Androjen Duyarsızlık Sendromu

İçindekiler

Tanım

Androjen duyarsızlık sendromu doğum öncesinde ve ergenlik çağında seksüel gelişimi etkilemekte olan bir sendromdur. Bu sendromdan muzdarip olan genellikle her bir hücresinde X ve Y kromozomları içeren erkeklerdir. Erkek bireylerin vücutları erkek cinsiyet hormonu olan androjene yanıt veremediği için dış görünümleri dişi dış görüntüsüne sahip olabilmektedirler ya da hem erkek hem de dişi seksüel gelişim gösterebilmektedirler.

Vücut androjenleri esasen kullanılmadığı zaman tam androjen duyarsızlık sendromu meydana gelmektedir. Androjen duyarsızlık sendromunun bu alternatif formuna sahip olan kişiler dişilerin dış cinsiyet kimliklerini taşımaktadırlar. Rahim barındırmamaktadırlar, adet görmezler ve doğuramazlar. Bu yüzden kadın olarak yetiştirilirler ve kadınsı bir kimliğe sahip olmaktadırlar. Etkilenen bu bireylerde inmemiş erkek cinsiyet organları mevcut olabilmektedir. Pelviste ya da karında anormal bir şekilde konumlanmıştır. Etkilenen bireyler inmemiş testislerini ileriki evrelerde cerrahi operasyon ile alınmadıkları takdirde kansere yakalanma olasılığı azalmaktadır. Tam androjen duyarsızlık sendromuna sahip bireylerin koltuk altı bölgelerinde ve kasık bölgesinde ya seyrek olarak tüy bulunmaktadır ya da hiç tüy bulunmamaktadır.

Androjen duyarsızlığı sendromunun kısmi ve hafif formları, vücudun dokuları androjenlerin etkilerine kısmen duyarlı olduğunda ortaya çıkabilmektedir. Kısmi androjen duyarsızlığı yani Reifenstein sendromu olarak da isimlendirilen bu sendroma sahip olan bireylerde, tipik olarak dişi görünen cinsel organlara, hem erkek hem de kadın özelliklerine sahip cinsel organlara veya tipik olarak erkek görünen cinsel organları taşıyabilmektedirler. Erkek veya kadın olarak yetiştirilmektedirler ayrıca erkek ya da kadın kimliğine sahip olabilmektedirler. Hafif androjen duyarsızlığı sendromuna sahip olan bireyler normal erkek üreme organına sahip olurlar fakat kısırdırlar ayrıca ergenlik çağında meme büyümesi durumu gözlemlenmektedir.

Sıklık

Tam androjen sendromu duyarsızlığı genetik açıdan erkek bireylerin 100.000 erkek içinden sadece 2-5 kişi içerisinde meydana gelmektedir. Kısmı androjen duyarsızlık sendromu en az tam androjen duyarsızlık sendromu kadar yaygınlık gösterebilmektedir. Hafif androjen duyarsızlık sendromunun sıklığın diğer ikisi ile mukayese edildiği zaman daha az meydana gelmektedir.

Nedenler

AR genindeki genetik modifikasyonlar sonucunda meydana gelen mutasyonlar ya da gen defektleri androjen duyarsızlık sendromuna neden olmaktadır. AR geni, içinde barındırdığı genetik şifreler aracılığı ile androjen reseptörü isimli protein bazlı bir molekülün sentezi için talimatlar vermektedir. Protein bazlı androjen reseptörleri testosteron gibi hücrelerin erkek cinsel gelişimi olan hormonların androjen moleküllerine yanıt vermesini sağlamaktadır. Androjen molekülleri ve androjen reseptörlerinin hem erkeklerde hem de kadınlarda saç büyümesini ve cinsel isteğin ya da arzunun regülasyonu gibi başka önemli fonksiyonları da mevcut olmaktadır. Genetik modifikasyonlar sonucunda meydana AR gen defektleri androjen reseptörlerinin işleyişini bozmaktadır. Bu durum hücrelerin androjen molekülüne duyarsızlaşmasına yol açmaktadır ve hücrelerin bu hormonları kullanmalarına engel olmaktadır. Androjen duyarsızlığının düzeyine bağlı olarak, etkilenen bir kişinin cinsiyet özellikleri çoğunlukla kadından erkeğe göre değişkenlik göstermektedir.

Kalıtım Modeli

Androjen duyarsızlık sendromunun kalıtım modeli X’e bağlı resesif aktarım şeklindedir. Genetik modifikasyonlar sonucu meydana gelen gen mutasyonu her iki cinsiyetin X kromozomunda yer alıyorsa bu durum X’e bağlı olarak açıklanmaktadır. Erkeklerin eşey kromozomlarında bir tane X kromozomu bulunduğu için sendrom meydana gelmektedir fakat kadınlarda iki tane X kromozomu bulunmaktadır. Eğer bir tanesinde gen defekti varsa taşıyıcı olur. Kadınlarda hastalık için her iki X kromozomununda da ilgili gen mutasyonlarının kopyaları olması gerekmektedir. Bu duruma göre erkekler kadınlardan bu sendroma daha fazla maruz kalmaktadırlar.

İstatistiki verilere göre tüm androjen duyarsızlık sendromu vakalarının üçte ikisi, iki X kromozomundan birinde AR geninin değiştirilmiş kopyasını anneden miras almaktadır geri kalan kısım ise ya doğum öncesinde fetal gelişim esnasında ya da doğumdan sonra meydana gelen spontan mutasyonlar sonucunda bu hastalığa yakalanmaktadırlar.