CYLD Kutanöz Sendromu

Tanım 

CYLD kutanöz sendromu bir çok kanser olmayan (iyi huylu) cilt tümörlerinin büyümesi ile karakterize olan bir genetik durumdur. Bu tümörler saç kökleri gibi deri ile bağlantılı (deri ekleri) yapıların gelişmesidir. Sıklıkla birden fazla cilt tümörleri gelişir, silindiromlar, spiradenomlar ve trikoepitelyomalar denilen iyi huylu büyümeler de buna dahildir. Silindiromlar önceleri ter bezlerinden türedikleri düşünülmüştü, lakin günümüzde onların saç köklerinde başladığına inanılıyor ve genellikle kafa derisinde ortaya çıkıyor. Spiradenomlar, silindiromlarla ilişkili ve genellikle bu iki iyi huylu büyümelerin özelliklerini tek bir tümörde görmek mümkündür. Trikoepitelyomalar saç köklerinde baş gösterir ve tipik olarak burun ve üst dudak etrafında gelişir.

CYLD kutanöz sendromuyla alakalı deri tümörleri tipik olarak iyi huylu olsalar da arada bir kanserli (kötü huylu) olanları olabiliyor. Kötü huylu olduğunda tümörler çoğunlukla hızlıca gelişir ve açık yaralar (ülserler) şeklinde olur. Hasta bireyler ayrıca deri haricindeki yapılarda tümör oluşturma riskini arttırmışlardır; örnek verecek olursak hasta insanların bazılarında iyi huylu ya da kötü huylu tümörler tükürük bezlerinde ortaya çıkabiliyor.

CYLD kutanöz sendromlu bireyler tipik olarak geç çocuklukta ya da gençliklerinde tümör oluşturmaya başlarlar. Her ne kadar nedeni belli olmasa da CYLD kutanöz sendromlu bayanlar bu hastalığa sahip erkeklerden daha fazla tümör oluşturmaya meyillidirler. Tümörler zaman içinde daha fazla büyümeye ve sayıca çoğalmaya eğilimlidirler. Geniş iyi huylu tümörler ülser olabilir ve enfeksiyonlara yatkın hale gelebilir. Bu tümörler çoğunlukla kafada, boyunda ve kafatasında bulunur. Gözlerde, kulaklarda, burunda ya da ağızda oluşan tümörler görme ve duyma gibi duyuları etkileyebilir. Daha az sıklıkla tümörler gövdede, koltuk altında ya da cinsel organlarda oluşabilir. Cinsel organ tümörleri acıya ve cinsel işlev bozukluğuna neden olabilir. Nadiren silindiromlar solunum yollarında oluşur ve nefes alma sıkıntılarına (solunum yetmezliği) neden olabilir.

CYLD kutanöz sendromu tümörleri şekil bozucu olabilir ve depresyona ya da diğer psikolojik rahatsızlıkların oluşmasında büyük etki sahibi olabilir.

CYLD kutanöz sendromu daha önceden bahsedilen Brooke-Spiegler sendromu, bir çok ailesel trikoepitelyoma ve ailesel silindromatozu rahatsızlıklarını da içerir. Bu rahatsızlıklar bir zamanlar bariz hastalıklar olarak düşünülmüştü, ama şimdi yanı rahatsızlık olduğu nitelendiriliyor.

Sıklık

CYLD kutanöz sendromunun yaygınlığı bilinmemektedir, lakin bu rahatsızlığın 100.000 insandan 1’ine etki ettiği tahmin ediliyor. Bilim dünyasında 100’den fazla hastalıklı aile bildirilmiştir.

Nedenler

CYLD kutanöz sendromuna CYLD genindeki mutasyonlar sebep olur. CYLD geni hücre büyümesinde rol oynayan sayısız sinyal yolunun düzenlenmesine yardımcı olan enzimin yapımının talimatlarını içeriyor. Bu sinyal yollarını düzenleyerek, CYLD enzimi hücrelerin gerekli olduğunda hücre büyümesini ve bölünmesini (çoğalma) ya da kendini imha etmesini (apoptoz) olaylarını organize eden sinyallere uygun geri dönüşlerin verilmesine yardımcı olur. CYLD enzimi tümör baskılayıcı gibi davranır, yani hücrelerin aşırı hızlı ya da kontrolsüz bir şekilde büyüyüp çoğalmalarını engellemeye yardımcı olur.

CYLD kutanöz sendromlu hastalar hücrelerinde CYLD geninin iki kopyasından birinde bir mutasyon bulunduğu şekilde doğar. Bu mutasyon değişmiş genin kopyasından çalışan CYLD enzimi yapmasını engeller. Her nasılsa, yeterli miktarda enzim arta kalandan salgılanır, genin normal kopyası hücre bölünmesini etkili bir şekilde düzenler. Tümörlerin oluşması için CYLD genindeki normal kopyaların değişmesini ya da kaldırılmasını (silinmek) gerçekleştiren ikinci bir mutasyonun ortaya çıkması şarttır. İkinci mutasyona bedensel mutasyon denir, kişinin hayatı boyunca ve vücudun sadece belirli hücrelerinde ortaya çıkar.

CYLD geninin her iki kopyası da mutasyona uğradığında, hücre işlevsel bir CYLD enzimi üretemez. Bu enzimin kaybedilmesi hücrenin kontrolsüz büyümesi ve bölünmesi ile tümöre dönüşmesine izin verir. CYLD kutanöz sendromlu hastalarda ikinci bir CYLD geni mutasyonu tipik olarak hasta bireyin hayatında birden fazla hücrede ortaya çıkar. CYLD enziminin farklı hücre çeşitlerindeki kaybı, özellikle derideki yapılarda olanlar, çeşitli tümörlerin büyümesine yol açar.

Kalıtım Modeli

CYLD kutanöz sendromuna olan hassaslık otozomal baskın bir desende kalıtsaldır, yani CYLD geninin vücut hücrelerinin her birinde değiştirilmiş bir kopyasının olması bu hastalığın oluşma ihtimalini arttırır. İlk genetik değişiklik birçok hasta bireyin bir ebeveynden kalıtsal olarak aldığı germ hattı mutasyonunda olduğu biliniyor. İkinci bir bedensel mutasyon CYLD kutanöz sendromu tümörlerinin oluşması için gereklidir. İkinci bir mutasyonun çıkmasına bağlı olarak iyi huylu tümörler vücudun ya da yüzün bir bölümünde kümelenmiş olabilir.

Çok nadiren ilk CYLD geni mutasyonu kalıtsal olarak aktarılmaz ama bedensel mutasyonlar erken gelişimde ortaya çıkabilir. Sonuç olarak, bazı vücut hücreleri genin normal örneğini bulundururken, diğerleri mutasyonlu örneğini bulundurur. Bu duruma mozayikizm denir. Kalıtsal olan durumlarda, hayatın ilerleyen dönemlerinde genin normal kopyasında ikinci bir bedensel mutasyon olması tümörün oluşması için gereklidir. Bu tür CYLD kutanöz sendromu vakaları kalıtsal değildir ve tipik olarak aile soy ağacında bu hastalık daha önce bulunmamaktadır.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• CCS

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/cyld-cutaneous-syndrome/#synonyms

Görsel Kaynak: Zhu, R, Xu, J, Shen, J, et al. A novel large deletion of the CYLD gene causes CYLD cutaneous syndrome in a Chinese family. Mol Genet Genomic Med. 2020; 8:e1441. https://doi.org/10.1002/mgg3.1441.

Editör: Tolga POLAT