Tetrahidrobiopterin Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Tetrahidrobiopterin Eksikliği, tetrahidrobiopterin veya BH4 adı verilen molekülün eksikliği ile karakterize edilen nadir bir hastalıktır. Bu hastalık, fenilalanin de olmak üzere vücutta birçok çeşitli maddenin seviyelerini değiştirir. Fenilalanin, beslenme yoluyla elde edilen proteinlerin yapı taşıdır (bir amino asit). Bu amino asit protein içeren yiyeceklerde ve bazı yapay tatlandırıcılarda bulunur. Tedavi edilmemiş Tetrahidrobiopterin Eksikliği olan hastalarda erken bebeklikten itibaren fenilalanin seviyesi yüksektir. Bu hastalık ayrıca beyindeki sinir hücreleri arasındaki sinyalleri ileten nörotransmitter denilen kimyasalların seviyelerini de değiştirir.

Tetrahidrobiopterin Eksikliği ile doğan bebekler, doğumda normal görünür ancak zaman geçtikte hafiften şiddetliye kadar değişen tıbbı sorunlar ortaya çıkar. Bu durumun belirtileri arasında zihinsel yetersizlik, büyümeyle ilgili sürekli ilerleyen problemler, hareket bozuklukları, yutma güçlüğü, nöbetler, davranış problemleri, vücut ısısını kontrol edememe yer alır.

Sıklık

Bu hastalık nadirdir ve 500,000’de 1 ila 1,000,000’da 1 yeni doğanı etkilediği tahmin edilmektedir. Dünyanın çoğu yerinde, Tetrahidrobiopterin Eksikliği tüm yüksek fenilalanin seviyesi vakalarının yüzde 1 ila 3’ünü oluşturur. Geri kalan vakalara ise bu hastalığa benzer fakat başka bir durum olan Fenilketonüri (PKU) neden olur. Suudi Arabistan, Tayvan, Çin, Türkiye gibi belirli bazı ülkelerde, yüksek fenilalanin seviyesi durumlarını Fenilketonüri’den ziyade Tetrahidrobiopterin Eksikliği hastalığından kaynaklanması daha yaygındır.

Nedenler

Tetrahidrobiopterin Eksikliği, GCH1, PCBD1, PTS, QDPR genlerinden birindeki mutasyonlardan kaynaklanabilir. Bu genler vücuttaki tetrahidrobiopterinin üretimi ve geri dönüşümüne yardım eden enzimlerin üretimi için talimatlar sağlar. Tetrahidrobiopterin molelükü normalde fenilalanin de dahil olmak üzere birçok amino asidin işlenmesinde yardımcı olur. Ayrıca, nörotransmitterlerin üretiminde rol alır.

Eğer gen mutasyonu nedeniyle enzimlerden biri düzgünce çalışamazsa, fenilalanin amino asidini işlemeye yardımcı olmak için çok az tatrahidrobiopterin bulunur ya da hiç bulunmaz. Bunun sonucunda, fenilalanin kanda veya diğer dokularda birikebilir. Beyindeki sinir hücreleri özellikle fenilalanin amino asidine duyarlı olduğu için, bu maddenin fazla miktarda olması beyinde hasara yol açabilir. Tetrahidrobiopterin Eksikliği ayrıca normal beyin fonksiyonunu bozan bazı nörotransmitterlerin seviyelerini de değiştirebilir. Bu anormallikler, zihinsel engelliliğin ve bu hastalığın diğer karakteristik özelliklerinin temelini oluşturur.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık otozomal çekinik modelde kalıtılır, yani her hücredeki genin iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal çekinik durumlarda hasta bireyin ebeveynlerinden her ikisi de mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır ancak hastalığın belirtilerini tipik olarak göstermezler.