Alper Demirezen
İçindekiler
Tanım
Cilt Kanseri, ciltte yer alan hücrelerin normal olmayan proliferasyon sonucunda meydana gelen bir kanser türüdür.
Deri Nedir?
Deri, vücudun en büyük organıdır. Vücudu yaralanmaya karşı korumak, vücut ısısını kontrol etmek ve vücut sıvılarının kaybını önlemek için bir bariyer görevi görmektedir. Deri, iki ana tabakadan meydana gelmektedir. Bunlar, epidermis ve dermistir.
Epidermis Nedir?
Bu derinin üst, dış tabakasıdır. Birkaç hücre tipini içermektedir:
Skuamöz Hücreler
Bu düz hücreler, derinin üst tabakasını ve epidermisin en kalın tabakasını oluşturmak için sıkıca bir araya gelmektedirler. Zaman içerisinde vücut, bu ölü hücrelerini tutmaktadır.
Bazal Hücreler
Bazal hücreler, blok şeklindedir ve epidermisin alt tabakasını oluşturmaktadır. Ayrıca sürekli olarak çoğalmaktadırlar. Yaşlandıkça, epidermis içinde yukarı doğru hareket ederler ve düzleşerek Skuamöz Hücreleri oluşturmaktadırlar.
- Melanositler: Bazal hücrelerin arasında yer alıp, cilde veya deriye rengini veren Melanin isimli koyu renkli bir pigmentin üretiminden de sorumludur. Cilt UV ışınlarına maruz kaldığı zaman yanmasını önlemek için melanositler, ekstradan Melanin pigmenti üretmektedir. Melanom, melanosit hücrelerinde baş göstermektedir. Deride ihtiva olan ben ya da nevüs şeklinde noktalar, melanositler ile ilişkilidir.
Dermis
Dermis, epidermisin altında yer almaktadır. Dermis foliküllerin, ter bezlerinin, kan damarlarının, lenf damarlarının ve sinirlerin köklerini içermektedir. Tüm bunlar cilde gücünü ve elastikliğini veren kollajen ve elastin tarafında korunup tutulmaktadır.
Cilt Kanseri’nin Ne Tür Çeşitleri Vardır?
Cilt kanseri, üç ana türden oluşmaktadır. Bunlar, Bazal Hücreli Karsinom (BCC), Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC) ve Melanom’dur. BCC ve SCC’ye Keratokistik Kanserler olarak da isimlendirme yapılmaktadır.
Nadiren de olsa meydana gelen Cilt Kanseri türleri arasında Merkel Hücreli Karsinom ve Anjiosarkom da vardır. Bu Nadir Kanserler‘in tedavi yöntemleri, BCC ve SCC’den oldukça farklı bir metodolojiye sahiptir.
Bazal Hücreli Karsinom (BCC) Nedir?
BCC, epidermisin alt tabakasında oluşur ve Melanom dışında Cilt Kanserlerin % 70’ini oluşturmaktadır.
BCC’nin büyümesi, oldukça yavaş gelişir. Bu süreç, aylar ya da yıllar sürebilmektedir. Nadiren vücudun diğer bölgelerine metastaz yapar. BCC erken teşhis edilir ise hastanın iyileşme süreci daha hızlı gelişebilmektedir aksi takdirde tedavi daha zor bir hale gelebilmektedir.
Vücudun birden fazla bölgesinde birden fazla BCC bulunması mümkün olabilmektedir.
Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC) Nedir?
SCC, epidermisin üst tabakasında meydana gelmektedir. Melanom haricinde Cilt Kanserleri’nin %30’unu oluşturmaktadır.
SCC erken teşhis edilmeli ve ardından bir terapötik strateji belirlenmelidir aksi takdirde SCC, metastaz yapar. Dudak ve kulakta oluşan SCC, daha hızlı metastaz yapmaktadır.
Skuamöz Hücreli Karsinom İn Situ ya da Bowen Hastalığı, epidermisin üst tabakasında oluşan Erken Cilt Kanseri türüdür. Kırmızı, pullu bir yama gibi görünür ve tedavi edilmezse invaziv Skuamöz Hücreli Karsinomaya dönüşebilmektedir. Skuamöz Hücreli Karsinom İn Situ tanı ve tedavisi, BCC’ye benzemektedir.
Melanoma Nedir?
Melanoma, cildin melanosit hücrelerinde meydana gelmektedir. BCC ve SCC kadar sık gelişmese de Melanom, en ciddi Cilt Kanseri türü olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni ise, özellikle erken teşhis edilmezse lenf düğümleri, akciğerler, karaciğer, beyin ve kemikler gibi vücudun diğer bölgelerine metastaz yapma olasılığının daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.
Avustralya ve Yeni Zelanda, dünya genelinde Melanomun en sık görüldüğü ülkelerdir.
Cilt Kanseri’nin Belirtileri Nelerdir?
Melanom Olmayan Cilt Kanserleri
Bazal Hücreli Karsinom (BCC) Belirtileri Nelerdir?
- Daha çok baş, yüz, boyun, omuzlar, sırt, alt kollar ve alt bacaklar gibi vücudun güneşe maruz kalan bölgelerinde meydana gelmektedir fakat vücudun diğer kısımlarında da oluşabilmektedir.
- Birtakım BCC’ler, koyu renge sahip olmaktadır ancak inci renkli bir yumru veya parlak ve soluk veya parlak pembe renkte hafif pullu bir görünüme de sahip olabilmektedirler.
- Bazı BCC’ler iyileşebilir fakat tekrardan kanama ya da iltihaplanma meydana gelebilmektedir.
- Büyümesi oldukça yavaştır. Aylar ya da yıllar sürebilmektedir.
Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC) Belirtileri Nelerdir?
- SCC, vücudun güneş gören yerlerinde gerçekleşebilmektedir. Örnek olarak baş, boyun, eller, ön kollar ve alt bacaklar gibi yerlerde görülmektedir. Fakat vücudun başka yerlerinde de meydana gelebilmektedir.
- Kanama ve iltihaplanmaya karşı oldukça hassastır ayrıca dokununca da kanama başlayabilmektedir.
- Genellikle kalınlaşmış kırmızı, pullu veya kabuklu bir nokta veya hızla büyüyen bir yumru şeklinde görünüme sahip olmaktadır.
- BCC’nin aksine SCC, daha hızlı yayılıma sahiptir. Birkaç hafta ya da aylar içerisinde gerçekleşmektedir.
Melanoma
Yüzeysel Melanoma Belirtileri Nelerdir?
- Vücutta birkaç hafta veya ay boyunca boyut, şekil veya renk değiştiren bir nokta gibi görünüme sahiptirler.
- Daha çok düzensiz bir kenara ve düz veya yükseltilmiş bir yüzeye sahip olmaktadırlar.
Diğer Leke Çeşitleri Nelerdir?
Ciltte ya da deride meydana gelen her leke kanser özelliğinde değildir ya da kanser yapıcı değildir.
Benler ve Nüveler
Nüveler, melanositlerin gruplar halinde büyümesi sonucunda meydana gelmektedir. Benler ise çocuklarda güneşe fazla maruz kalınca oluşabilmektedir.
Displastik Nüve
Kişilerde oluşabilen Displastik Nüve, Melanoma’yı daha çok tetiklemektedir.
Lekeler (Güneş ya da Aktinik Keratoz)
Güneş lekeleri, tüm bireylerde mevcut olabilmekle beraber herkes geliştirebilmektedir. Fakat 40 yaş ve üzeri bireylerde genellikle baş, boyun, eller, ön kollar ve bacaklar gibi güneşe sıklıkla maruz kalan ciltlerde daha sık meydana gelmektedirler.
Bu durum cildin güneşe fazla maruz kalmasından dolayı kanseri işaret ettiğine dair bir açıklamadır.
Cilt Kanserine Neler Sebep Olmaktadır?
Cilt Kanseri’nin esasında spesifik nedeni, UV Radyasyon Işınımına maruz kalmaktır. Korunmasız cilt, UV radyasyona yani yüksek dalgalı ışınıma maruz kaldığı zaman hücrelerin yapısı ve davranışları değişebilmektedir.
Cilt Kanseri’nde UV’nin kaynağı güneştir fakat yapay ışınımların da etkisi olabilmektedir. Avustralya’da solaryum gibi yapay ışınımlar yasaktır ancak 35 yaşından önce solaryum kullanan kişilerin Melanom riski neredeyse% 60 daha fazla gibi bir veri mevcuttur.
Avustralya’nın hemen hemen tüm bölgesi UV radyasyonunun seviyesi oldukça yüksektir. UV ışını görünmez, hissedilmez ve sıcaklık ile ilgili pek değildir fakat birçok zarara sebebiyet verebilmektedir:
- Yanık (güneşte fazla kalıp yanma ya da bronzlaşma),
- Erken cilt yaşlanması,
- Deri hücrelerinin zarar görerek Cilt Kanseri’ne yol açması.
Kimler Risk Grubundadır?
Her birey, Cilt Kanseri geliştirebilir fakat yaş ilerledikçe risk daha çok artmaktadır. Riske yol açan faktörler şu şekildedir:
- Açık veya çilli cilt, özellikle kolayca yanarsa ve bronzlaşmazsa risk artmaktadır.
- Kırmızı veya sarı saçlar ve açık renkli gözler (mavi veya yeşil) gibi morfolojik özelliklere sahip kişiler de risk grubundadır.
- UV’ye maruz kalmanın ölçütü ve süresi de risk faktörüdür.
- Radyasyon, mesela hafta sonları veya tatil günlerinde ya da spor yaparken, özellikle güneş yanığına neden olmuşsa, bireyler yine risk faktörüne girmektedir.
- Kişiler tarafından aktif olarak bronzlaşmış veya kullanılmış solaryumlar da Cilt Kanseri’ne yol açarak bireyleri risk faktörü grubuna sokmaktadır.
- Açık havada da çalışmak risk faktörü grubu bireylerini kapsamaktadır.
- Organ nakli geçirmiş bireylerin immün baskılayıcılar alması veya HIV gibi Bağışıklık Sistemi’ni çökerten hastalıklara yakalanmak veya ilaçlarını tüketmekte Cilt Kanseri’ne yol açar.
- Vücutlarında birden fazla nüve oluşan bireyler de risk faktörü grubuna girmektedir.
- Displastik nüve geçiren bireyler de risk grubundadır.
- Daha önce ailede Cilt k\Kanseri geçirmiş birisinin öyküsü de risk faktörü grubuna sokmaktadır.
- Güneş lekelerinden meydana gelen bazı cilt hastalıkları da bireyleri yine risk grubuna dahil etmektedir.
Koyu tene sahip bireyler, güneşe ve güneşten salınan UV’ye karşı daha dirençli olabilmektedirler. Bunun nedeni ise ciltleri açık tene sahip olan bireylerden melanosit hücreleri tarafından daha fazla melanin pigmenti üretmelerinden dolayıdır. Fakat koyu tene sahip bireyler de Cilt Kanseri geliştirebilmektedirler.
Görsel Kaynak: https://www.cancersmoc.com/skin-cancer/
Editör: Elif Berfin KORGAN