Depresyon Taraması Nedir?

Tanım

Depresyon taraması aynı zamanda depresyon testi olarak da adlandırılmaktadır. Depresyonda olup olmadığınızı öğrenmenizi sağlar. Depresyon, ciddi bir hastalık olmakla beraber yaygın olarak görülmektedir. Herkes ara sıra içinde üzüntü hissedebilir fakat depresyon alışılagelen üzüntü veya sıkıntıdan farklıdır. Depresyon düşünce biçiminizi,  nasıl davrandığınızı ve ne hissettiğinizi etkileyebilir. Depresyon ile birlikte evde ve iş yerinde çalışmak  zorlaşabilir. Bir zamanlar severek yaptığınız aktivitelere olan ilginiz bitebilir. Depresyonlu bazı bireyler kendilerini önemsiz hissederler ve kendilerine zararı olan davranışları gösterebilirler.

Çeşitli depresyon türleri mevcuttur. En yaygın olan türler aşağıdakileri kapsamaktadır:

• Majör Depresyon: Sürekli keder, öfke ve/veya hüsran duygularına sebep olmaktadır. Bu tür depresyon, birkaç hafta veya daha uzun süre devam etmektedir.
• Kalıcı Depresif Bozukluk: İki yıl veya daha fazla süren depresyona özel belirtilere sebep olmaktadır.
• Doğum Sonrası Depresyon:  Birçok yeni doğum yapmış anne normal olarak kendini üzgün hissedebilir fakat bu depresyon türünde, doğumdan sonra gereğinden fazla üzüntü ve kaygıya sebep olmaktadır. Annelerin kendilerine bakmalarını ve/veya bebeklerine bakım vermelerini zorlaştırabilir.
• Mevsimsel Afektif Bozukluk (MAB): Güneş ışığının az olduğu kış aylarında meydana gelen bir depresyon türüdür. Bu tür bir depresyonu yaşayan çoğu insan, güneş ışığının çoğaldığı  ilkbahar ve yaz mevsiminde kendini daha iyi hisseder.
• Psikotik Depresyon:  Daha ciddi bir psikiyatrik bozukluk olan psikoz ile birlikte kendini gösterir. Psikoz, insanların gerçek ile olan ilişkisini/iletişimini kaybetmesine sebep olabilir.
• Bipolar Bozukluk: Geçmişte manik depresyon olarak adlandırılırdı. Bipolar bozukluğu olan kişilerde değişken duygu durumları (mani: aşırı yükselmeler veya öfori) ve depresyon dönemleri olur.

Sonuç olarak, depresyonlu birçok hasta, konuşma terapisinden ve/veya ilaç tedavisi sonra kendini daha sağlıklı hisseder.

Diğer İsimler: Depresyon Testi.

Depresyon Taraması Ne İçin Kullanılır?

Depresyon teşhisini koyabilmek için bir depresyon taraması kullanılır. Depresyon belirtileri gösteriyorsanız, birinci basamak sağlık hizmetini veren kuruluş/kurum size bir depresyon testi önerebilir. Tarama, depresyonda olduğunuzu belirtiyorsa, bir akıl sağlığı hizmeti veren kurumundan/kuruluşundan tedavi almaya ihtiyacınız olabilir. Akıl sağlığı uzmanı, ruh sağlığı  sorunlarının teşhisinde ve tedavisinde uzmanlaşmış bir sağlık uzmanıdır. Son zamanlarda bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşüyorsanız, tedavinize öncü olması için bir depresyon testi yaptırabilirsiniz.

Depresyon Taramasına Neden İhtiyacım Var?

Şayet depresyon belirtileriniz varsa, depresyon testine ihtiyacınız olabilir. Depresyon belirtileri aşağıda yazılanları kapsamaktadır:

• Günlük hayattan ve/veya diğer etkinliklerden (hobiler, spor yapmak veya seks yapmak gibi)  ilgi veya zevk kaybı
• Öfke, hüsran veya sinirlilik
• Uyku sorunları: uykuya dalma ve/veya uykuyu devam ettirememe (insomnia) veya çok fazla uyuma durumu
• Yorgunluk ve uyuşukluk/uyuklama
• Huzursuzluk
• Konsantrasyon veya karar vermede güçlük çekme
• Suçluluk veya değersizlik hisleri
• Çok fazla kilo vermek veya almak

En ciddi depresyon belirtilerinden biri intiharı aklından geçirmek veya intihar girişiminde bulunmaktır. İntihar etmeyi veya  kendinize zarar vermeyi  düşünüyorsanız, hemen destek isteyin. Bu durumda destek almanın birçok yolu mevcuttur. Şunları yapabilirsiniz:

• 112’yi aramak veya en yakın acil servise gitmek.
• Akıl sağlığı sağlayıcı kurumunuzu/kuruluşunuzu veya başka bir sağlık hizmeti sağlayıcısı kurumunuzu/kuruluşunuzu aramak.
• Kıymet verdiğiniz bir insana veya yakın bir arkadaşınıza ulaşmak.

Depresyon Taraması Sırasında Neler Olur?

Birinci basamak tedavi veren sağlık görevlisi servise kabul edilmenizle birlikte siz taburcu olana kadar bakım planınızı yapan ve bu planın takipçisi olan sağlık personelidir. Size fiziksel bir muayene yapabilir ve size duygularınız, ruh haliniz, uyku alışkanlıklarınız ve diğer belirtileriniz hakkında sorular sorabilir. Ayrıca Birinci basamak tedavi veren sağlık görevlisi, tiroit hastalığı veya anemi gibi vücudunuzda bulunan farklı bir hastalığın ve/veya bir bozukluğun sizin depresyonunuza sebep  olup olmadığını öğrenmek için bir kan testi isteyebilir.

Kan testi sırasında, sağlık uzmanı küçük bir iğne yardımıyla kolunuzdaki bir damardan kan alır. İğne yerleştirildikten sonra, bir test tüpüne veya şişesine az miktarda kan toplanır. İğne girip çıkarken biraz batma hissedebilirsiniz. Bu batma hissi genellikle beş dakikadan az sürer.

Bir akıl sağlığı uzmanı sizi test ediliyorsa duygularınız ve davranışlarınız hakkında daha detaylı olan sorular sorabilir. Bu konularla ilgili bir anket doldurmanızı da isteyebilir.

Depresyon Taramasına Hazırlanmak İçin Herhangi Bir Şey Yapmam Gerekecek Mi?

Depresyon testi için genellikle herhangi bir özel hazırlığa gerek yoktur.

Taramanın Herhangi Bir Riski Var Mı?

• Fiziksel muayene yaptırmanın veya anket formu doldurmanın riski bulunmamaktadır.
• Kan testi yaptırmanın riski çok azdır. İğnenin vücuda girdiği yerde hafif bir ağrı veya morarma olabilir, ancak belirtilerin çoğu hızla geçer.

Sonuçların Anlamı Nedir?

Size depresyon teşhisi konulduğunda mümkün mertebe en kısa sürede tedavi olmanız gerekmektedir. Ne kadar erken tedavi görürseniz, iyileşme oranınız o kadar artar. Depresyonun tedavisi uzun sürebilir fakat tedavi gören çoğu insan tedavi sonunda kendini daha sağlıklı hisseder.

Birinci basamak sağlık hizmeti kurumu/kuruluşu size teşhis koyduysa, sizi bir ruh sağlığı  kurumuna/kuruluşuna sevk edebilir. Bir akıl sağlığı uzmanı size teşhis koyarsa sahip olduğunuz depresyonun türüne ve durumun aciliyetine bağlı olarak bir tedavi planı önerir.

Depresyon Taraması Hakkında Bilmem Gereken Başka Bir Şey Var Mı?

Depresyonu tedavi eden birçok ruh sağlığı uzmanı  mevcuttur. En yaygın ruh sağlığı uzmanı  türleri şunları kapsamaktadır:

• Psikiyatrist, ruh sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir tıp doktorudur. Bu uzmanlar ruh sağlığı hastalıklarını teşhis eder ve tedavi eder. Ayrıca ilaçlı tedavi yapabilirler.
• Psikolog, ruh bilimi alanında eğitim almış profesyonel bir görevlidir. Psikologların genellikle ‘’Felsefe Doktoru’’ veya ‘’Psikoloji Doktoru’’ gibi doktora dereceleri vardır fakat tıp diplomaları bulunmamaktadır. Bu uzmanlar,  ruh sağlığı hastalıklarını  teşhis ve tedavi eder. Bire bir danışmanlık ve/veya grup terapisi seansları tedavisini/hizmetini sunarlar. Özel ruhsatlar ile ilaç yazabilirler. Bazı psikologlar ilaç yazabilen sağlık görevlileri ile çalışabilirler.
• Lisanslı klinik sosyal hizmet uzmanı, ruh sağlığı eğitimi ile birlikte sosyal hizmet alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Bazı uzmanların ek ünvanları ve eğitimleri vardır. Bu uzmanlar, çeşitli mental sağlık sorunlarını teşhis eder ve hastalara danışmanlık sağlar. İlaç yazma yetkileri yoktur fakat ilaç  yazabilen sağlık görevlileri ile çalışabilirler.
• Lisanslı profesyonel danışman, çoğu danışmanın yüksek lisans derecesi vardır. Bu görevliler çeşitli ruh sağlığı sorunlarına teşhis koyar ve danışmanlık sağlar. İlaç yazma yetkileri yoktur fakat ilaç  yazabilen sağlık görevlileri ile çalışabilirler.
• Uzman psikiyatri hemşireleri, psikiyatri hemşireliği alanında yüksek lisans veya doktora derecesine sahip özel olarak eğitilmiş hemşirelerdir. Çeşitli mental sağlık bozukluklarını değerlendirir, teşhis eder ve tedavi ederler. Bazı uzman psikiyatri hemşireleri ilaç yazabilir.

Lisanslı klinik sosyal hizmet uzmanı ve lisanslı profesyonel danışman; terapist, klinisyen veya danışman dahil olmak üzere başka isimlerle bilinebilir/anılabilir

Hangi tür akıl sağlığı uzmanından destek almanız gerektiğini bilmiyorsanız, birinci basamak sağlık hizmeti sağlayan kurum/kuruluş ile görüşünüz.

Kaynak: https://medlineplus.gov/lab-tests/depression-screening/

Görsel Kaynak: https://religion.elconfidencialdigital.com/articulo/familia/Expertos-religiosa-aumento-suicidios-jovenes/20170904210302015830.html

Editör: Yasemin CANKAT