaygın uygulanan ameliyat türü kolektomidir (bağırsağın bir kısmının çıkarılması). Bu yönteme göre kolonun yakınındaki lenf düğümleri ve kanserin çevresinde bulunan bazı normal bağırsaklar da çıkarılır.

Cerrah, margin olarak adlandırılan küçük bir sağlıklı doku sınırı ile kanserin her iki tarafındaki bağırsağı keser ve ardından bağırsağın iki ucunu tekrar birleştirir. Bu birleşmeye anastomoz denir.

Bazı durumlarda bağırsağın bir ucu karın bölgesinden açılan bir açıklıktan geçirilerek deriye dikilir. Bu işlem kalın bağırsaktan yapılırsa kolostomi, ince bağırsaktan yapılırsa ileostomi olarak isimlendirilir. Stoma, dışkının bir torba içinde toplanmasını sağlayan bir açıklıktır.

Kolektomi Türleri 

Kolonun hangi bölgesinin alınacağına göre farklı kolektomi seçenekleri mevcuttur.

Rektum Kanseri Ameliyatı

Rektum kanseri ameliyatı, kanserin nerede olduğuna, bağırsağın tekrar

Birleştirilme durumuna ve birleştirmenin rektumun neresinden olacağına göre değişmektedir. Ameliyat açık veya anahtar deliği yöntemi uygulanarak gerçekleştirilebilir.

Farklı cerrahi çeşitleri vardır, ancak en sık kullanılanı şunlardır:

• Anterior Rezeksiyon: En çok kullanılan ameliyat türüdür. Operasyon, daha sonra tersine çevrilecek geçici bir stomayı içerebilir.
• Abdominoperineal Rezeksiyon: Bu yöntem, kanser anal sfinkter kaslarına yakınsa ya da inkontinans olarak adlandırılan bağırsak hareketleri üzerinde kontrol kaybına sebep olmadan çıkarılamayacak kadar düşükse tercih edilebilir. Abdominoperineal rezeksiyondan sonra kalıcı olarak bir stomaya ihtiyaç duyulur.

Diğer Cerrahi Türleri

Lokal Eksizyon

Büyük bir cerrahi işlem için uygun olmayan ve erken evre rektum kanseri teşhisi konulan  bireylerde lokal eksizyon uygulanır.Bu yöntemde Cerrah, kanseri almak için karnı kesmek yerine anüse bir alet sokarak rektum duvarındaki kanseri çıkarır.

İki kanser varsa, çok az kişinin kalın bağırsağında aynı anda iki farklı kanser teşhisi konulabilir.Kanserler çeşitli testler ile teşhis edilebilirken ameliyat esnasında da keşfedilebilir.Ameliyat için birkaç yöntem bulunur:

• Bağırsağın kanserli iki bölümü de çıkarılır.
• Kanserli her iki bölümünde olduğu bağırsağın daha büyük bir kısmı alınır.
• Başka bir kanser çeşidi oluşmasına engel olmak için bütün kolon ve rektum (proktokolektomi) çıkarılır.

Tıkanmış Bir Bağırsak İçin Cerrahi

Bazı durumlarda bağırsak kanseri ilerledikçe bağırsak tıkanıklığı olarak tabir edilen bağırsağı tamamen tıkar. Atık maddeler tıkalı bağırsaktan kolayca geçemez. Bu da şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.

Bazen ameliyat sırasında tıkanıklık fark edilir ve temizlenir. Diğer durumlarda, tıkanıklığı gidermek için acil ameliyat gerekir. Ameliyat sırasında bağırsağı yeniden birleştirmek mümkündür, ancak bazı bireylerde stomaya ihtiyaç duyulabilir.

Tıkanıklığı olan herkes ameliyat olmak istemeyebilir veya bunu yaptıracak kadar formda olmayabilir. Dışkıların tekrar geçebilmesi için bağırsağı açık tutmaya yardımcı olmak amacıyla, cerrahınız kalın bağırsağın içine küçük içi boş bir tüp (stent) yerleştirebilir. Bir stent, ameliyat olacak kadar iyileşene kadar tıkanıklığı yönetmenize de yardımcı olabilir.

Hasta ameliyat veya stent olmayacaksa, bağırsak tıkanıklığı semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olması için ilaç kullanabilir.

Ameliyattan Sonraki Süreç

Herhangi bir büyük cerrahi operasyonda gözlendiği üzere, bağırsak kanseri için ameliyatın riskleri bulunur. Bu riskler arasında enfeksiyon, kanama, kan pıhtılaşması, yakındaki organlarda hasar veya bağırsağın çıkarılan kısımları arasındaki bağlantılardan sızıntı yer alır.

Ameliyat sonrası iyileşme süresi hastanın yaşına, geçirdiği ameliyat türüne ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Yaklaşık 4-7 gün hastanede kalınır, ancak tamamen iyileşme 2-3 ayı bulabilir. Bağırsak kanserinin yan etkileri arasında bağırsak hareketleri, cinsel işlev, diyette farklılıklar, yorgunluk  yer alır. Kalıcı veya geçici bir stomaya sahip olmakta bir başka yan etki arasındadır.

Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya hasar vermek için kullanılan kontrollü  radyasyon uygulamasıdır. Bu uygulamada x-ışınları kullanılır. Genellikle kemoterapi (kemoradyasyon) ile bir arada uygulanır. Bunun sebebi, kemoterapi uygulaması sonrası kanser hücreleri radyasyona karşı daha duyarlı hale gelir.

Radyoterapi rektal kanser için uygulanabilirken genellikle kolon kanseri tedavisi için kullanılmaz. Radyoterapi ameliyattan önce ve sonra olarak iki farklı şekilde uygulanabilir.

• Ameliyattan Önce (Neoadjuvan):  Ameliyattan önce radyoterapi alınmasıyla tümörlü bölgenin küçültülmesi hedeflenir. Bu işlem, cerrahın kanserin tamamını çıkarmasına yardımcı olur ve kanserin tekrarlama olasılığını azaltır.
• Ameliyattan Sonra (Adjuvan): Bazı durumlarda ameliyat esnasında rektal kanser teşhisi sanılandan daha ilerlemiş olduğu keşfedilir. Ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için radyasyon tedavisi kullanılabilir. Bu işlem, ameliyattan önce radyasyon tedavisi uygulanmadıysa yapılır.

Rektal kanser için en çok kullanılan radyoterapi türü ışın radyoterapidir. Yeni bir teknoloji olan bu tedavi yöntemde amaç, kanserli dokuya yüksek bir doz verirken çevresindeki dokulara çok daha düşük dozlar uygulamaktır. Bu yöntem radyasyonun zararlı etkilerini azaltmaya yardım eder.

Tedaviden önce, cilt üzerine birtakım küçük işaretler yapılabilir. Böylelikle radyasyonun uygulanacağı bölgenin tam olarak belirlenmesi sağlanır. Tedavi hafta içi her gün yapılır. Hasta tedavi boyunca lineer hızlandırıcı adı verilen bir cihazın altında bulunan tedavi masasında yatar. Her tedavi yalnızca birkaç dakika sürer, ancak cihazı kurmak için gereken süre sebebiyle bir seans 10-20 dakika sürebilir. Tedavi ağrısızdır.

Neoadjuvan tedavisi uygulanan hasta, ameliyat olmadan önce bir süre dinlenmelidir. Bu süreç radyoterapinin  tam etkisini göstermesi için gerekebilir.

Yan etkilerin pek çoğu geçicidir ve tedaviden birkaç hafta veya bir  ay sonra kaybolur. Sık görülen yan etkiler yorgunluk, bağırsak ve mesanede tahriştir. Daha sık idrara çıkmak, idrar yaparken yanma hissi, tedavi bölgesinde kızarıklık veya ağrı, fekal aciliyet ve inkontinans, ishal, kabızlık ve mukus akıntısı veya anüsten az miktarda kanama görülebilir. Radyoterapi derinin veya iç dokunun daha az gergin olmasına ve sertleşmesine (fibrozis) neden olabilir. Ayrıca rektumun duvarında iltihaplanmaya sebep olabilir.

Radyoterapinin Doğurganlık ve Cinsellik Üzerindeki Etkileri

Radyoterapinin pelvis ve rektuma uygulanması durumunda doğurganlık ve cinsel işlevde bazı değişiklikler görülebilir. Böyle bir durumda hastanın doktoruna danışması önerilir.

Erkeklerde Görülen Etkiler

Radyoterapi gören erkeklerde sperm sayısı azalabilir, kalıcı ya da geçici hasarlar görülebilir. Hasta çocuk sahibi olmayı düşünüyorsa doktoruna danışarak sperm saklanması için doğum kliniği veya hastaneye başvurabilir. Ayrıca radyoterapi kan damarları ve sinirlere zarar verebilir, bu durum bazı erkeklerde ereksiyon problemi yaşamasına sebep olabilir.

Kadınlarda Görülen Etkiler

Radyoterapi alan bir kadında vajina daralması gibi değişiklikler görülebilir. Bu durum kadının cinsel ilişki sırasında ağrı çekmesine sebep olabilir. Doktor tedavi sonrası aşamalı olarak vajinayı genişletmek ve yan kısımların birbirine değmesini önlemek için vajinal dilatör kullanımını önerebilir.

Bazı kadınlarda radyoterapi menopozu hızlandırabilir. Bu durum çocuk sahibi olunamayacağı anlamına gelir.

Kemoterapi

Kemoterapi tedavisi uygulanırken amaç, sağlıklı hücrelere olabildiğince az hasar verirken kanser hücrelerini öldürmek veya gelişmesini yavaşlatmaktır.4 ila 6 ay boyunca birkaç seans şeklinde kemoterapi alınır.

Kanser bağırsağın dışında lenf düğümlerine veya diğer organlara metastaz yapmışsa kemoterapi önerilebilir:

• Ameliyattan Önce (Neoadjuvan): Kemoterapi tümörü küçültmek ve ameliyattan sonra çıkarılmasını kolaylaştırmak için uygulanır. Rektum kanseri için kemoterapi radyoterapi (kemoradyoterapi) ile birlikte uygulanabilir.
• Ameliyattan Sonra (Adjuvan): Kemoterapi kalan kanser hücreleri varsa onları öldürmek ve kanserin tekrarlama olasılığını azaltmak için uygulanır. Rektum veya herhangi bir bağırsak kanseri için bu işlem gerçekleştirilebilir.
• Tek Başına: Eğer kanser karaciğer veya akciğerler gibi diğer organlara yayılmışsa, tümörleri küçültmek veya semptomları en aza indirgemek için kemoterapi uygulanabilir.

Kemoterapi almanın yan etkileri bulunmaktadır. En sık rastlanan etkiler şunlardır;

• Yorgunluk,
• Mide bulantısı,
• Kusma,
• İshal,
• Ağız yaraları ve ülserler,
• İştahta, tat ve kokuda değişiklikler,
• Eller ve ayaklarda ağrı,
• Saç dökülmesi veya incelmesi,
• Enfeksiyonlara yakalanma olasılığı artmaktadır.

Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/bowel_cancer/treatment_for_early_bowel_cancer.html

Görsel Kaynak: http://www.biyolojisitesi.net/uniteler/sindirim/kalin-bagirsak.html

Editör: Selin Su GÜNDÜZ