Alper Demirezen
İçindekiler
İlk Yapılan Testler Nelerdir?
Anormal semptomlar ile gelişen akciğer kanserinde ilk yapılan testlerden birisi röntgen, ardından ise BT gelmektedir. Akciğer normal işleyişini kontrol ettirmek amacıyla bir test yaptırılabilir ayrıca genel sağlık durumu hakkında da bilgi edinmek için kan testi yapılabilmektedir.
- Göğüs X-ray Testi: Bir santimetre ya da bir santimetreden daha fazla olan tümörleri gösteren ağrısız taramalı bir cihazdır.
- BT Tarama: Vücudun iç bölgesini X-ray ışınları kullanarak görüntülemeye yarayan tekniktir.
- Akciğer Fonksiyon Testi (Spirometri): Akciğerlerin ne kadar sürede hava tutabileceğini, ne kadar hızlı hava ile doldurulabileceğini ve boşaltabileceğini ölçen bir tekniktir.
- Kan Testleri: Kan hücrelerinin (alyuvarların, akyuvarların ve trombositlerin) tam sayımı yapılmakla beraber karaciğer ve böbreklerin işleyişini anlamak amacıyla da yapılan bir test türüdür.
Biyopsi Nedir?
Akciğerden ya da yakınındaki dokulardan, lenf düğümlerinden bir örnek alınarak uzman bir patolog patoloji laboratuvarında mikroskop altında incelemektedir.
Biyopsiden doku almanın yolları vardır:
- Bilgisayarlı Tomografi Aracılığı ile Akciğer Biyopsisi: Hastaya lokal anestezi verilerek BT aracılığı ile akciğerlerin dış kısmında yer alan tümörden bir parça alınması için göğüs duvarından bir iğne geçirilir. Bu metot oldukça uygulanır ve akciğerlere zarar verme riski oldukça düşüktür. İşlem sonunda hasta birkaç saat gözlem altında tutulur.
- Bronkoskopi: Bu metodoloji de ışıklı ve kameralı ince bir tüp ile büyük hava yolları olan bronşlar incelenmektedir. Hasta sedasyon ve anestesiz sonunda bronkoskopiyi uygulayan doktor hastanın burnundan ya da ağzından bronkoskopu geçirerek oradan da nefes borusu ve bronşlara geçirmektedir. Tümör bronşlara yakın ise hücrelere bronkoskop aracılığı ile toplanmaktadır.
- Endobronşiyal Ultrason (EBUS): Akciğerdeki tümörleri daha da derinden gösteren bir bronkoskopi türüdür. Hücre örnekleri göğüsün tam orta noktasından, solunum yollarının yanındaki bir tümörden ya da akcieğerin dış kısımlarından alınmaktadır. Hasta sedasyon ve genel anesteziyi aldıktan sonra uzman hekim hastanın ağzına küçük bir ultrason probu olan bronkoskop yerleştirir. Bronkoskop akciğerlerdeki tümörün boyutunu ve konumunu ses dalgaları göndererek resmeder ve doktor da elde ettiği görseli ölçerek örnek alır.
- Mediastinoskopi: Bu biyopsi çeşidi pek kullanılmaz fakat akciğerlerdeki mediastendeki lenf düğümlerine ihtiyaç duyulursa bu yönteme başvurulmaktadır. Hastaya genel anestezi uygulandıktan sonra ön boyun kısmından bir kesik açılarak nefes borusuna ince bir tüp geçirilir ve hücreler toplanır.
- Torakoskopi: Diğer testler sonunda ya da biyopsi türleri sonunda eğer somut bir netice elde edilemediyse torakoskopi uygulanabilir. Torakoskopi ışıklı ve kameralı ince bir tüptür. Akciğerlerden doku örneği alınmaktadır. Anahtar deliği olarak da bilinen bir ameliyat türü olan video yardımlı torakoskopi (VATS) hastaya genel anestezi verilerek de yapılmaktadır.
- Boyun Lenf Nodlarının Biyopsisi: Ultrason yardımı ile ince bir iğne kullanılarak boyundaki lenf hücrelerinden örnek alınarak yapılan bir biyopsi türüdür.
Moleküler Testler Nelerdir?
Biyopsi örneğinde kanser hücreleri için biyobelirteçler kullanılarak hücrede meydana gelmiş genetik değişiklikler veya spesifik proteinler test edilmektedir. Genetik değişikliklerin ve spesfik proteinlerin yapıldığı testlere moleküler testler denilmektedir. Moleküler testler sayesinde kansere karşı hangi ilacın daha etkili olduğu belirlenmektedir.
Genetik Değişiklikler Nelerdir?
Genler ebeveynlerden miras alınmaktadır ve her hücrede bulunmaktadır. Genler de meydana gelen genetik değişiklikler ya da kusurlar veya mutasyonlar kanseri tetikleyebilmektedir. Kanser hücreleri eğer somatikse kalıtsal değildir eşey-hattında meydana gelen bir kusursa eğer ırsi olabilmektedir.
Küçük hücreli akciğer kanserinde meydana gelen en sık mutasyonlar epidermal büyüme faktörü reseptörü (EGFR), anaplastik lenfoma kinaz (ALK) ve ROS1 geninde meydana gelen genetik kusurlar. Genetik değişiklikler meydana gelen bazı mutasyonlar hedefe yönelik ilaç terapötik stratejileri ile tedavi edilirken bazı mutasyonların maalesef hedef yönelik ilaç tedavisi yoktur.
Proteinler Nelerdir?
Bazı küçük hücreli olmayan akciğer kanseri türlerinde bulunan bazı proteinler, kanserin immünoterapiye yanıt verebileceğini inandırmaktadır. Test edilen en yaygın proteine PD-L1 protein molekülüdür.
Diğer Testler Nelerdir?
Bahsedilen testler sonucunda elde edilen bulgular akciğer kanserini işaret ediyorsa diğer testler uygulanmaktadır.
Bunlardan birisi olan PET-BT (Pozitron Emisyon Tomografisi) taraması tek bir makinede BT ile birleştirerek kanser hakkında daha detaylı bilgi sağlamaktadır. Bir damar içerisine az miktarda radyoaktif işaretli glikoz çözeltisi enjekte edilerek kanser hücrelerinin daha görünür hale gelinmesi sağlanır. Bu prosedür ayrıca biyopsi metodunun gerekip gerekmeyeceğini de belirlemektedir.
Alternatif olarak beyin BT’si ya da MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) uygulanabilmektedir. PET-BT sonuçları belirsiz ise karın BT’si ya da kemik taraması da uygulanabilmektedir.
Akciğer Kanserinin Evrelemesi Nasıldır?
Yukarıda açıklanan testler, uzman hekimin kanserin ne kadar yayıldığını bulmasına yardımcı olur. Bu evreleme olarak bilinir ve sağlık ekibinin hasta için en iyi tedaviyi önermesine yardımcı olmaktadır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri (NSCLC) tümör-düğüm metastaz (TNM) sistemi kullanarak evrelenmektedir. TNM sistemi SCLC için kullanılabilse de, doktorlar genellikle iki aşamalı bir sistem kullanılmaktadır:
- Sınırlı Aşama: tümör göğüsün ve akciğerin bir kısmındaysa lenf düğümleri de etkilenmektedir.
- Geniş (Kapsamlı) Aşama: Kanser ya da tümör akciğer yoluyla diğer akciğere, kan ya da lenf yoluyla diğer dokulara yayılmıştır.
Prognoz Nedir?
Bir hastalığın sonucu anlamına gelen prognoz esasen hiç bir kimse bir kanserin kesin seyrini bilmemekle beraber uzman hekim bu kanser türü ve evrelemelerini geçirmiş hastalar için genel bir görüş ortaya koyabilmektedir.
Prognozunuzu belirlemek için uzman hekim şunları düşünecektir:
- test sonuçlarını,
- akciğer kanserinin türünü ve evresini,
- tümörün sınıflandırmasını ve büyüklüğünü,
- kanser tedavisine ne kadar iyi cevap verdiğini,
- yaş, kondisyon ve genel sağlık durumu gibi faktörler,
- sigara kullanıp kullanılmadığına da bakarak uzman hekim genel bir görüş sunabilir.
Prognozu tartışarak gelecek planlaması yapmak zor olabilir nitekim akciğer kanseri için istatistiki veriler korkutucu olsa bile bu veriler bir ortalama sonucunda oluştuğunu ve durumun ilgili hasta için geçerli olmayacağı ihtimalini de unutmamak gerekir.
Çoğu kanser türünde olduğu gibi, akciğer kanseri erken teşhis edildiğinde ve tedavi edildiğinde sonuçları daha iyi olma eğilimindedir. Hedefe yönelik terapötik strateji ve immünoterapi gibi daha modern tedaviler, ileri akciğer kanseri olan bazı kişilerde etkilidir ve metastaz yapan akciğer kanseri olanlara umut ışığı olmaktadır.
Görsel Kaynak: https://tr.medicineh.com/lung-cancer/1/
Editör: Meryem Melisa KAR