Tavşanlarda Görülen Çıkık ve Felçler Nedir?

Tanım

Normal zamanda tavşanlar zıplamak amacıyla kullandıkları çok güçlü arka ayaklara sahiptir. Tavşanlarda gözlemlediğimiz uzuvların vertebral kırığı ya da çıkığı arka uzuvların zayıflığı ve felcinin yaygın bir sebebidir.

Bazı zamanlar çoğunlukla yanlış kullanımdan kaynaklı olarak, kafeste duran tavşanların bacakları bel omurgaları ile sakrumun (omurganın taban bölgesi) birleştiği noktada bükülüp sonucunda da vertebra kırığı şekillenebilir. Bazı tavşanlarda, lumbal L7 bölgesinde kendini gösteren bir çıkık olan lüksasyon adındaki durum şekillenir. Fakat kırıklar lüksasyonlardan daha sık görülür. Bu tarzda bir travma, tavşanın mesane fonksiyonun ve bağırsak hareketlerinin kontrolünü kaybetmesine sebep olabilecektir.

Belirtiler ve Türler

Belirtiler ve semptomlar çoğunlukla durumun ciddiyetiyle ilintilidir. Yaygın belirti ve semptomlardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Sıçrayamamayla beraber kendini gösteren anormal, olağandışı bir duruş
• Bacakların sürüklenmesi
• Ayağa kalkamama veya dik bir pozisyonda oturamama
• Uzuvlarda ve kuyrukta hareketin azalması
• Uzuvların zayıflaması ya da felç
• Bacaklarda, sırtta travma
• Ağrı
• Uyuşukluk ve depresyon
• Anüs içinde ve çevresindeki kas dokusunun tonusunda azalma, sonucunda kendini gösteren idrar kaçırma,
• Arka uzuvlardaki hareket kaybını telafi edebilmek için ön uzuvlar kas tonusunu artması

Nedenler

Vertebra kırığı ve lüksasyonun şekillenmesinde çeşitli nedenler mevcuttur:

• Doğru olmayan bir yaklaşım sonucu şekillenen tip: Tavşanları dizginlenmesi sırasında arka ayakları ve ön ayakları dizginlemek kritiktir, önem arz eder. Yalnızca önü ya da arkayı tutmak kırık-çıkıkların şekillenmesine sebep olabilir.
• Sürpriz tepki ile kendini gösteren tip: Tavşanın ürkmesiyle karakterize olarak şekillenen refleksif bir hareket, tavşanın aniden hareket etmesine ya da sarsılmasına sebep olur, sonunda çıkıklar, vertebra kırıkları oluşabilir.
• Travma ile karakterize tip: Tıbbi prosedürler sırasında yaralanmalar kendini gösterebilir. Misal bir tavşana gaz anestezik verilmeye çalışılırken tavşanın bunu karşı direnç göstererek masadan aşağıya inmek için sıçramaya çalışması. Bir tavşan başlangıçta sakin gözükebilirken, tıbbi prosedürlerin çoğuna karşı tepki gösterir. Bu sebeple herhangi bir ilaca başlanmadan önce tavşanı güvenli bir şekilde zapturapt altına almak önemlidir.

Teşhis

Arka uzuvlarda  şekillenecek zayıflık ya da felç durumlarının birden fazla olası sebebi olduğu için veteriner hekiminiz büyük ihtimalle ayırıcı tanı yöntemlerinden yararlanacaktır. Bahsi geçen bu zaman dilimi, kendini gösteren belirgin dış semptomların daha derin bir biçimde incelenmesine öncülük eder. Bozukluğun ana ve doğru nedeni tespit edilip uygun şekilde tedavi uygulanana kadar daha yaygın sebeplerin her biri dışlanması gerekir. Semptomların başlangıç aşamasına kadar tavşanınızın sağlığını genel bir geçmişini sağlayarak başlamanız gerekecek. Bu durumu ortaya çıkaran başka sebepleri sıralayacak olursak:

• Encephalitozoon cuniculi enfeksiyonu kaynaklı
• Merkezi sinir sistemi enfeksiyonları
• Merkezi sinir sistemi lezyonları
• Metabolik hastalıklar
• Omurilikte hasar

Veteriner hekiminiz, uzuvlarda şekillenen herhangi bir hasarı değerlendirebilmek için radyografi görüntüleri çekmenin yanında spinal refleksleri de test edecektir. Yapılan bu işlemler, tavşanınızın omurgasının durumunu ve kemiğin gerçekten kırılıp kırılmadığını ya da yuvasından çıkıp çıkmadığını ortaya koyacaktır. Manyetik rezonans (MR), uzuvlarda neler olup bittiğine dair en doğru görüntüleri aktarmak için kullanılabilir, ancak bu tür görüntüleme küçük hayvanlar için her mevcut ve kullanılabilir değildir.

Tedavi

Tavşanınız şiddetli felç ,zayıflık gösteriyorsa, hareket edemiyorsa, mesane ya da bağırsak hareketlerini kullanamıyorsa  büyük olasılıkla yatarak tedavi gerekecektir.

Tavşanınız için evde uygun bakım koşullarını sağlayabilecek olsanız bile, tüm hareketlerin sınırlandırılması yatarak tedavi ile mümkündür. Vücudun uzun süre aynı pozisyonda yatmasından kaynaklanan yatak yaralarının önüne geçebilmek için tavşanınızın yatarken sık sık dönmesi gereklidir. Evde yapılacak bakımda yatak pozisyonun sık sık değiştirilmesi ve tavşanın kaşektik bir hale gelmesinin önüne geçmek için onun için özel hazırlanmış diyet uygulanmalıdır. Bu süre içerisinde tavşanınızın elle beslemeye ihtiyacı vardır.

Veteriner hekiminiz mide duvarını koruyabilmek ülser oluşuma riskini azaltabilmek amacıyla tavşanınıza gastrointestinal ilaçlar uygulayacaktır. Tedavi süreci sırasındaki ağrıları elimine edebilmek için ağrı kesiciler de uygulayabilir.

Antibiyotikler için ayrı bir parantez açmamız gerekiyor. Kullanımları ikincil komplikasyonlardan ötürü tartışmalıdır. Bundan ötürü sadece ikincil enfeksiyonlar olması durumunda kullanımı önerilir.

Yaşam ve Yönetim

Prognoz korunur. Bu nasıl olacak?

•  Travmanın ciddiyeti
• Tavşanınızın yatması
•  Evde bakımın sırasında yemek yeme ve fiziksel olarak iyileşme yeteneğiyle ilişkili olarak gerçekleşecek.

İyileşmesine karşın uzun süreli felç ya da travma kaynaklı olarak parezi (kısmi felç) ile mücadele eden tavşanlar için özel olarak tasarlanmış tekerlekli arabalardan yararlanılabilir. Omurilikte ciddi travma geçiren tavşanların çoğunluğu hareket kabiliyetini tam olarak geri kazanamaz. Böyle durumlarda maalesef ki en iyi seçenek ötenazi olabilir.

Kaynak: https://www.petmd.com/rabbit/conditions/musculoskeletal/c_rb_vertebral_fracture_luxation

Görsel Kaynak: https://www.petmd.com/rabbit/conditions/neurological/c_rb_paresis_paralysis

Editör: Yasemin CANKAT