Ankiloblefaron-Ektodermal Kusurlar-Yarık Dudak/Damak Sendromu Nedir?

İçindekiler

Tanım

Ankiloblefaron-ektodermal kusurlar-yarık dudak/damak (AEC) sendromu, saçta, ciltte, ter bezlerinde, tırnaklarda, gözlerde, kulaklarda ve dişlerle beraber ektodermal dokuların anormal olarak gelişmesiyle birlikte karakterize olan ve yaklaşık olarak 180 koşuldan meydana gelen ektodermal displazi formudur.

AEC sendromunun en yaygın formu arasında cilt lekeleri görülür. Bu durumun görüldüğü bebeklerde en çok kafada cilt lekeleri görülür. Sıklıkla kafa derisi, elleri, ayakları ve boynu etkileyen çocukluk döneminde ve yetişkinlikte tekrar etmektedir. Cilt lekeleri hafif ya da şiddetli olarak görülür. Bebeklik dönemini tehdit eden enfeksiyonlardandır, saç dökülmesine veya yara izine sebep olur.

AEC sendromunda görülen ektodermal anormallikler cilt rengindeki değişiklikler; seyrek ve kırık saçlar, şekilsiz ya da eksik el ve ayak tırnakları, anormal ya da eksik dişler görülür. Etkilenen bireylerde aşırı ısınmaya bağlı olarak eksik ya da işlevini yerine getirmeyen ter bezleri nedeniyle vücut sıcaklıkları kontrol edilemez ve hipotermi görülür.

AEC sendromunun görüldüğü birçok bebek, alt ve üst kapaklarının tamamen ya da kısmen birleştiği ankiloblefaron filiforme adnatum denilen göz kapağı sorunuyla doğarlar. AEC sendromunun görüldüğü birçok bireyde ağıza açıklık yani yarık damak, dudakta bir açıklıkla yani yarık dudakla ya da her ikisiyle doğar. Yarık dudak ya da yarık damak sendromu olan bebeklerde emme güçlüğü görülür, beslenmede sorun yaşarlar ve beklenen oranda kilo alamaz büyümezler.

AEC sendromunun özellikleri arasında sıklıkla yapışık el ve ayak parmakları (sindaktili) gibi uzuv anormallikleri yer alır. Nadir olarak ise etkilenen kişilerde kalıcı el ve ayak parmaklarında bükülme (kamptodaktili) ya da derin yarık görülür. El ve ayak parmaklarında eksiklik ya da kalan parmaklarda da füzyon (ektrodaktili) görülür. AEC sendromu görülen çocuklarda %90 oranına kadar işitme kaybı görülür. Etkilenen bireylerin bir kısmında tam olarak açılamayan küçük çene, üst dudak ile burun (philtrum) arasında dar boşluk görülür. Erkek bireylerde üretranın penisin alt tarafına açılması (hipospadias), sindirim problemleri, göz yaşı kanalının kapalı olması, kronik olarak sinüs, kulaklarda enfeksiyon gibi belirti ve semptomlar görülebilir.

Rapp-Hodgkin sendromu da denilen AEC sendromu görülen bireylerle bazı aynı belirti ve semptomları görülür. Her iki sendromda aynı genin aynı bölgesindeki mutasyondan kaynaklanmaktadır, bu keşfedilen kadar farklı sendrom olarak sınıflandırılmaktadır. Birçok araştırmacıya göre Rapp-Hodgkin sendromu ile AEC sendromu aynı gen bölgesinde oluşan mutasyon sonucunda görülür.

Sıklık

AEC sendromu nadir görülen bir durumdur; görülme sıklığı tam olarak bilinmemektedir. Tüm ektodermal displazi formları ile birlikte dünya da yaklaşık olarak 70.000 yenidoğanda 1 görülür.

Nedenler

AEC sendromuna TP63 genindeki varyantlar sebep olur. TP63 geni gelişimin erken dönemlerinde önemli görevi olan p63 proteininin sentezlenmesini sağlar. P63 proteini, DNA molekülüne bağlandığında, belirli gen aktivitesini kontrol etmeye başlayan transkripsiyon faktörüdür. P63 proteini, gelişim döneminde birçok farklı proteini açar veya kapatır. Saç, dişler, tırnaklar ve ciltte ektodermal yapıların gelişimi kritik öneme sahiptir. Araştırmalara göre, yüz hatlarının, uzuvların, idrar sistemi ve diğer organların dokuların gelişiminde önemli yere sahiptir. AEC sendromuna TP63 genindeki mutasyon sebep olmuştur. P63’ün hedefindeki genler doğru zamanda kapanıp açılma özelliğine müdahalede bulunur. Bu değişiklikler anormal olarak ektodermal gelişimde ve AEC sendromunun spesifik belirtilerine nasıl sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir.