5q Delesyon Sendromu

İçindekiler

Tanım

5q delesyon sendromu myelodisplastik sendrom (MDS) olarak da bilinen kemik iliği hastalığının bir türüdür. MDS hastalığı olgunlaşmamış kan hücrelerinin normal bir şekilde olgunlaşmayı başaramadığı ve böylece kanda çok sayıda olgunlaşmamış kan hücreleriyle birlikte, az sayıda olgunlaşmış kan hücrelerinin bulunduğu bir vakadır. 5q delesyon sendromunda özellikle kırmızı kan hücrelerinin gelişimi etkilenir. Böylece kanda bulunan bu hücrelerin sayısında bir azalış meydana gelir (anemi). Ek olarak, vücuttaki kırmızı kan hücreleri normalden daha büyük bir hacme sahip olur (makrositik).

Bu sendroma sahip olan çoğu hastada hiçbir anemi semptomu olmasa da özellikle hastalığın erken safhalarında bazı hastalarda hastalık kötüleştikçe kronik yorgunluk, güçsüzlük, aşırı solgunluk gözlenir. 5q delesyonlu bireyler megakaryosit denen trombosit üreten, pıhtılaşmada önemli rol oynayan kemik iliği hücrelerinin anormal gelişimine sahiptir. Bu bireylerde hipolobasyonlu megakaryositler sıklıkla gözlenmiştir ve bazı hastalarda fazla sayıda trombosit bulunurken diğerlerinde normal sayıda trombosit gözlenmiştir.

MDS yavaş büyüyen (kronik) bir kan kanseri olarak kabul edilmiştir. Hızlı büyüyen bir kanser türü olan akut miyeloid lösemiye (AML) dönüşebilir, fakat bu dönüşüm 5q delesyon sendromunda MDS’nin diğer formlarına kıyasla daha az rastlanır.

Sıklık

MDS Amerika Birleşik Devletlerinde 20.000 insanın birinde görülür. 5q delesyon sendromu ise MDS vakalarının yaklaşık %15’ini kapsar. MDS her ne kadar erkeklerde daha sık görülse de 5q delesyon sendromu kadınlarda erkeklerden iki kat daha fazla görünür.

Nedenler

5q delesyon sendromu 5. kromozomun uzun (q) kolundaki DNA kaybı ile ortaya çıkar. Bu sendroma sahip çoğu hastada yaklaşık 1.5 milyon DNA baz çifti eksiktir (1.5 megabaz (Mb)). Silinen bölgenin büyüklüğü değişken olabilmekle beraber bu silinme olgunlaşmamış kan hücrelerinin içinde hastanın hayatı boyunca oluşur ve her hücrede iki kromozom kopyasından birini etkiler.

DNA’dan silinen bilgiler 40 gen bölgesi içerir ve çoğu gen normal kan hücresi gelişiminde kritik rol oynar. Araştırmalar, bu bölgedeki çoklu gen kaybının 5q delesyon sendromunun özelliklerine katkıda bulunduğunu göstermektedir. RPS14 geninin yokluğunda 5q delesyon sendromundaki kırmızı kan hücresi gelişimindeki anormallikler ortaya çıkar. MIR145 ve MIR146A genlerinin yokluğunda megakaryosit ve trombosit anormalileri ve olgunlaşmamış hücrelerin aşırı büyümesinde etki eder. Bilim insanları silinmiş bölgelerdeki kayıp genlerin 5q sendromuna etkisini hala araştırıyorlar.

Kalıtım Modeli

Genellikle kalıtımsal olmayan bu sendrom gebe kaldıktan sonra meydana gelen vücut hücrelerindeki bir mutasyondan kaynaklanır. Bu tür mutasyonlara somatik mutasyon denir. Bu sendroma sahip bireylerin aile geçmişinde genellikle böyle bir sendrom bulunmaz.